20.04.2023
Қазіргі уақытта бұқаралық ақпарат құралдары айтарлықтай өзгеріске ұшырауда.
Жаһандық мессенджерлер мен онлайн-платформалардың дамуымен Бұқаралық коммуникацияның жаңа түрлері – интернет-платформалар, әлеуметтік желілер, әсер етушілер қалыптасты. 2021 жылғы Internews зерттеуіне сәйкес Қазақстанда сауалнамаға қатысқан респонденттердің 45,7%-і ақпараттың негізгі көзі ретінде әлеуметтік желілерді, ал 42,8% - ы өздері үшін интернет-ресурстарды таңдаған.
Кейбір блогерлердің аудиториялары жеке БАҚ аудиториясымен бәсекелесе алады. Бүгінде адамдар дәстүрлі ақпарат көздеріне қарағанда блогерлерге көбірек сенеді. Бір жағынан, қоғамдық-саяси ақпаратты алудың балама арналары ақпараттандыру жылдамдығын жақсартады, ал екінші жағынан, өзін-өзі жариялаған сарапшылардың көптігіне байланысты бұл ақпараттың қаншалықты объективті және шынайы екендігі туралы сұрақ туындайды.
Осыған байланысты, медиасфераның жаңа субъектілері үшін жалған ақпарат пен қоғамдық пікірді айла-шарғы жасау тәуекелдерін болдырмау, ақпараттың дұрыстығын және олардың қызметінің ашықтығын қамтамасыз ету, бұл ретте олардың дамуына кедергі келтірмеу үшін осындай құқықтық өріс құру қажет.
Дәстүрлі БАҚ саласында елімізде 5 120 субъект тіркелген, оның ішінде 3 779 (73,8%) мерзімді баспасөз басылымдары, 194 (3,8%) – телеарналар, 85 (1,7%) - радио, 1 062 (20,7%) – ақпараттық агенттіктер мен желілік басылымдар.
Біздің елімізде заңнамалық деңгейде отандық БАҚ-ты мемлекеттік қолдаудың ерекше нысаны – мемлекеттік ақпараттық саясатты жүргізу жөніндегі мемлекеттік тапсырыс ("мемлекеттік ақпараттық тапсырыс" - МАТ) бекітілді.
МАТ бюджет қаражаты есебінен екі тәсілмен іске асырылады:
- мемлекеттік емес БАҚ-тарды конкурстық негізде қаржыландыру;
- ҚР Бюджет кодексіне сәйкес мемлекеттік тапсырмалар арқылы мемлекет қатысатын БАҚ-ты қаржыландыру.
Айта кету керек, МАТ көлемінің өсу үрдісі бар. Соңғы 5 жылда 23%-ке өсім байқалды (2019 жылы – 50,1 млрд теңге, 2023 жылы – 61,7 млрд теңге).
Ауқымды қаржыландыруға қарамастан, БАҚ саласындағы жұмыспен қамтылған халық саны жыл сайын азайып келеді. ҚР СЖжРА Ұлттық статистика бюросының деректеріне сәйкес БАҚ саласындағы жұмыспен қамтылған халық саны жыл сайын азайып келеді.
Осылайша, БАҚ саласының кадрлық әлеуетін нығайту және журналист мәртебесін арттыру қажеттілігі туындап отыр.
Барлық мақалалар
