Президент ҚР қаржы секторының

Президент: Елдің қаржы секторы үшін басты басымдық шағын және орта бизнесті кредиттеу, оның ішінде ауылда кәсіпкерлік бастамаларды дамыту болуы тиіс.

Қасым-Жомарт Тоқаевтың Алматыға жұмыс сапары қаржы секторының өкілдерімен кездесуден басталды. Мемлекет басшысының Алматыдағы резиденциясында өткен іс-шараға Президент Әкімшілігінің және басқа да бірқатар орталық органдардың басшылары, сондай-ақ жетекші қаржы және банк құрылымдарының өкілдері қатысты, деп хабарлады Ақорданың баспасөз қызметі.

Отырысты ашқан Қасым-Жомарт Тоқаев мұндай құрамдағы кездесу алғаш рет өтіп отырғанын атап өтті. Оның айтуынша, еліміздің қаржы секторында бірқатар өзекті мәселелер жинақталған, олар бойынша тиісті шаралар қабылдау маңызды.

"Өткен бір жарым жыл белгілі бір қиындықтарға тап болған қаржы нарығы үшін де оңай болған жоқ. Бұл жағдайда біздің экономика мен қаржы жүйесіндегі басты міндетіміз дағдарысқа қарсы шаралар кешенін іске асыру арқылы тұрақтылықты қамтамасыз ету болды және солай бола бермек. Негізінде, біз өсу траекториясына шыға алдық", — деді Мемлекет басшысы.

Содан кейін, кездесуге қатысушылардың қаржы секторын одан әрі дамыту жөніндегі ұсыныстарын тыңдап, Президент бірқатар нақты міндеттер қойды.

Қасым-Жомарт Тоқаев назар аударған бірінші нәрсе – қаржы секторының тұрақтылығы. Мемлекет басшысы мәлімдегендей, бүгінде қаржы секторы дәрменсіз банктерден тазартылды, сауықтыру аясында шамамен 6,6 трлн теңге нашар кредиттер есептен шығарылды. Баяндамада айтылғандай, 90 күннен астам мерзімі өткен қарыздардың деңгейі банктердің несие портфелінің 4,3% – ын құрайды-бұл соңғы 13 жылдағы ең төмен көрсеткіш. Осыны негізге ала отырып, Президент қажетті сабақ алуға және жүйелік тәуекелдердің жинақталуын болдырмау жөніндегі шараларды күшейтуге шақырды.

Мемлекет басшысы бүгінде мемлекеттік қолдаудың арқасында банктер экономиканы несиелендірудің айтарлықтай әлеуетіне ие екенін атап өтті. Банк жүйесіндегі жоғары өтімді активтердің көлемі 12,2 триллион теңгені құрайды.

"Ағымдағы жылы біз халық тарапынан сұраныстың белсенді қалпына келуін байқаймыз. Тұтынушылық кредиттеу 32,8% - ға өсті. Бұл процеске 6,1 миллионнан астам адам қатысады. Мүмкін бұл табиғи процесс. Бірақ азаматтарымыздың борыш жүктемесін тиімді бақылауды қамтамасыз ету маңызды. Қазіргі уақытта 545 мың адамның несие төлеу мерзімі 90 күннен асады. Бұл жерде бүкіл елдің қаржылық тұрақтылығына төнетін жоғары тәуекелдер туралы ғана сөз болып отырған жоқ. Мұнда қаржылық қиындықтарға тап болған отандастарымыздың көптігі туралы айтылып жатыр. Бұл әлеуметтік және саяси тұрақсыздыққа әкелуі мүмкін", — деді Президент.

Қасым-Жомарт Тоқаев қаржы нарығына қатысушылар тарапынан борышкерлерге қатысты асыра сілтеуге қарсы шықты.

"Мүмкіндікті пайдалана отырып, несие мекемелерінің басшыларын ішкі процедураларды күшейту мәселесін пысықтауға, олардың жекелеген қызметкерлері, тартылған коллекторлар тарапынан теріс пайдалану мүмкіндігін азайту тетіктерін қарастыруға шақырамын", – деп атап өтті ол.

"Мұндай ұйымдардың қызметі екінші деңгейдегі банктердегі қарыздар мен өз қаражаты есебінен қаржыландырылады. Нәтижесінде бұл соңғы қарыз алушылар үшін несиелердің жоғары құнын қалыптастырады. Сондықтан Үкімет Агенттікпен бірлесіп микроқаржы ұйымдарын қолжетімді және ұзақ мерзімді қаржыландырумен қамтамасыз ету тетіктерін әзірлеуі қажет", – деп тапсырды Қасым-Жомарт Тоқаев.

Мемлекет басшысы халықтың жинақтарын сенімді салу үшін балама құралға айналуы тиіс Ұлттық қор нарығын дамытуды тағы бір өзекті міндет деп атады.

