Мемлекет басшысының төрағалығымен бейнеконференция байланысы режимінде Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Шетелдік инвесторлар кеңесінің кезектен тыс кездесуі өтті, деп хабарлады Ақорданың баспасөз қызметі.

Іс-шараға Президент Әкімшілігінің басшылығы, Үкімет мүшелері, мемлекеттік органдардың, трансұлттық және ұлттық компаниялардың өкілдері қатысты.

Мемлекет басшысы іс-шараны аша отырып, қайғылы "қаңтар оқиғаларына" назар аударып, уақтылы және батыл шаралардың арқасында елдегі жағдай толығымен тұрақтанғанын атап өтті.

Қасым-Жомарт Тоқаев халықаралық қағидаттарға қатаң сәйкестікте жүргізіліп жатқан тергеудің жалғасатынын айтты. Сонымен қатар, Президент "қаңтардағы оқиғалар" инвесторларға белгілі бір дәрежеде белгісіздік тудырғанын атап өтті.

"Ел Президенті ретінде шетелдік инвестициялар үшін "ашық есік" саясаты біздің стратегиялық басымдығымыз болып қала беретініне сендіргім келеді. Мемлекет әріптестер мен инвесторлар алдындағы міндеттемелер мен кепілдіктерді толық көлемде орындайтын болады. Қаңтардағы дағдарыс біздің нарықтық экономикаға, заң үстемдігіне, халықаралық және ішкі міндеттемелерді сақтауға бейілділігімізге ешқандай әсер еткен жоқ. Керісінше, бұл одан әрі жетілдіруге серпін болды", – деді ол.

Мемлекет басшысы инвесторлармен елді одан әрі трансформациялау жоспарларымен бөлісті. Ол заңның үстемдігі және оның барлығына тең қолданылуы жаңа бағыттың негізін қалайтынын айтты.

"Бұдан былай экономикалық реформалардың басты міндеті ЖІӨ өсуінің абстрактілі сандары және әлемдік рейтингтердегі позициялар емес, халқымыздың табысы мен өмір сүру деңгейін арттыру болып табылады. Әрине, бұл мақсатқа кәсіпкерлердің жаңа класын қалыптастырмай, сондай-ақ жоғары сапалы инвестициялардың келуінсіз қол жеткізуге болмайды. Біздің халыққа және адал бизнеске фаворитизмді, элитаның ерекше мүдделері мен артықшылықтарын, сыбайлас жемқорлық пен олигополияларды жою туралы уәдеміз толығымен орындалады", – деді Президент.

Қасым-Жомарт Тоқаев барлық халықаралық рейтингтік агенттіктер елдің инвестициялық сенімділігін тұрақты растайтынын атап өтті. Оның пікірінше, қаңтардың оқиғалары, қайғылы болғанына қарамастан, елдің саяси және экономикалық жүйесінің беріктігін көрсетті.

"Барлық деректердің тез арада ресми жариялануы біздің іс-қимылымыздың толығымен ақталғанын және тек елдің тұтастығын сақтауға, азаматтарымыз бен бизнесіміздің өмірі мен мүлкін қорғауға бағытталғанын айқын дәлелдейтініне сенімдімін. Қазақстанда ұзақ уақыт жұмыс істеп келе жатқан біздің еліміздің достары - сіздер үшін бұл анық деп есептеймін. Оқиғалар астары мен сол күндердің шынайы бейнесі туралы ақиқат аса маңызды", – деді Мемлекет басшысы.

Кеңес мүшелеріне арнаған сөзінде Президент олардың ұсыныстары Қазақстанға және жүзеге асырылып жатқан реформалардың бағытына үлкен қолдау болатынын атап өтті.

"Менің ойымша, елді шынайы реформалауға, онда үлкен экономикалық еркіндіктің пайда болуына сізді отандық кәсіпкерлерден кем қызықтырмайды. Сондықтан еліміздің экономикалық өмірін трансформациялауға және жаңартуға белсене қатысуды ұсынамын. Ойынның жаңа, неғұрлым әділ және тиімді қағидаларын, ашық және тұрақты реттеуді бірлесіп құра отырып, біз шын мәнінде тартымды инвестициялық ахуал жасай аламыз. Бұл біздің өзара мүдделеріміз", – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.

