Атом энергетикасы: халықаралық қоғамдастықтың ұстанымы

 

Негізгі қуаттар АҚШ-та (25,9%, 93 реактор), Францияда (16,8%, 56 реактор), Қытайда (14,4%, 55 реактор), Ресейде (7,5%, 37 реактор), Оңтүстік Кореяда (6,6%, 25 реактор), Канадада (3,7%, 19 реактор) орналасқан.

 

Электр энергиясын өндірудегі атом энергетикасының ең көп үлесі Францияда (62,6%), Словакияда (59,2%), Венгрияда (47,0%), Бельгияда (46,4%), Словенияда (42,8%), Чехияда (36,7%), Швейцарияда (36,4%), Финляндияда (35,0%), Болгарияда (32,6%), Арменияда (31,0%), Оңтүстік Кореяда (30,4%), Швецияда (29,4%) және т.б. байқалады.

 

Анықтама үшін: реактордың ең көп таралған түрлері қысымды су реакторлары болып табылады (турбинаны іске қосатын бу жеке тұрған бу генераторларында өндіріледі) – әлемдік қуаттың 78,2%-і, 303 реактор, қайнаған реакторлар (реактордың белсенді аймағында өндірілетін бу тікелей бу турбинасына жіберіледі) – әлемдік қуаттың 11,6%-і, 41 реактор, сондай-ақ ауыр су ядролық реакторлар – әлемдік қуаттың 6,5%-і, 46 реактор. 36,4% (немесе 150 реактор) орташа жасы 31-40 жыл, 25,7% (немесе 106 реактор) 41-50 жыл, 16,7% (немесе 69 реактор) – 10 жылға дейін. 

Атом энергетикасын пайдаланудың оң сәттері (көмір, газ және күн энергиясымен салыстырғанда парниктік газдардың төмен шығарындылары; жаңартылатын энергияның басқа түрлерімен салыстырғанда материалдың төмен сыйымдылығы; шағын аумақты алуы, электр энергиясын берудің тұрақтылығы, күн және жел энергиясымен салыстырғанда белгіленген қуатты пайдалану коэффициентін есепке алғанда құрылыстың салыстырмалы түрде төмен құны және т.б.) әлемдік қоғамдастықтың атом электр станцияларын салу туралы оң көзқарасын алдын ала анықтайды.

 

2022 жылы 7,9 ГВт жаңа атом қуаты пайдалануға берілді, бұл өткен жылмен салыстырғанда 40%-ке жоғары. Қытай екі реактордың құрылысын аяқтады, осылайша оныншы жыл қатарынан барлық елдер арасында атом энергетикасы қуатының артқанын атап өтті. Жобалар Финляндияда, Кореяда, Пәкістанда және Біріккен Араб Әмірліктерінде де жүзеге асырылды. Бұған қоса, 2022 жылы Қытайда бес реактордың құрылысы басталды, екеуі Мысырда және біреуі Түркияда.

 

АҚШ-тың атом энергиясын өндіру көлемінің көшбасшысы 2022 жылғы инфляцияны төмендету туралы заң аясында жаңа ядролық қондырғыларға инвестиция салу және отынмен қамтамасыз етудің ішкі жүйелерін дамыту үшін салық жеңілдіктерін енгізді. 2050 жылға қарай атом энергетикасы қуатын үш есе 300 ГВт-қа дейін ұлғайту көзделуде.

Франция 2022 жылы тағы сегізін салу мүмкіндігімен электр энергиясына деген сұраныстың шамамен 10%-ін қанағаттандыратын алты жаңа ядролық реактор салу туралы шешім қабылдады. Бірінші реакторды іске қосу 2035 жылға жоспарланған.

 

Қытай ядролық қуаттылықты арттыруда көшбасшылықты жалғастыруда: екі ірі реактор 2022 жылы аяқталды, қосымша 4 реактор жобалау/салу сатысында. 2035 жылға қарай елде 150 жаңа ядролық реактор салынады.

