13.09.2023
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДҰ) аптасына кемінде үш порция балықты тұтынуды ұсынады, бұл ретте бір порция 100 грамм сүйексіз және қосымша ингредиенттері жоқ балықтың сүбе етінен тұруы тиіс.
Сонымен, әлемде өнеркәсіптік мақсатта балық аулаудан аквамәдениетті дамытуға көшу үрдісі байқалады. Аквамәдениет халықты ақуыз тағамымен қамтамасывз ету және азық-түлік қауіпсіздігі саласындағы әлемдегі ең сұранысқа ие және қарқынды дамып келе жатқан салалардың бірі болып табылады
Аквамәдениет-табиғи және жасанды су айдындарында, сондай-ақ арнайы құрылған теңіз плантацияларында су организмдерін (балықтар, шаян тәрізділер, моллюскалар, балдырлар) өсіру және көбейту.
Қазақстанға келетін болсақ, Нидерланды, Литва, Ресей, Германия, Польша және т.б. елдерге $473 млн сомасына 156,7 мың тонна балық өнімі экспортталды. Балық пен теңіз өнімдерінің импорты 234,5 мың тоннаны құрады (майшабақ, скумбрия, асшаян, мидиялар және т.б.). Импорт негізінен Норвегияға, Ресейге, Қытайға, Түркияға тиесілі.
Жалпы Қазақстан экономиканың осы секторын және агроөнеркәсіптік кешеннің осы бағытын дамыту шараларын көздейді.
Соңғы 6 жылда балық өндірісі бойынша 2017-2022 жылдардағы деректер құрылымы:
- балық аулау бойынша-267 мың тонна;
- балық өсіру бойынша -57,1 мың тонна.
ҚР Ұлттық статистика бюросының деректері бойынша 2022 жылы бір қазақстандыққа шаққанда балық пен теңіз өнімдерін тұтынудың орташа көлемі 14,1 кг құрады, бұл 2021 жылмен салыстырғанда 4,7% - ке аз. Балық пен теңіз өнімдерін тұтыну бойынша көшбасшы өңірлердің үштігіне Шығыс Қазақстан (20,7 кг), Қостанай (20,3 кг) және Солтүстік Қазақстан (20,3 кг) облыстары кірді. Шымкентте ең аз балық пен теңіз өнімдері тұтынылды (әр тұрғынға жылына 4,8 кг).
Физиологиялық қажетті норма - бір адамға 20,7 кг. Басақ елдермен салыстырсақ, жапондықтар орта есеппен жылына 67 кг балық жейді.
Осы саланы дамыту әлеуеті балық өнімдерін ішкі тұтынуды ұлғайтуға, импортты төмендетуге, экспортты ұлғайтуға, агроөнеркәсіптік сектордағы орта және шағын бизнесті дамытуға оң әсер етуге және халықты жұмыспен қамту деңгейін арттыруға мүмкіндік береді.
Сонымен қатар, осы мақсаттарға қол жеткізу үшін балықты сақтауға арналған арнайы мұздатқыш қоймалардың жетіспеушілігі, білікті мамандардың тапшылығы, күрт континенттік климат су температурасының күрт өзгеруіне, балық азығының проблемаларына және т. б. сияқты келесі проблемаларды жою қажет.
Айдана Байканова
аға сарапшысы
Барлық мақалалар