Мемлекет басшысы бәсекелестікті дамытуды, сыбайлас жемқорлықты жоюды, тиімді мемлекеттік басқаруды құруды және сапалы адами капиталды өсіруді осы мақсаттарға қол жеткізудің міндетті құрамдас бөлігі деп атады. Осыған сүйене отырып, ол бірқатар өзекті мәселелерге назар аударды.

Қасым-Жомарт Тоқаев адал бәсекелестікті дамытуды жаңа бағыттың тағы бір маңызды басымдығы деп санайды.

"Олигополиялардың экономиканың негізгі секторларындағы тарихи үстемдігі нарықтар мен салалардың дамуын тежейді. Біз бұл жағдайды заңнамалық және практикалық тұрғыдан түбегейлі өзгертеміз. Ағымдағы жылы қол қойылған бәсекелестікті дамыту мәселелері жөніндегі заң маңызды бастамаларды көздейді. Бұл нарық субъектілерінің шектеулі ресурстарға тең қол жеткізуі, нарықтарға кіру кедергілерін азайту және монополиялардың аралас нарықтарға теріс әсерін болдырмау. "Самұрық-Қазына" қорының қызметін күрделі қайта құру жүріп жатыр. Әкімшілік ресурс есебінен мердігерлік алған компаниялар өздерінің артықшылықтары мен келісімшарттарынан айырылады. Қордың инвестициялық жобаларының пакеті шамамен 3,5 трлн теңгені құрайды. Енді барлық жобалар конкурстық негізде халықаралық компанияларды тарта отырып, ашық түрде іске асырылатын болады. Егер бұл іс жүзінде болмаса, маған тікелей сигнал беруді сұраңыз, өйткені бұл менің президент ретіндегі қызметімде өте маңызды сәт", – деді ол.

Мемлекет  басшысы нарыққа кірудің монополиялары мен жасанды кедергілеріне қарсы күрес инвесторларға ел экономикасына қатысуын әртараптандыруға мүмкіндік беретінін айтты.

"Қазіргі уақытта тікелей шетелдік инвестициялардың шамамен 35% - ы тау-кен өндіру секторына тиесілі. Бұл ретте агроөнеркәсіптік кешен, туризм, өңдеу өнеркәсібі және көлік сияқты бәсекеге қабілетті секторлардың әлеуетін іске асыруда айтарлықтай мүмкіндіктер жоқ. Мұнда артықшылықтар айқын: бұл Еуразиялық экономикалық одақ пен Қытайдың орасан зор тұтыну нарықтары. Осы салаларды дамытуға белсенді қатысуға шақырамын", – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.

Осы тұрғыда Президент өзінің ҚХР мен Ресей Федерациясына жақындағы сапарларын атап өтті.  

"Тиісті мемлекеттердің басшыларымен өте нәтижелі келіссөздер өтті. Менің барлық келіссөздерім негізінен сауда-экономикалық және инвестициялық ынтымақтастықты дамытуға арналды. Перспективалар үлкен, мен оны тағы да растаймын", - деді ол.

Сондай-ақ, Мемлекет басшысы еліміздің көлік – логистика саласындағы әлеуетіне инвесторлардың назарын аударып, Қытай-Еуропа дәлізі бойынша жерүсті транзиттік тасымалдарының 83% - ы Қазақстан арқылы өтетінін атап өтті.

"Достық-Мойынты ірі темір жол жобасы іске асырылады. Бұл өткізу қабілетін тағы 5 есе арттырады. Дарбаза-Мақтарал темір жолының жаңа тармағы Ресейден Орталық Азияға транзиттік тасымалдарды дамытуды жандандырады. Түркістан – Шымкент – Ташкент жоғары жылдамдықты теміржол магистралін салу жоспарлануда", - деді ол.

Сонымен қатар, Мемлекет басшысы инвестициялық жобаларды іске асырудың тиімділігі мәселесі жөнінде айтты.

"Біз бүгінде инвестиция тартудың барлық кезеңдерінде формализм мен ұзақ мерзімді ішкі келісу процестері басым болып отырғанын білеміз. Нәтижесінде инвесторлар бірнеше ай немесе тіпті жылдар бойы қажетті шешімдерді күтеді. Нәтижесінде олар инвестициялық жобаларды іске асыруды кейінге қалдырады немесе басқа елдерге кетеді. Халықаралық келісімдер мемлекеттік органдардың кабинеттерінде "тұрып қалатын" мысалдар бар, сол арқылы келісімдерді ратификациялау көптеген жылдарға созылып кетеді. Бұл бұрын болған және менің ойымша, қазір де болады. Басқа елдерде ұқсас келісімдерге екі ай бұрын қол қойылады. Инвестициялық жобаларды сүйемелдеудің нақты және түсінікті алгоритмі қажет. Осы мәселе бойынша Кеңестен Үкіметпен жұмыс істеуді сұраймын", – деп тапсырды Президент.

Қасым-Жомарт Тоқаев инвесторларды қолдаудың қосымша тетігі ретінде KazakhExport ұлттық компаниясының трансформациясын атады, ол енді отандық өнімді шетелдік сатып алушыларға несиелерді субсидиялай алады, сондай-ақ экспорттық мәмілелерге кепілдік бере алады.

Президент өз сөзінде әкімшілік кедергілерді жою, реттеуші және фискалдық саясатты жетілдіру жөніндегі жұмыстарды күшейтуге арналды.

"Біздің салық заңнамамыз жетілдірілетінін растаймыз. Мемлекет пен бизнес мүдделерінің теңгерімін сақтауды ескере отырып, тұрақтылық пен қарапайымдылық қағидаттары негізгі постулаттар болады. Сонымен қатар, мен инвесторлардың салық режимінің тұрақтылығына қатысты талаптары мен өтініштерін түсінемін. Үкімет алдында тұрған міндет – салық заңнамасын өзгертуге қатыспау, салық режимі өзінің тұрақтылығы мен болжамдылығын сақтап қалуы үшін бұл мәселеге мүлдем ойланбай қарау", – деп есептейді ол.

Жұмыс кездесуін қорытындылай келе, Қасым-Жомарт Тоқаев елімізде жүргізіліп жатқан реформалармен қатар Кеңес өз қызметіндегі тәсілдерді де жаңартып отыруы тиіс екенін атап өтті.

"Мен белсенді түрде көмектесуге, кез-келген негізделген шешім қабылдауға дайынмын. Тұтастай алғанда, мен үшін Қазақстанда қолайлы инвестициялық ахуал жасау жөніндегі жұмыс абсолютті басым болып табылады. Мен Кеңес мүшелерінің көптеген бастамалары мен ұсыныстарын күтемін. Кеңес өзара іс – қимылдың, экономиканы әртараптандырудың, азаматтардың әл-ауқатын арттырудың нақты және практикалық құралына айналуға тиіс", - деді Президент.

Соңында Мемлекет Басшысы Кеңестің келесі 34-ші жалпы отырысының күн тәртібін жариялады. Ол экономиканы декарбонизациялауға және төмен көміртекті технологияларды енгізуге арналады.

Сөз соңында Президент шетелдік инвесторлардың еліміздегі қызметіне қатысты бірқатар өзекті мәселелерге жауап берді.

Іс-шара барысында Ұлттық экономика министрі Әлібек Қуантыров, Азия даму банкі, Еуропалық қайта құру және даму банкі, Citigroup, EY, ExxonMobil, Chevron, TotalEnergies, Shell, Eni S. p.A., CNPC, Cameco, ArcelorMittal, General Electric және басқа да ірі халықаралық қаржы және бизнес құрылымдарының басшылары сөз сөйледі. Кездесудің модераторы "Қазақстандық шетелдік инвесторлар кеңесі" қауымдастығының Басқарма төрағасы Ерлан Досымбеков болды.