04.09.2023
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің ақша-кредит жөніндегі саясаты комитетінің 2023 жылғы 25 тамыздағы кезекті отырысында базалық мөлшерлемені 25 базалық тармаққа 16,5 пайыздық тармақ деңгейіне дейін төмендету туралы шешім қабылданды.
Өтімділікті беру бойынша тұрақты қол жеткізу операциялары бойынша мөлшерлеме – 17,5%, ал өтімділікті алу бойынша тұрақты қол жеткізу операциялары бойынша – 15,5% деңгейінде қалыптасты.
Жылдық инфляция біздің болжамды консенсус шегінде қалыптасады. Күткендей, 2023 жылдың шілдесінде жылдық инфляция 14% -ке дейін төмендеді (2023 жылдың маусымында 14,6%). Тамыз айындағы инфляция болжамы 13,3%.
Сонда инфляцияның төмендеу себептері осындай:
I. Сыртқы инфляциялық қысымның әлсіреуі. Азық-түлік пен энергия тасымалдаушылардың әлемдік бағасы 2022 жылдың ортасында шарықтаған сәттен бастап төмендеп келеді, бұл Қазақстандағы баға деңгейін ұстап тұруға көмектесті.
II. Қазақстандық теңгені нығайту. Қазақстандық теңге жыл басынан бері АҚШ долларына қатысты шамамен 5% -ке нығайды, бұл да инфляцияның төмендеуіне ықпал етті.
III. Үкіметтің араласуы. Үкімет инфляцияны бақылау мен төмендетудің 2022-2024 жылдарға арналған кешенді жоспарын қабылдады, бұл экономикадағы бағаның өсуін тежеуге мүмкіндік берді.
Қазақстан Ұлттық Банкі жылдық инфляция 2023 жылы 10-12% -ке дейін баяулайды деп күтеді. Алайда, бұл болжамда Украинадағы қақтығыстың жалғасуы және Ресейдің де, оған қарсы да санкциялар салу мүмкіндігі сияқты кейбір қауіптер бар.
Кестеден көріп отырғанымыздай, Ұлттық Банк 8 ай қатарынан базалық мөлшерлемені 16,75% деңгейінде ұстады. Бұл шара экономикалық агенттердің сұранысын шектеуге мүмкіндік берді, яғни елдегі баға деңгейіне төмен қысым жасады.
Базалық мөлшерлеменің төмендеуі елдегі экономикалық өсуге оң әсер етуі мүмкін. Сонымен қатар, базалық мөлшерлеменің төмендеуі несиелер бойынша пайыздық мөлшерлемелердің төмендеуіне әкеледі. Бұл кәсіпкерлер мен компанияларды несие алуға және өз қызметін кеңейтуге және жаңартуға инвестиция тартуға ынталандыруы мүмкін. Алайда, сонымен бірге коммерциялық банктердегі депозиттер бойынша пайыздық мөлшерлемелер де төмендейді, яғни экономикалық агенттер депозиттерге орналастырылған жинақтарынан аз кіріс алады.
Базалық мөлшерлеме бойынша келесі шешім 2023 жылғы 6 қазанда жарияланады. Реттеуші өз шығарылымында нақты инфляция мен оның тұрақты бөлігінің одан әрімақты баяулауымен базалық мөлшерлеменің біркелкі төмендеуі жалғасатынын атап өтті. Біз сондай-ақ пайыздық мөлшерлемені оңтайлы басқару теориясына сәйкес ҚР ҰБ базалық мөлшерлемені ең көбі 50 базистік тармаққа жоспарлы түрде төмендететін болады деп есептейміз.
Тоқтасын Бақберген
Аға сарапшысы
