Қасым — Жомарт Тоқаев: Біздің міндетіміз-екінші жартыжылдықта экономиканың өсу қарқынын арттыру

Пандемия жағдайында даму, инфляцияны тежеу, ауыл шаруашылығы, жұмыспен қамту және кірістердің өсуі, бюджеттік тиімділік, экономиканың тұрақты өсуін қолдау, елдің транзиттік әлеуетін арттыру, энергетикалық кешенді дамыту мәселелері — ҚР Президентінің Үкіметтің кеңейтілген отырысында сөйлеген сөзінің негізгі тармақтары.

Біздің міндетіміз-екінші жартыжылдықта экономиканың өсу қарқынын арттыру, деді Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Үкіметтің кеңейтілген отырысында, деп хабарлады Ақорда сайты. 

"Дағдарысқа қарсы қабылданған шаралармен және карантиндік шектеулердің төмендеуімен бірге әлемдік экономиканың жандануы іскерлік белсенділіктің қалпына келуіне ықпал етті", — деді Мемлекет басшысы.

Пандемия жағдайындағы даму.

Біз вирусқа қарсы іс-қимыл шараларын түбегейлі қайта қарастыра отырып, сапалы жаңа стратегия әзірлеуіміз керек, деп атап өтті Президент. Атап айтқанда, ол елдегі қол жетімді вакциналар жиынтығын кеңейту қажеттілігіне назар аударды және Үкіметке "Pfizer" вакцинасын жеткізуді қамтамасыз етуді тапсырды.

Мемлекет басшысы денсаулық сақтау ұйымдарын жабдықтармен қамтамасыз ету мәселесінде халықаралық тәжірибені зерделеуді және медициналық жабдықтарды сатып алудың ашық , пәрменді тетігін ұсынуды тапсырды.

Сондай-ақ, Үкіметке екі ай мерзімде медицина қызметкерлері үшін үстемақы жүйесі бойынша бірыңғай шешім әзірлеу тапсырылды .

"Денсаулық сақтау министрлігі ерекше және зиянды еңбек жағдайларында жұмыс істейтін дәрігерлерді қолдаудың нұсқаларын ұсынды. Атап айтқанда, психоэмоционалды және физикалық белсенділік үшін жұмысшылардың жекелеген санаттарына қосымша төлемдер мен үстемеақылар талқыланады. Жалақыны біртіндеп арттырумен бірге бұл іс — шаралар медицина қызметкерлеріне еңбекақы төлеудің жаңа жүйесі үшін база бола алар еді", - деп атап өтті Президент.

Инфляцияны тежеу.

Мемлекет басшысы Үкіметке Ұлттық банкпен және басқа да мемлекеттік органдармен бірлесіп Инфляцияға қарсы ден қою шараларының кешенін қабылдап, іске асырудытапсырды .

Қасым-Жомарт Тоқаев өз сөзінде БҰҰ Азық – түлік және ауыл шаруашылығы ұйымының мәліметтері бойынша азық-түліктің әлемдік бағасы 40% - ға көтерілгенін айтты, бұл он жылдағы ең жоғары көрсеткіш.

"Мұндай жағдайда елдегі инфляция алғашқы жарты жылда 7,9% - ды құрады. Бұл белгіленген 4-6% нысаналы дәлізден әлдеқайда жоғары. Азық — түліктің қымбаттауы ең өткір проблемаға айналды", - деді Қазақстан Президенті.

Оның айтуынша, өндірістік шығындардан басқа, маусымдық және мөлдір емес делдалдық схемалар баға белгілеудің негізгі факторлары болып табылады. Бұл мәселенің шешімі келесі маусымға дейін өнімді сақтаудың заманауи және қол жетімді инфрақұрылымын құруға негізделген.

Тек алты өңірде ғана көкөніс өнімдерін сақтау қуаты жеткілікті – Атырау, Жамбыл, Қарағанды, Қостанай, Павлодар, Солтүстік Қазақстан облыстары.

"Үкіметке әкімдермен бірлесіп көкөніс қоймаларын салу және жаңғырту жоспарын әзірлеу тапсырылды. Біздің көптеген қолдау бағдарламаларымыздан ақшаның бір бөлігін дәл осы мақсаттарға жұмсаңыз", — деді Мемлекет басшысы.

