01.11.2023
Елдегі туризм ұлттық экономиканы дамытудың перспективалы саласы ретінде танылды, оның үлесі туристік қызметтер мен туристік өнімдер ұсыныстарының өсуі арқылы ең үлкен әлеуметтік-экономикалық әсер етуі мүмкін, бұл ел халқының әл-ауқатының өсуіне жағымды әсер етеді.
ҚР Президенті Қ.К. Тоқаевтың ел халқына Жолдауында отандық туризмді дамытудың маңыздылығы туралы бірнеше рет айтылды. VIII сайланған Парламенттің бірінші сессиясында сөз сөйлей отырып, ҚР Президенті «елдің туристік саласының толық ашылмаған әлеуетін дамыту қажеттігін атап өтті, оның кеңеюі инфрақұрылымдық мәселелерді кешенді шешуде және сервис сапасын түбегейлі арттыруда көрінеді».
Еліміз үшін, оның ішінде туристік салада, елдің туристік әлеуетін іске қосу және жоғары қайта бөлу кластерлерін құру арқылы серпінді тағдырлы жобаларды іске асыру ҚР Президенті Қ.К. Тоқаевтың 2023 жылғы 01 қыркүйектегі «Әділетті Қазақстанның экономикалық бағдары» атты Қазақстан халқына Жолдауында атап өтілді.
Алайда Қазақстанның халықаралық туристік ағымдағы үлесі жоғары емес: 2022 жылы СЖРА ҰСБ деректері бойынша біздің елімізге халықаралық туристік келулер саны 4,7 млн. адамды немесе осы көрсеткіштің жалпы әлемдік шамасынан 0,5%-ті құрады. Бұл ретте Қазақстанның әлеуетті мүмкіндіктері елдегі бар әлеуеттен әлдеқайда жоғары бағаланады.
Туризмді тиімді дамытудың негізгі ресурстарының бірі туризм және туризм индустриясы саласында кадрлар даярлау және шығару болып табылады.
СЖРА ҰСБ деректеріне сәйкес, Қазақстанда 2022-2023 оқу жылының қорытындысы бойынша 5B090200 «Туризм», 5B090600 «Мәдени-демалыс жұмысы», 5B091200 «Мейрамхана ісі және қонақ үй бизнесі» мамандықтары бойынша оқитын студенттер саны тек 31 адамды немесе бакалавриат мамандықтары бойынша оқитындардың 0,1%-тен азын құрады. Бұл ретте осы мамандықтар бойынша түлектер 1 760 адамды немесе бакалавриаттың барлық білім беру бағдарламалары бойынша түлектердің 1,1%-ін құрады.
Нәтижесінде, туризм саласы қазір кәсіби кадрларға өте мұқтаж деген қорытынды жасауға болады.
Бұл ретте алдыңғы оқу жылдарында жағдай біршама жақсырақ болды.
2021-2022 оқу жылындағы жағдай бойынша туризм мамандықтары бойынша білім алушылар саны 2 319 мың адамды құрады (барлық бакалавриат білім алушыларынан 0,4%). Түлектер 2030 адамды құрады (барлық бакалавриат түлектерінен 1,3%).
2020-2021 оқу жылында туризм мамандықтары бойынша білім алушылар 4 611 мың адамды құрады (барлық бакалавриат білім алушыларынан 0,8%). Түлектер 1 634 адамды құрады (барлық бакалавриат түлектерінен 1,1%).
Сарапшы пікірі:
Туризм мамандықтары бойынша білім беру бағдарламалары практикалық жұмысқа аз бағдарлануына байланысты саланың нақты қажеттіліктеріне толық жауап бермейді, соның салдарынан туризмнің бейіндік мамандықтарының кадрлары талап етілмейді.
Туристік қызметтердің қазіргі заманғы нарығының қажеттіліктерін ескере отырып, туристік сала бойынша сабақтас кәсіп түрлерін дамыту өз пысықтауын талап етеді.
