13.06.2023
Дүниежүзілік метеорологиялық ұйымның (ДМҰ) мәліметтері бойынша, жаһандық температура атмосферадағы парниктік газдар концентрациясының жоғарылауына және Эль-Ниньо табиғи құбылысына байланысты алдағы бес жылда рекордтық деңгейге көтерілуі мүмкін.
ДМҰ 2023 және 2027 жылдар аралығында орташа жаһандық температура кем дегенде бір жыл ішінде индустрияға дейінгі деңгейден 1,5°C жоғары болады деп болжайды. Ықтималдығы – 66%.
Сонымен қатар, 98% ықтималдықпен келесі бес жыл рекордтық ең жылы жылдар болады деп күтілуде.
Орташа температураның көтерілуін бағалау үшін индустрияға дейінгі деп аталатын және бастапқы деңгей ретінде қолданылатын 1850-1900 жылдардағы температура деңгейі қолданылады.
Бұл болжам белгілі бір уақытта орташа температура 1,5°C-қа жетіп, содан кейін төменгі аймаққа оралатынын білдіреді. Алайда, мұндай оқиғалардың жиілігі уақыт өте келе артады. Сонымен қатар, Париж келісімінде бұл 1,5 °C-тық деңгей ұзақ мерзімді жылынуды білдіреді – орташа температура көбінесе 1,5°C немесе одан жоғары деңгейде орналасады.
Температураның 1,5°C-тан жоғары көтерілуі Эль-Ниньо табиғи құбылысымен үйлесетін антропогендік климаттың өзгеруімен байланысты. Эль-Ниньо – Эквадор, Перу және Чили жағалауларында мезгіл-мезгіл пайда болатын және орташа температураны көтеру арқылы планетамыздың климатына қатты әсер ететін жылы ағын. Эль-Ниньо 2023 жылдың наурызында аяқталған және соңғы үш жыл ішінде жердің климатын салқындатқан Ла-Нинья құбылысына қарама-қайшы болып келеді.
Бұған дейін, ағымдағы жылдың наурыз айында Климаттың өзгеруі жөніндегі үкіметаралық сарапшылар тобының (КӨҮСТ) есебі шықты, онда жаһандық орташа температура 2030 жылдардың бірінші жартысына қарай өнеркәсіптік деңгеймен салыстырғанда 1,5°C-қа көтерілуі мүмкін екендігі көрсетілген.
Жаһандық температураның жоғарылауы экономиканың көптеген салаларына және адам денсаулығына айтарлықтай әсер етеді. Экстремалды ауа райы құбылыстарының жиілігі артады, бұл өз кезегінде азық-түлік қауіпсіздігіне тікелей әсер етуі мүмкін. Қазақстанда орташа температураның өсу қарқыны жаһандық орташа температураның өсуінен бір жарым есе жоғары екенін ескеру қажет, яғни оның салдары аса маңызды болуы мүмкін.
Айдын Бакдолотов, директор центра изменения климата
Барлық мақалалар
