05.12.2023
Өткен шолуда біз қатаң санкциялық қысымға қарамастан, Ресей ЖІӨ өсімін оң аймақта сақталуын қарастырдық (2023 жылдың бірінші жартыжылдығында 101,6%).
Ол үшін не жасалады және ол қалай жүзеге асады? Санкциялар мен экспорттың қысқаруына байланысты Ресей Федерациясының Үкіметі қалған факторларды: «Мемлекеттік шығыстарды», «Халықтың тұтынуын», «Негізгі капиталға инвестицияларды» қолдауға баса назар аударды.
Ресей Федерациясының ЖІӨ өсуінің басқа факторларына әсер еткен мемлекеттік шығындардың күрт өсуі байқалды. Осы факторларды қарастырайық.
Халықтың табысы мен тұтынушылық сұранысының өсуі
Табыстың өсуі тұтынушылық сұраныстың өсуіне түрленді:
- Тұрғын үй ипотекасының өсуі 2022 жылдың шілдесімен салыстырғанда 2,5 есе,
- 100 мың автомобильге автокредиттердің өсуі,
- 2023 жылғы шілдеде азық-түлік емес тауарлар саудасының 17%-ке өсуі,
- Қоғамдық тамақтандыру саласының 12%-ке өсуі.
Көріп отырғанымыздай, халықтың сұранысы мен тұтынуының өсуі негізінен мемлекеттің бюджеттік инфузиялары есебінен қолдау табады.
Инвестициялардың өсуі
Негізгі капиталға инвестициялардың өсуі – 107,6%, кәсіпорындардың меншікті қаражаты – 58,9% құрады. Қалған қаражаттың 40,5%-і – бұл Ресей Федерациясының мемлекеттік бюджетінің қаражаты.
- металл кендерін өндіру 130,3%.
- машиналар мен жабдықтардан басқа дайын металл бұйымдарын өндіру 142,3%.
- компьютерлер мен электрондық жабдықтар өндірісі 153,6%.
- электр жабдықтарын өндіру 135,9%.
- басқа топтарға енгізілмеген машиналар мен жабдықтар өндірісі 129.4%.
- автокөлік құралдарын өндіру 138,1%.
- ТЖ көлігінің қызметі 137,5%.
- мемлекеттік басқару және әскери қауіпсіздікті қамтамасыз ету; әлеуметтік қамсыздандыру 174,9%.
Осылайша, жекелеген салалар бойынша инвестициялардың бұрын-соңды болмаған өсуі негізінен мемлекеттің бюджет қаражаты есебінен қолдау табады.
Қорытынды. Ресейде экономикалық өсуді қолдаудың алғашқы үш факторы өсуде, бірақ көбінесе мемлекет шығындарының өсуіне байланысты және экспорт батыстық санкциялармен шектеледі. Мұндай жағдайда сұрақ туындайды: Ресей экономикасы өзінің өсу шегінде емес пе?
Мемлекеттік бюджет тарапынан экономикадағы сұраныстың артуы бірқатар салаларда (металлургия) қысқарған экспортты ішінара алмастырды, сондай-ақ «логистикалық шектеулерді ескере отырып, басқа салаларда (машина жасауда) өндірістік мүмкіндіктердің артуына әкелді».
Өндірістік қуаттарды жүктеу рекордтық деңгейде (80,9%) және «шекті деңгейге» жақын болуы мүмккін.
Инфляцияның өсуі.
Экономикада қалыптасқан сұраныс тауарлар мен қызметтердің ұсынысынан асып, айтарлықтай инфляциялық қысым тудырды.
Осы факторлардың барлығы, жоғары кредиттік импульспен бірге, қазіргі уақытта ЖІӨ-нің ықтимал деңгейінен асып түсуіне әкелді.
Көптеген салаларда шығарылымның жылдам өсу мүмкіндіктері таусылған болуы мүмкін, ал шығарылымның өсуіне қосымша шектеу қызметкерлердің жетіспеушілігінің артуы болды.
Негізгі қорытынды: «Экономика өзінің әлеуетті деңгейінен асып кеткен сияқты (яғни, өндірістің барлық факторларын толық пайдалану және қуаттың қалыпты жүктемесі кезінде шығарудың максималды деңгейі)».
Сара Алпысбаева
э.ғ.д., профессор, Қоғамның бас ғылыми қызметкері
Барлық мақалалар