Бұл туризм мамандықтары бойынша білім беру бағдарламалары бар еліміздің барлық жоғары оқу орындарына ғана қатысты емес, ең алдымен, бұл Қазақ спорт және туризм академиясы (Алматы қаласы), Халықаралық туризм және қонақжайлылық университеті (Түркістан қаласы), сондай-ақ мамандандырылған колледждер мен мектептер сияқты еліміздің құрылған бейінді жоғары оқу орындарына қатысты.
Біліктілігі туризм мамандықтары бойынша кадрлар даярлауға сәйкес болуы тиіс жоғары оқу орындары мен ТжКБ-ның профессорлық-оқытушылық құрамына қойылатын талаптарды күшейту маңызды.
Жоғары оқу орындары мен колледждерде туризм бойынша оқу курстарын оқыту құқығына «туризм нұсқаушысы» атағы бар оқытушылар ие болуы керек, бұл қазіргі кезде ғылыми жетістіктерінде ғылыми және академиялық атақтары бар, бірақ практикалық туризмде жетістіктері жоқ профессор-оқытушылар құрамының көпшілігінде жоқ.
Практикалық туризм дағдылары бар оқытушылар өз тәжірибелерінен практикалық мысалдар мен жағдайларды келтіре отырып, практикалық тәжірибелерімен тереңірек бөлісе алады және студенттерге туризм бойынша мамандандырылған дағдыларды сіңіре алады. Бұған қоса, бұл олардың практикалық қолданылуына бағытталған оқу курстары мен білім беру бағдарламаларын әзірлеу арқылы білім сапасын арттырады.
Бұл процесті жүйелеу үшін жоғары оқу орындары мен колледждердің профессорлық-оқытушылық құрамына бастапқы санаттарды беру оңтайлы болып саналатын санатқа байланысты осындай атақ алу оңтайлы болып саналады. Осыған байланысты, ҚР Дене шынықтыру және спорт агенттігі тұлғасында осындай атақтар беру жөніндегі уәкілетті ұйым осындай санаттарды әзірлеуі қажет.
Білім беру процесінің сапасын күшейту үшін ҚР білім және ғылым саласындағы уәкілетті органдарға ҚР Оқу-ағарту министрлігі және ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігі тұлғасында аттестаттау, аккредиттеу және оқу процесінің мониторингі мен бақылауы бойынша өзге де іс-шараларды туризм бойынша білім беру бағдарламаларының оқытушылары үшін осындай атақтардың болуы бойынша талаптар қою арқылы өткізген жөн, олар болмаған жағдайда білім және ғылым саласындағы уәкілетті органдардың туризм мамандықтарының оқу курстары мен білім беру бағдарламалары бойынша оқуды одан әрі жалғастыру құқығына теріс шешім қабылдауына әкеп соғуы мүмкін.
Білім алушылар үшін мемлекеттік білім беру гранттарын бөлуге назар аудару маңызды. 2022-2023 оқу жылының басында «Мейрамхана ісі және қонақ үй бизнесі» мамандығы бойынша туризм мамандықтарының мемлекеттік білім беру гранттары бойынша барлығы 2 грант иегері оқыды. Бұл ретте, 2021-2022 оқу жылында туризм мамандықтары бойынша 882 грант иегері оқытылды. Жалпы, алдыңғы бес оқу жылында туризм мамандықтары бойынша мемлекеттік білім беру гранттарының саны 1,4 мың есе қысқарды, бұл 2022-2023 оқу жылын есептемегенде – 3,2 есе. Демек, туризм мамандықтары бойынша мемлекеттік білім беру гранттарының санын арттыруға назар аудару маңызды.
Бұл іс-шаралар туризм мамандықтары бойынша білім беру процесінің сапасын күшейтуге, талапкерлерді туризм мамандықтары бойынша оқуға тартуға, туризм мамандарын даярлаудың білім беру бағдарламаларын таза теориялық дағдылардан оларды практикалық қолдануды іске асыру бағытында қайта бағдарлауға мүмкіндік береді.
Барлық мақалалар