"Отандық қор нарығы үшін маңызды оқиғалардың бірі 2022 жылы жекелеген ұлттық компаниялардың халықтық IPO-сы болады. Агенттік пен Ұлттық банк "Самұрық-Қазына" Қоры мен Үкімет жүргізіп жатқан жұмыстарға белсенді атсалысуы керек", – деді Президент.

Сондай-ақ, баяндамада қаржы секторын цифрландырудың маңыздылығы атап өтілді. Мемлекет басшысы осы саладағы прогреске оң баға бере отырып, қаржылық инновацияларды енгізу үшін қолайлы орта құру жөніндегі кешенді жұмысты жалғастыру қажеттігін айтты.

"Біздің қаржы институттары мүмкіндікті пайдаланып, өршіл міндеттерді шешуі керек. Біреудің тәжірибесін көшіріп қана қоймай, қызметтердің жаңа форматтарын дамытып, ілгерілету, Қазақстаннан тыс жерлерге шығу қажет. Мемлекет бұл бастамаларға барынша ықпал ететін болады. Біз жаңа инновациялық экономика, қаржы экожүйесін құру жолының басында ғана өмір сүреміз деп пайымдауымыз керек. Алда өте маңызды жұмыс күтіп тұр. Мемлекет басшысы ретінде мен үшін бүкіл экономикамызды инновациялық дамудың жаңа рельсіне көшіру-басым міндет", — деп атап өтті Қасым-Жомарт Тоқаев.

Президент цифрлық валюталарды айналымға енгізу мәселесі бойынша өз пікірін білдірді. Ол болашақ қаржы жүйесінің негізгі элементі бола алатын цифрлық теңгені енгізу мүмкіндігін қарастыру қажеттігін атап өтті.

Сонымен қатар, сөз сөйлеуде криптовалюталар нарығының болашағы да сөз болды.

"Криптовалюталар - бұл объективті фактор, оны елемеуге болмайды. Тәуекелдерді және олардың қолданыстағы қаржы жүйесіне ықпал ету әлеуетін байсалды бағалау қажет. Сондықтан елімізде криптобиржа жасау үшін теңгерімді реттеуші жағдайлар қалыптастыру жөніндегі жұмысты қайта бастау керек. Әйтпесе, криптовалюталарды өндіру бойынша біз әлемдегі екінші елміз, ал қаржылық қайтарымды іс жүзінде көрмейміз", – деп есептейді Мемлекет басшысы.

Президенттің сөзіндегі жеке блок қаржы секторын климаттық күн тәртібінің талаптарына бейімдеуге арналды.

"Біз барлығымыз ESG (экологиялық, әлеуметтік және корпоративтік басқару) тұрақты даму қағидаттарының әсерінен қаржы секторын трансформациялау қарқынының үдеуін көріп отырмыз. Бұл біздің елге тікелей әсер етеді. "Жасыл бұрылыс" ұлттық экономика үшін күйзелістер тәуекелін де, оны тұрақты даму мен әртараптандырудың "рельстеріне" ауыстыру үшін қосымша мүмкіндіктерді де көтереді. Отандық қаржы секторы Қазақстанның "жасыл" экономикаға көшу жүйесіндегі маңызды буынға айналуы тиіс", — деп сенеді ол.

Мемлекет басшысы өз сөзінде елімізде атом энергетикасын, соның ішінде АЭС құрылысын дамыту перспективалары да қозғалды.

"Менің ойымша, сайып келгенде, біз осындай шешімге келеміз. Қазақстанда электр энергиясы тапшылығының алғашқы белгілерін біз қазірдің өзінде сезініп отырмыз. Әрине, жаппай тапшылық жоқ. Баланс шамамен нөлге тең. Бірақ алғашқы белгілер көрсетілген. Сондықтан болашаққа көз жүгіртсек, атом станциясын салу туралы мәні бойынша танымал емес шешімдер қабылдауға тура келеді. Бірақ, олар айтқандай, көшбасшының рөлі танымал емес шешімдер қабылдау болып табылады", — деді Президент.

Кездесуді қорытындылай келе, Қасым-Жомарт Тоқаев Ұлттық Банкке Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігімен бірлесіп, айтылған барлық мәселелер мен ұсыныстарды пысықтауды тапсырды. Бұл ретте ол нарық қатысушыларымен өзара іс-қимылды үйлестіруді өзінің Әкімшілігіне жүктеді.

"Бұл оңтайлы және ыңғайлы болады. Қажет болған жағдайда бүгін айтылған ұсыныстарды Қаржы секторын дамыту тұжырымдамасын әзірлеу кезінде ескеруге болады. Аталған құжаттың барлық басым бағыттары басты мақсатқа – отандық қаржы жүйесінің экономикалық дамуға және азаматтардың әл – ауқатын арттыруға қосқан үлесін арттыруға қызмет етуі тиіс", — деп түйіндеді Мемлекет басшысы.