 

Оңтүстік Корея бүкіл ел бойынша ядролық реакторларды одан әрі толық көлемде орналастыру үшін технологияны (атап айтқанда, SMART, оның құрылымы және пайдалану стандарттары) жеке секторға берудің ұлттық бастамасын әзірледі. 10-шы базалық энергетикалық жоспарға сәйкес, ел 2030 жылға қарай электр энергиясын өндірудегі атом энергетикасының үлесі қазіргі уақытта 28%-пен салыстырғанда 30%-тен асуын көздейді.

 

Бельгия қолданыстағы екі реактордың жұмысын 2025 жылдан 2035 жылға дейін ұзартуға шешім қабылдады, бұл электр энергиясына деген сұраныстың шамамен 15%-ін қанағаттандыруға мүмкіндік береді.

 

Финляндия 2023 жылы «Олкилуото-3» атом электр станциясының құрылысын аяқтады. Еуропадағы ең ірі 1,6 ГВт ядролық реактормен пайдалануға беру нәтижесінде елдегі электр энергиясының бағасы соңғы 10 жылда ең төменгі деңгейге дейін төмендеді.

 

Жапония 2023 жылы «Жасыл трансформация» бастамасы аясында заң қабылдады, бұл энергетикалық компанияларға ядролық активтерді ұзақ уақыт, кейбір жағдайларда 60 жылдан астам пайдалануға мүмкіндік береді.

 

Польшада Министрлер кабинеті 2022 жылдың қарашасында елдегі алғашқы атом электр станциясы Westinghouse AP1000 үш энергия блогын пайдаланады деген шешімді ресми түрде мақұлдады. Бұған қоса, APR1400 қондырғыларын әзірлеу жалғасуда және SMR жеке секторда қарқын алуда.

 

Ұлыбританияның 2022 жылға арналған энергетикалық қауіпсіздік стратегиясы 2050 жылға қарай 24 ГВт ядролық қуатқа қол жеткізу үшін 8 жаңа ірі реакторларды, сондай-ақ шағын реакторларды салуға бағытталған, бұл болжамды электр энергиясына сұраныстың 25%-іне дейін қамтамасыз ете алады.

 

 

2023 жылы АҚШ, Жапония, Оңтүстік Корея және БАӘ 2029 жылы шығарылуы күтілетін Румыниядағы шағын модульдік реактор жобасына 275 миллион долларға дейін мемлекеттік-жеке қолдауды жариялады.

 

АҚШ-та Энергетика министрлігі перспективалы реакторларды көрсету бағдарламасын іске қосты. АҚШ-тағы алғашқы шағын модульдік реакторды NuScale шамамен 2030 жылы аяқтайды деп күтілуде.

 

Франция 2030 жылға арналған инвестициялық жоспарының бір бөлігі ретінде шағын модульдік реактор технологияларын дамытуға 1 миллиард еуро инвестициялауды жоспарлап отыр.

 

Индонезияда 2028 жылы жұмысын бастайтын аммиак тыңайтқыштарын шығаратын электролиз зауытын қамтамасыз ету үшін шағын модульдік реакторлар технологиясын пайдалану мүмкіндігі қарастырылуда.

 

Жапонияда бірнеше компаниялар 2030 жылдардың басында коммерцияландыруға қол жеткізу мақсатында тұз балқытылған реакторы бар атом электр станциясын дамыту жобасына 80 миллион АҚШ долларын инвестициялады.

 

Канада Канада индустриясы мен зерттеулерін қолдау үшін 30 миллион канадалық доллар бөлетін жаңа шағын модульдік реакторларды қаржыландыру бағдарламасын іске қосты.

Қытайда бірнеше озық ядролық технологиялар, соның ішінде газбен салқындатылатын жоғары температуралы реактор әзірленуде, оның алғашқы энергия блогы 2022 жылы толық қуатына жетеді.

 

2022 жылы Францияда шағын және жетілдірілген модульдік ректорлар үшін инновациялық технологияларды дамыту бағдарламасы іске қосылды.