17.04.2024
АҚШ Цифрлық үкімет орталығының пікірінше 2024 жылы жоғары білім берудегі келесі үрдістер болады :
1. ЖОО-дардың қаржылық мәселелері
Жасанды зият пен онлайн оқытуды дамыту дәстүрлі жоғары білімге деген сұранысты төмендетуі мүмкін. Колледждер мен университеттердің қаржылық тұрақтылығы келесі үш жыл ішінде пандемияға дейінгі деңгейден төмен түсуі мүмкін. Жекеменшік оқу орындары қаржылық құлдырауды бастан кешіреді, бірақ мемлекеттік университеттер үлкен қиындықтарға тап болады және жұмыс істеу және өмір сүру үшін шығындарды азайту және қосымша қаржыландыру баламаларын қарастыруы керек болады. Бұл мәселелер оқу орнының маңызды АТ-инфрақұрылымына, операцияларына және қызметкерлеріне ақы төлеу және инвестициялау қабілетіне әсер етуі мүмкін.
2. Онлайн оқыту
Онлайн оқыту қажеттілігінің артуына байланысты ЖОО-дары тиімді білім беру процесі үшін қажетті техникалық ресурстар мен білікті қызметкерлерді іздеуі керек. Осылайша, McKinsey жоғары оқу орындары онлайн оқытуды қайта құру кезінде қолдануы керек алты критерий жиынтығын жариялады: ауқымдылық, даралау, оқытушылардың таланты, нарыққа шығу жылдамдығы, нормативтік актілер және инвестициялар.
3. Жасанды зият, виртуалды және кеңейтілген шындық
Виртуалды және толықтырылған шындық тек ЖОО-дарында ғана емес, сондай-ақ мектепке дейінгі, бастауыш және орта мектеп оқушылары үшін де маңызды даму үрдісінің бір бөлігі болып табылады. Бұл технологияларды ерекше қажеттіліктері бар мен мүмкіндіктері шектеулі студенттер үшін де қолдануға болады, яғни бұл технологиялар қалыпты сынып жағдайында мүмкін емес интерактивті және жекелендірілген оқыту әдісін ұсынады.
4. ЖОО-дарының киберқауіпсіздігі
Жоғары оқу орындарына киберқауіпсіздікке және деректердің бұзылуынан, төлем бағдарламаларынан және зиянды бағдарламалық қамтамасыз етуден қорғау үшін олардың әлеуетті ұлғаюына жұмсалатын шығындардың тұрақтылығын қамтамасыз ету қажет болады. Киберқорғанысқа тұрақты инвестиция салу қаражат жетіспейтін мекемелер үшін қиын міндет болуы мүмкін.
5. Персоналды құзыреті бойынша іріктеу
Жоғары оқу орындары үшін құзыретті қызметкерлерді жалдау және ұстап қалу маңызды болып табылады. Қаржылық шектеулер мен жұмыс орындарындағы икемсіз саясат бұл мәселені, әсіресе пандемиядан кейінгі қиын жағдайларды жеңгеннен кейін қиындатады. Бірақ білікті кадрларды іздеумен қатар, тәжірибелі басшыларды табу және ұстап-қалу жұмысын да жүргізу қажет.
Қазақстанға арналған ұсынымдар
"Ақылдылар үшін" жаһандық күрес және заманауи технологияларды дамыту жағдайында қазақстандық ЖОО-дары ағымдағы жағдайларға бейімделуі қажет. Тәжірибе көрсеткендей, бұл мәселеде сұранысқа ие кадрларды дайындайтын және заманауи оқыту технологияларын енгізетін бәсекеге қабілетті жоғары оқу орындары анағұрлым ұтқыр болып табылады.
Алайда, мемлекеттік гранттар алу есебінен ғана күтіп-ұсталатын кейбір жоғары оқу орындарының өмір сүру мәселесі туындайды. Гранттар есебінен кадрлар даярлау келесі тәуекелдерге әкеп соғуы мүмкін:
- ЖОО қызметтерінің жоғары құны (ЖОО-ның ақылы бөлімшесі объективтік тұрғыдан жоғары болуы мүмкін);
- оқытушылардың төмен еңбекақысы;
- коммерциялық ортада ЖОО түлектерінің аз сұранысқа ие болуы;
- ЖОО әкімшілігі тарапынан теріс пайдалану және сыбайлас жемқорлық фактілері;
- өңірлерден жастардың кетуі және кадр тапшылығы.
ЖОО-дарының қазіргі заманғы тәуекелдерін ескере отырып, жоғары білім беруді одан әрі дамыту және қолдау мәселесі өзекті болып табылады:
- барлық жоғары оқу орындарының тиімді қызметіне мониторинг жүргізу;
- қызметтердің қалыпты жұмыс істеуі үшін қажетті әлеуметтік маңызды мамандықтарды анықтау;
- нарықтық құнын айқындау мақсатында ЖОО-ның қолданыстағы активтеріне түгендеу жүргізу;
- ЖОО-дарына толық академиялық еркіндік беру.
Ерлан Каримов
ӨЗО директор
Барлық мақалалар