Ол сондай-ақ әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының бағасын ұстап тұрудың қолданыстағы құралдарының тиімділігі аз екенін атап өтіп, Үкіметке "Атамекен" ҰКП-мен бірлесіп, қолданыстағы құралдардың тиімділігіне бағалау жүргізуді және жаңа, неғұрлым тиімді шаралар топтамасын ұсынуды тапсырды.

Нарықта әділ делдалдықты қамтамасыз ету үшін Үкіметке Бәсекелестікті қорғау агенттігімен, әкімдермен және Қаржы мониторингі агенттігімен бірлесіп өңірлерде делдалдық схемаларды тексеру жөніндегі комиссия құру жөнінде міндет берілді.

"Салалық болжамдау , өндірушілер мен құрылыс салушылар арасындағы ұзақ мерзімді тікелей келісімшарттар және басқалары сияқты құрылыс материалдары бағасының өсу проблемасын шешу бойынша жедел шаралар қажет", — деп қосты Президент.

Ауыл шаруашылығы мәселелері.

Қасым-Жомарт Тоқаев Үкіметке "Атамекен" ұлттық палатасымен бірлесіп жемшөптерді әкетуге уақытша тыйым салу қажеттілігін жедел қарастыруды тапсырды; ең қатты зардап шекккен шаруаларды қолдау үшін Үкіметке, әкімдерге және даму институттарына кредиттерді қайта құрылымдау және жемшөптерге қосмыша субсидия бөлу тапсырмасы берілді; әкімдіктерге ӘКК-мен және Ауыл шаруашылығы министрлігімен бірлесіп ауқатты өңірлерде жемшөптерді жылдам сатып алу үшін шаруаларға жеңілдетілген қаржыландыруды қамтамасыз ету тапсырылды.

"Жемшөп жинау жабдықтарын субсидиялауды жетілдіру, жемшөп пен құрама жемге арналған құрамдастарды форвардтық сатып алу көлемін ұлғайту қажет", — деді Президент.

Жұмыспен қамту және табыстың өсуі мәселелері.

Мемлекет басшысы пандемияға байланысты қаржылық табыстың төмендеуі өзекті мәселеге айналғанын атап өтті. Кедейлік деңгейі 4,5%-ды құрайды. 800 мыңға жуық адамның табысы ең төменгі күнкөріс деңгейінен төмен.

"Шұғыл және ауқымды шаралар қабылдау қажет. Бұл шаралар еңбек және кәсіпкерлік кірістерді арттыруы, 

көлеңкелі экономиканың көлемін азайтып, басқа да бастамаларды қосу керек",-деді Қасым-Жомарт Тоқаев Үкіметке  

азаматтардың табысын арттыру бойынша ұсыныстар әзірлеуді тапсыра отырып.

Экономиканың тұрақты өсуін қолдау.

Мемлекет басшысының айтуынша, 2020 жылы іскерлік белсенділіктің күтілетін төмендеуінен кейін осы жылдың бірінші жартысында шағын және орта бизнес өсім көрсетіп отыр.

         Жұмыс істеп тұрған ШОБ субъектілерінің саны шамамен 3% - ға өсті. Жалпы республикалық өсуге қарамастан, бірқатар өңірлерде олардың саны азайды. Төмендеу Шымкент, Солтүстік Қазақстан және Түркістан облыстарында байқалады. Әкімдерге өз өңірлеріндегі шағын және орта бизнесті қолдау мен дамытуды жеке бақылауға алу маңызды, деді Президент.

Ол дағдарысқа қарсы күрес аясында бюджет пен Ұлттық қордың ақшасы жұмсалатынын атап өтті.

"Бұл қажетті шешім. Бірақ негізгі шарттардың бірі-бұл қаражатты ұлттық экономика ішінде қайта бөлу. Әзірге бұған толық қол жеткізілмейді. Жұмыспен қамтудың жол картасы аясында әкімдіктер мәлімдеген 92,6% — ға жергілікті қамтудың үлесі 71,7%-ды құрады", - деп атап өтті Қасым-Жомарт Тоқаев.

"Үкіметке 1 тамызға дейін жағдайды анықтап, жауапты тұлғаларды жазалауды тапсырамын. Үкімет биылғы жылы жергілікті қамту бойынша жоспарлы көрсеткіштерге қол жеткізудің сапалы мониторингін қамтамасыз етуге тиіс", — деп қорытындылады Президент.

