12.11.2023
Қазіргі жағдайда бүкіл әлемде әйелдер экономикалық мамандықта жеткіліксіз ұсынылған. Бұл жағдай белгілі бір әлеуметтік және материалдық салдарға әкеп соғады, өйткені экономистер банктерде, үкіметтерде жұмыс істейді және мемлекеттердің.
АҚШ-та экономика саласында маманданған әйел студенттердің саны 1990 жылдардың ортасы мен аяғында шарықтау шегіне жетті және содан бері азайып келеді. Бүкіл ел бойынша әр әйел студент экономистке шамамен 3 ер адамнан келеді. Әйелдер барлық пәндер бойынша бакалавр дәрежесінің көп бөлігін алады, бірақ 2018 жылы экономикалық мамандықтардың тек 35%-і әйелдер болды. Экономика бойынша PhD бағдарламаларындағы әйелдердің үлесі 31% құрады.
Ұлыбританияда әйелдер барлық бакалавриат студенттерінің 57%-ін құрайды, бірақ олардың тек 27%-і экономиканы оқиды. Әйелдердің экономикаға қатысуы кез келген басқа әлеуметтік ғылымға қарағанда төмен. Көптеген көрсеткіштер бойынша экономикадағы гендерлік алшақтық барлық мамандықтардың ішіндегі ең үлкені болып табылады.
Мысалы, әйелдер бизнес, гуманитарлық ғылымдар және STEM дәрежелерінің 45-60%-імен салыстырғанда 2018 жылы экономика ғылымдарының докторы мен бакалавр дәрежесінің шамамен 30%-ін алды.
Сондай-ақ, әйелдер экономика саласындағы Нобель сыйлығының лауреаттары арасында аз ұсынылған. Барлығы әйелдер 58 рет Нобель сыйлығын алды, бірақ экономика бойынша екі рет қана. Бұл ретте олардың бірі Элинор Остром саясаттану дәрежесіне ие болды.
Сол сияқты, әйелдер басқа көрнекті экономикалық сыйлықтарға сирек таңдалады. Мысалы, Джон Бейтс Кларк медалін Американдық экономикалық қауымдастық «...экономикалық ой мен білімнің дамуына айтарлықтай үлес қосқан 40 жасқа дейінгі американдық экономистке» береді. Бұл сыйлық 1947 жылы құрылды және ол алғаш рет әйелге, Сьюзан К. Атиге 2007 жылы берілді. Барлығы бұл сыйлық 42 рет, бірақ әйелдерге 5 рет қана берілді, олардың екеуі 2019 және 2020 жылдары берілді.
Экономикадағы әйелдер санын көбейту стратегияларының бірі студенттер мен университет оқытушылары арасындағы тәлімгерлік қарым-қатынасты ынталандыру болып табылады. Әйел экономика оқытушыларының көбеюі экономикалық мамандықтар бойынша студенттер контингентінің одан әрі өсуіне ықпал етуі мүмкін. 2018 жылы Еуропа университеттерінің 20 жетекші экономикалық факультетінде әйелдер штаттық профессорлардың тек 13%-ін құрады.
Көптеген американдық университеттер қабылдаған тағы бір стратегия әйел экономистерге арналған клубтар құру болып табылады. Барлық жетекші университеттерде (Гарвард, Йель және Принстон) осы клубтың нұсқалары сәтті жұмыс істейді.
Экономикалық ғылымдағы көрнекті әйелдер:
Элинор Остром - саясаттанушы және экономист, Блумингтон мектебінің негізін қалаушы. Экономика бойынша Нобель сыйлығын алған алғашқы әйел (2009).
Элинор Остром мен Оливер Уильямсон ортақ ресурстарды (ормандар, балық қорлары, мұнай кен орындары немесе жайылымдық жерлер) үкіметтер немесе жеке компаниялар емес, адамдар қалай сәтті басқарып, пайдалана алатынын көрсететін ізденістер үшін марапатталды. Бұл еңбектер ортақ ресурстарды басқаруды мемлекеттік реттеусіз және жекешелендірусіз сәтті жүзеге асыруға болатындығын көрсете отырып, жалпы қабылданған түсініктерге күмән келтіреді.
Миллисент Фосетт - ағылшын саясаткері, жазушы және белсенді. «Жаңадан бастаушыларға арналған саяси экономика» еңбегінің авторы, 1870 жыл.
Джоан Робинсон - британдық экономист, экономикалық теорияға үлкен үлес қосты, «Жетілмеген бәсекелестіктің экономикалық теориясы» (1933) кітабында монопсония тұжырымдамасын әзірледі, посткейнсиандық экономикалық ойлау мектебінің негізін қалаушылардың бірі.
Эстер Дюфло - француз экономисі, Массачусетс технологиялық институтының профессоры (АҚШ). 2019 жылғы Альфред Нобель атындағы «Жаһандық кедейлікке қарсы тәжірибелік тәсіл үшін» экономика сыйлығының лауреаты.
Барлық мақалалар
