21.02.2024
Гаджеттердің, компьютерлік ойындардың, аудиокітаптардың алуан түрлілігі бірте-бірте кітап оқуды қызықсыз әрекетке айналдырады. Әсіресе, балалар арасында. Көркем әдебиет пен энциклопедияның орнына ата-аналар балаларға ойын приставкаларын сатып алады, мидың дамуын тежейтін әлеуметтік желілерді бақылаусыз пайдалануға мүмкіндік береді. Қазіргі балалар гаджеттерді туғаннан бастап қолданады, осылайша электронды құрылғылардан ақпаратты пассивті қабылдайды.
Сассекс Книверситетінің (Ұлыбритания) зерттеушілері 6 минут ішінде оқу күйзеліс деңгейін 68% астам төмендетеді деп мәлімдейді. Сондай-ақ, оқу денеге бұлшықет фитнесімен бірдей пайда әкеледі, өйткені кітап оқу кезінде адам бүкіл миды жаттықтырады. Сонымен қатар, балаларға оқу әлем туралы идеяны кеңейтуге мүмкіндік береді, баланың қалауы мен оқу талғамының қалыптасуына әсер етеді, ойлауды дамытады — логикалық және бейнелі, сөздік қорын, есте сақтау қабілетін, қиял мен қиялды кеңейтеді, сөйлемдерді дұрыс құрастыруға үйретеді.
Қазіргі уақытта кітап оқу жас қазақстандықтар үшін бос уақытты өткізудің қызықты нысаны болып табылмайды. Балалар аз оқып қана қоймай, оқылған мәтінді жақсы түсінбейді және қабылдайды. Оқу кезінде талдау және қорытынды жасау дағдылары жеткіліксіз дамыған. Бұл шын мәнінде ұлттың бәсекеге қабілеттілігіне әсер ететін үлкен мәселе болып табылады.
Бүгінгі таңда республикада 3917-ден астам кітапхана бар, оның ішінде ең көп кітапханалармен 3 өңірді бөліп көрсетуге болады:
- Түркістан облысы – 395 бірлік;
- Батыс Қазақстан облысы – 362 бірлік;
- Қостанай облысы – 340 бірлік.
ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросының деректеріне сәйкес кітапхана пайдаланушыларының саны 6,1 млн адамды құрайды, оның 1/3 бөлігі - балалар. Алайда, соңғы 5 жылда балалар арасында кітапхана пайдаланушыларының азаюы байқалды (29,3%-тен 26,7%-ке дейін қысқарды).
Сонымен қатар, еліміздің 20 өңірінің ішінде тек 7 өңірде балалар арасында кітапхана пайдаланушыларының өсімі анықталды:
- Атырау облысында - 33%-тен 41,6%-ке;
- Маңғыстау облысында - 34,5%-тен 37,3%-ке;
- Павлодар облысында - 18%-тен 19,2%-ке;
- Солтүстік Қазақстан облысында - 35%-тен 38,5%-ке;
- Түркістан облысында - 40,9%- тен 41,8%-ке;
- Алматы қаласында - 15,2%- тен 23,2%-ке;
- Шымкент қаласында - 31,1%- тен 34,4%-ке.
Қалған 13 өңір бойынша, атап айтқанда Астана қаласында - 11,2%-тен 4,7%-ке дейін және Қарағанды облысында - 45%- тен 30,2%-ке дейін айтарлықтай қысқару байқалады.
Осыған байланысты балаларды әдеби оқуға ынталандыру шараларын, сондай-ақ балалардың оқуға деген қызығушылығын оятуға бағытталған балалар бағдарламалары мен мультфильмдерін әзірлеу ұсынылады.
Даулет Жамбайбеков
жетекші сарапшысы
Барлық мақалалар
