03.05.2024
Қазақстанда жасыл құрылыс орнықты даму аясындағы маңызды бағыт болып табылады.
Ресурстарды тиімді пайдалануға бағдарлану Қазақстанның ұлттық экономикасының орнықты дамуы үшін маңызды фактор болып табылады.
"Жасыл" ғимараттың негізгі қағидасы - ресурстарды пайдалану тиімділігіне қол жеткізу және өмір сүру мен жұмыс істеу үшін қолайлы жағдайларды қамтамасыз ете отырып, қоршаған ортаға теріс әсерді азайту.
"Жасыл" ғимараттағы сумен жабдықтау және кәріз жаңбыр суын жинау және қайта пайдалану, төмен ағынды сантехниканы пайдалану және ағынды суларды шығарар алдында өңдеу сияқты суды үнемдеуге бағытталған технологияларды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
Жылыту және желдету энергияны тиімді пайдалануды қамтамасыз етеді. Шаралар энергияны үнемдейтін жылыту және ауаны баптау жүйелерін пайдалануды, оқшаулаудың жоғарылауын және автоматты басқарылатын желдетуді жақсартуды қамтуы мүмкін.
Электрмен қамтамасыз ету энергияны үнемдейтін электр құрылғылары мен жүйелерін пайдалануды, күн панельдері немесе жел генераторлары сияқты жаңартылатын энергия көздерін біріктіруді қамтиды. Қуатты басқару "ақылды" жүйелер арқылы жүзеге асырылады.
Құрылыс және әрлеу материалдарын таңдауға көп көңіл бөлінеді. Олардың құрамында зиянды заттар, қайта өңделген материалдар, сертификатталған ағаш кесетін ағаш бұйымдары және экологиялық іздердің азаюына ықпал ететін басқа материалдар аз болуы керек.
"Жасыл" ғимарат мәртебесі арнайы сертификаттау жағдайында ғана беріледі.
Сертификатталған ғимараттар, әдетте, жылу, электр энергиясы, су шығындарын және осы ғимаратты пайдаланатын адамдардың жоғары қанағаттану деңгейін қоса алғанда, техникалық қызмет көрсетуге жұмсалатын шығындарға ие. Адамдардың денсаулығына қолайлы ішкі орта аурудың пайда болу қаупін азайтады.
Қазіргі уақытта жасыл құрылыстың негізгі халықаралық стандарттары:
- BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method). Стандарт Ұлыбританияда 1990 жылы әзірленді, 115 мыңнан астам сертификатталған нысан. Бұл стандартта құрылыс материалдарының тұрақтылығына баса назар аударылады;
- LEED (Leadership in Energy and Environmental Design). Стандарт АҚШ та 1993 жылы әзірленді, 85 мыңнан астам сертификатталған нысан. Бұл стандартта энергия тиімділігіне баса назар аударылады.
Жасыл құрылыс стандарттарын әзірлеу және енгізу Қазақстан үшін өте өзекті, өйткені елде энергия сыйымдылығының жоғары көрсеткіштері байқалады.
Біздің елімізде энергетикалық ресурстарды шығаруға, өндіруге және беруге көп қаражат жұмсалады. Оған қоса, Қазақстан жан басына шаққандағы парниктік газдар саны бойынша әлем бойынша көш бастап тұр. Сондықтан Қазақстанда жасыл энергия тиімді құрылысты дамыту осы көрсеткіштерді едәуір жақсартуға көмектеседі.
Бүгінгі таңда Қазақстандық Жасыл құрылыс жөніндегі кеңестің бастамасымен "OMIR" ғимараттарын экологиялық сертификаттау жүйесі әзірленді. Ол Қазақстанның экономикалық, климаттық және басқа да өңірлік ерекшеліктерін ескере отырып, сондай-ақ қазақстандық құрылыс индустриясының шындықтарын ескере отырып әзірленген.
Бұл стандарттар ғимараттардың экологиялық тиімділігі мен энергия тиімділігін, сондай-ақ жасыл технологиялар мен материалдарды қолдануды бағалауға мүмкіндік береді. Сондықтан жасыл құрылыстың маңызды аспектісі экологиялық таза және тұрақты құрылыс материалдарын пайдалану болып табылады.
Жалпы алғанда, жасыл құрылыстың қоршаған ортаға теріс әсерін азайту үшін көптеген артықшылықтары мен әлеуеті бар. Алайда, бірнеше мәселелік сәттер бар.
- Біріншіден, бұл құрылыстың жоғары құны. Жасыл құрылыс жобаларына инвестиция құю дәстүрлі жобалармен салыстырғанда едәуір жоғары болуы мүмкін. Бұл экологиялық таза материалдарды, энергияны үнемдейтін жүйелерді және жасыл технологияларды пайдаланудың қосымша шығындарына байланысты. Соның салдарынан шығындар көптеген құрылыс салушылар мен инвесторлар үшін кедергі болуы мүмкін.
- Екіншіден, кейбір экологиялық таза құрылыс материалдары нарықта қымбат немесе аз қолжетімді болуы мүмкін. Бұл құрылыста осындай материалдарды пайдалануға шектеулер тудыруы мүмкін. Бұл ретте, технологиялардың дамуымен және жасыл материалдарға сұраныстың өсуімен олардың қолжетімділігі мен құны жақсаруы мүмкін.
- Үшіншіден, құрылыс салушыларда, сәулетшілерде, инженерлерде және құрылыс процесінің басқа қатысушыларында жасыл құрылыс мәселелері бойынша білім деңгейінің жеткіліксіздігі. Кәсіптік оқыту және халыққа білім беру осы салада хабардарлықты арттыруға және дағдыларды жақсартуға ықпал етуі мүмкін.
- Төртіншіден, жасыл құрылысқа жаңа және инновациялық технологияларды енгізу техникалық қиындықтар мен бастапқы қиындықтарға тап болуы мүмкін. Білікті мамандардың қолжетімділігі, жаңа технологияларды қолдау және инфрақұрылым да қиындық тудыруы мүмкін.
Осы мәселелерге қарамастан, жасыл құрылыс орнықты даму мен қоршаған ортаны қорғау үшін маңызды болып табылады. Сондықтан жасыл құрылысты дамыту мемлекет, бизнес, ғылым және қоғам тарапынан күш-жігер жұмсауды талап етеді. Сонымен қатар, бұл жасыл технологиялар мен материалдарды зерттеуге және дамытуға ұзақ мерзімді инвестицияларды қажет етеді.
Сондай-ақ, халықаралық сарапшылардың болжамы бойынша 2040 жылға қарай Қазақстанда су тапшылығы қажеттіліктің 50%-ын құрайтынын атап өткен жөн. Осыған байланысты ағынды суларды коммуналдық қызметтерді одан әрі пайдалану, ауыл шаруашылығында суару және т.б. үшін қайта пайдалану технологияларын енгізу маңызды.
Қазақстанда жасыл құрылысқа сұраныс тек өседі деп күтілуде. Еліміздегі құрылыс саласының болашағы экологиялық таза технологияларды қолданумен және тұрақты объектілерді құрумен байланысты болады, бұл тек экономикалық дамуға ғана ықпал ете қоймай, табиғатты сақтау және Қазақстандағы адамдардың өмір сүру сапасын жақсартуға да әсер ететін болады.
Айша Окушева
аға сарапшысы
Барлық мақалалар