Бюджеттік тиімділік мәселесі.

2025 жылға қарай үкіметтік борыш құрылымындағы сыртқы борыш үлесін 21% — дан 49% - ға дейін арттыру болжанып отыр, - деді Мемлекет басшысы.

Ол үкіметке мемлекеттік және квазимемлекеттік борышты басқару жөніндегі тұжырымдаманы әзірлеудіжәне экспорттық кедендік баждар қолданылуы мүмкін тауарлар тізбесін кеңейту мүмкіндігінталдауды тапсырды .

"Елдің сыртқы және ішкі қарызын басқару сапасын арттыру қажет. Бұл мемлекеттік бюджеттің ұзақ мерзімді тұрақтылығы мен болашақта біздің бюджеттік мүмкіндіктеріміз туралы мәселе", - деп тапсырды Президент.

Елдің транзиттік әлеуетін арттыру.

Мемлекет басшысы өз сөзінде Қазақстанның транзиттік әлеуеті зор екенін атап өтті. Тасымалдаудың негізгі түрі темір жолдар болып табылады. Жүк пойыздары жүк айналымында 90% - дан асады.

Транзиттің негізгі векторы Қытай-Еуропа-Қытай бағдарына келеді. Тасымалдау көлемі бір жылда 67% - ға артты.  Бұл негізгі бағыт, сондықтан біз транзит үшін барынша ыңғайлы, "жіксіз" ортаны қалыптастыруымыз керек.

Қасым—Жомарт Тоқаев Үкіметке транзиттік жүктер үшін "жасыл дәліз" құру, нақты "тар" жерлерді", "шөлмек мойынды" кеңейту, Достық-Мойынты теміржол учаскесінің өткізу қабілетін арттыру және электрлендіру мәселесін қараудытапсырды . Оның айтуынша, Трансазиялық теміржол магистралінің Оңтүстік дәлізін дамыту үшін Қазақстан мен Өзбекстан арасында жаңа Дарбаза-Мақтаарал желісін салу қажет.

Президент Үкімет алдына сапалы жол инфрақұрылымын және жол бойындағы сервисті қамтамасыз етуді, сондай-ақ автомобильдерге кәдеге жарату алымын жетілдіруді ерекше бақылауда ұстау міндетін қойды.

"Ақылы жолдарды енгізу-бұл жалпы әлемдік тәжірибеге сәйкес келетін дұрыс шешім. Мұндай үлкен елде тек бюджет есебінен жол салу мүмкін емес. Сонымен қатар, Қазақстан транзиттен табыс табуы тиіс", - деді Тоқаев.

Энергетикалық кешенді дамыту.

"2022-2025 жылдар аралығында Шымкент, Қызылорда, Талдықорған қалаларында, сондай-ақ Түркістан облысында жалпы қуаты кемінде 1500 мегаватт бу-газ қондырғыларын салу бойынша төрт жобаны іске асыру қажет. Үкіметке және "Самұрық-Қазына" Қорына қысқа мерзімде олардың құнын, қаржыландыру көздерін анықтауды және осы жобаларды іске асыруға кірісуді тапсырамын", — деді Мемлекет басшысы өз сөзінде.

Ол сондай-ақ 2023 жылға қарай Алматыда ЖЭО-2 газға көшудің бірінші кезеңі аяқталуы тиіс екенін атап өтті.

Президент жанар-жағармай материалдарының тапшылығы мен бағасының күрт өсу проблемасын атап өтті. 

"Энергетика министрлігі мен "Самұрық-Қазына" қоры, атап айтқанда "ҚазМұнайГаз" жағдайды қатаң бақылауға алуы тиіс еді. Сондықтан МӨЗ-дің жөндеу аралық аралықтарын ұлғайту және бағаның ауытқуын азайту үшін демпферлер құру мәселесін шешу тапсырылады", - деді Қасым-Жомарт Тоқаев.

Соңында Мемлекет басшысы мемлекеттік аппарат жиналып, нәтижеге бағытталуға тиіс екенін атап өтті.

"Мемлекеттік қызметшілер біздің мемлекетіміз үшін өте қиын сәтте жұмылдырылуы тиіс", — деп түйіндеді Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев.