20.02.2024
Өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы кәсіби авариялық-құтқару қызметтерін аттестаттау өндірістегі қауіпсіздікті қамтамасыз етудің маңызды құралы болып табылады. Бұл қызметкерлердің объектіде төтенше жағдайлар кезінде авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізуге дайындығы мен біліктілік деңгейін анықтауға көмектеседі.
Басқа елдердің тәжірибесін зерделеу өрт сөндіру қызметтерін сертификаттау және аттестаттау әртүрлі әдістер мен стандарттарды қолдану арқылы жүзеге асырылатынын көрсетеді.
Норвегияда ұлттық заңнамаға сәйкес Норвегияның өнеркәсіптік қауіпсіздік ұйымы кәсіпорындарды өздерінің өнеркәсіптік қауіпсіздік жүйелерін құруға міндеттейді.
Норвегияның азаматтық қорғау басқармасы әзірлеген Өнеркәсіптік қауіпсіздік және авариялық дайындық қағидалары (бұдан әрі - Қағидалар) «Азаматтық қорғау туралы» Заңға (бұдан әрі - Заң) сәйкес кәсіпорындарда өнеркәсіптік қауіпсіздік пен авариялық ден қоюдың сенімді жүйелерінің болуын қамтамасыз етуге арналған.
Алайда, Қағидаларға сәйкес (13-бөлім. Көмек көрсету міндеті) өнеркәсіптік қауіпсіздік пен авариялық дайындықты қамтамасыз етуге жауапты кәсіпорындар басқа кәсіпорындарға, сондай-ақ авариялық-құтқару қызметтеріне өздерінің авариялық ден қоюын тоқтатпай, мүмкіндігінше олардың өтініші бойынша көмек көрсетуге міндетті. Көмек көрсететін кәсіпорындар көмек алатын кәсіпорынның шығындарын өтеуді талап ете алады.
Норвегияда кәсіпорында өнеркәсіптік қауіпсіздік жүйесін қадағалау үшін өнеркәсіптік қауіпсіздік менеджері тағайындалады. Қағидалар негізінде өнеркәсіптік қауіпсіздік жөніндегі менеджерге қойылатын талаптар белгіленеді, оған сәйкес менеджер кәсіпорында өнеркәсіптік қауіпсіздік жүйесін ұйымдастыру, масштабтау және пайдалану үшін біліктілікке ие болуы керек. Авариялық-құтқару құралымдарының мүшелері кәсіпорын туралы және авариялық ден қою жоспары туралы қажетті білімге ие болуға және кәсіпорындағы инциденттерге жедел ден қою үшін қажетті біліктілікке ие болуға тиіс.
Қағидаларға сәйкес (15 - бөлім-біліктілік) келесі талаптар белгіленген:
- Күшейтілген алғашқы көмек көрсетілген жағдайда, шұғыл әрекет ету тобының мүшелері ауыр жарақаттар кезінде көмек көрсету үшін білікті болуы тиіс.
- Өрт қауіпсіздігі күшейтілген жағдайда, шұғыл әрекет ету тобының мүшелері өрттермен жұмыс істеу үшін біліктілікке ие болуы тиіс.
- Экологиялық және химиялық қауіпсіздікке байланысты жағдайларда, шұғыл әрекет ету топтарының мүшелері химиялық қорғаныс костюмдерін және тыныс алу үшін ауаны қажет етпейтін химиялық заттарға қатысты іс-шараларды жүргізуге білікті болуы тиіс.
- Тыныс алу аппараттарын қолдана отырып, химиялық оқиғалармен күресетін шұғыл әрекет ету тобының мүшелері қолданыстағы санитарлық талаптарға сай болуы керек және химиялық заттармен байланысты жағымсыз оқиғаларға жауап беру үшін қанағаттанарлық біліктілікке ие болуы керек.
- Тыныс алу аппараттарын пайдаланатын өрт сөндірушілер болып табылатын шұғыл әрекет ету тобының мүшелері қолданыстағы санитарлық талаптарға сай болуы және өртке байланысты жағымсыз оқиғаларға ден қою үшін қанағаттанарлық біліктілікке ие болуы тиіс. Жеке біліктілік жазбаша нысанда ресімделеді.
Канадада өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы кәсіпорындардың қызметін реттейтін «Еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы қағидалары» (бұдан әрі - Қағидалар) қолданылады. Қағидаларға сәйкес әрбір жұмыс беруші өнеркәсіптік қауіпсіздікті және авариялық дайындықты қамтамасыз ету жөніндегі білікті адамды тағайындауға тиіс. Білікті тұлғаның төтенше жағдай жоспарын әзірлеу, апаттық рәсімдерді орындау үшін қажетті адамдардың санын қоса алғанда, қажетті ресурстардың тізімін қалыптастыру және т.б. өкілеттіктері бар.
Бұл ретте, канадалық кәсіпорындар жауап беру шеңберінде сыртқы ресурстарды да пайдалана алады (тиісті лицензиясы бар жеке кәсіпорындар). Лицензия беру мәселелері және мұндай кәсіпорындарға қойылатын талаптар провинцияларға байланысты жекелеген органдардың бақылауында болады. Мысалы, Онтариода Өрт сөндіру бастығының басқармасы Ұлттық өрттен қорғау қауымдастығының стандарттарына сәйкес өрт сөндіру қызметтерін оқытады және сертификаттайды және аттестаттау өткізеді.
Өзбекстанның «Авариялық-құтқару қызметтері туралы» Заңына сәйкес ұйымдардың шешімі бойынша қызметті жүзеге асыру үшін өз құтқару қызметтері мен құтқару құралымдарының міндетті түрде болуы көзделген. Сондай-ақ объектілі құтқару қызметтері, «Штаттан тыс құтқару құралымдары» құрылуы мүмкін, оларды белгіленген тәртіппен өз қызметкерлері қатарынан ұйымдар құрады.
Құтқару қызметтері мен кәсіби құтқару құралымдары объектілер мен аумақтарға қызмет көрсету жөніндегі өз қызметін шарттық негізде жүзеге асыра алады. Штаттан тыс құтқару құралымдары құрылған ұйымдардың басшылары құтқарушыларды құтқару жұмыстарын жүргізудің арнайы дағдыларына үйрету бойынша тұрақты сабақтар ұйымдастырады және оларды арнайы жабдықтармен қамтамасыз етеді.
Құтқару қызметтері мен құтқару құралымдары Өзбекстан Республикасының Министрлер Кабинеті белгілеген тәртіппен (құтқару қызметтерін, құтқару құралымдары мен құтқарушыларды аттестаттау, құтқару қызметтері мен құтқару құралымдарын есептік тіркеу тәртібі туралы ереже) аттестаттаудан өтуге міндетті. Аттестаттаудан өтпеген немесе тексеру барысында төтенше жағдайларға жедел ден қоюға және оларды жою жөніндегі жұмыстарды жүргізуге өзінің дайындығын растамаған құтқару қызметтері мен құтқару құралымдары шарттық негізде объектілер мен аумақтарға қызмет көрсетуге жіберілмейді және құтқару жұмыстарын жүргізуге тартылмайды.
Қазақстанда қауіпті өндірістік объектілерде қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін талаптарға сәйкестікті бағалау және растау үшін өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы кәсіби авариялық-құтқару қызметтерін аттестаттауды енгізу қарастырылуда.
Азиза Касенова
орталық директоры
Барлық мақалалар
