Сенатта "Өңірлердің әлеуметтік-экономикалық дамуындағы теңгерімсіздікті төмендету мақсатында бюджетаралық қатынастарды жетілдіру" тақырыбында Үкімет сағаты өтті, деп хабарлайды ҚР ҰЭМ баспасөз қызметі.

Ұлттық экономика министрі атап өткендей, Мемлекет басшысы бюджетаралық қатынастардың негізгі қағидаттарын сақтау және өңірлердің қаржылық дербестігін кеңейту қажеттігіне назар аударды.

Соңғы үш жылда жергілікті атқарушы органдардың меншікті кірістері бойынша асыра орындау болжамға 117% - ды құрайды, олардың даму бюджеті 106% - ға өсті. Орталыққа тәуелділік 2019 жылғы 59% - дан 2021 жылы 56% - ға дейін төмендеді.

"Өткен жылы өңірлердің әлеуметтік-экономикалық дамуын ынталандыру үшін бірқатар негізгі бағдарламалық құжаттар қабылданды. Бұл ҚР-дың 2025 жылға дейінгі аумақтық даму жоспары және "Қуатты өңірлер-ел дамуының драйвері" ұлттық жобасы. Жыл басынан бері батыс және басқа да өңірлердің Әлеуметтік-экономикалық дамуының кешенді жоспарлары өзектендірілді", - деді министр.

ҰЭМ басшысының айтуынша, жалпы сипаттағы трансферттерді есептеу әдістемесі жетілдірілді. Әлеуметтік-экономикалық даму мен өңірлердің ерекшелігін ескере отырып, көрсеткіштер мен коэффициенттер өзектендірілді. Жергілікті бюджеттердің ағымдағы шығындарының болжамын айқындау жөніндегі тәсіл қайта қаралды.

Өңірлердің кіріс базасын болжауға келетін болсақ, мемлекеттік жоспарлау жөніндегі жергілікті атқарушы органдарға жергілікті бюджеттерге түсімдерді болжау әдістемесін әзірлеу бойынша құзырет берілген. Бұл өңірлерге өңірлік ерекшелікті ескере отырып, өздерінің кіріс базасын дербес болжауға мүмкіндік береді.

"2020 жылдан бастап ШОБ-тан түсетін корпоративтік табыс салығы жергілікті бюджеттерге берілді. Осы кезеңде жергілікті бюджеттерге түсімдер 25% - ға өсті. ШОБ-тан КТС түсімдерін одан әрі тиімді бөлу мақсатында жергілікті бюджеттерге облыстық бюджеттен аудандық бюджетке бөлудің шекті нормативі кемінде 50% деңгейінде белгіленді", — деп хабарлады министр.

Өңірлік стандарттар жүйесі нақты елді мекендердегі проблемаларды шешуге және өмір сүру сапасын жақсартуға арналған. 2021 жылдың қорытындысы бойынша ауылдарды нысандармен және қызметтермен қамтамасыз ету деңгейі 63% құрады. Мұндай тәсіл өңірлер арасындағы сәйкессіздіктерді жоюға мүмкіндік береді. Бұл үшін сол немесе өзге өңірдің объектілермен және көрсетілетін қызметтермен қамтамасыз етілу деңгейін негізге ала отырып, субвенциялар көлемін айқындауға мүмкіндік беретін салалық коэффициенттердің тізбесі әзірленетін болады, бұл сол немесе өзге саладағы шығындар көлеміне әсер етуі мүмкін.

"Тиісінше, субвенция есебінен инфрақұрылыммен және қызметтермен қамтамасыз ету шешімін ескере отырып, дамуға арналған нысаналы трансферттерді тек ұлттық ауқымдағы жобаларды, сондай — ақ экономиканың стратегиялық салаларындағы әлеуметтік маңызы бар жобаларды іске асыруға бөлу ұсынылады", - деп атап өтті министр.

Бюджеттік алып қоюларды біртіндеп жоюға келетін болсақ, республикалық бюджеттің рөлі халықтың ортақ игіліктерге тең қол жеткізуін қамтамасыз ету үшін ресурстарды тиімді бөлуден тұрады.

Донор өңірлер үшін даму бюджетінің компонентіне түзету коэффициенті қолданылатын болады. Бұл бюджеттік алулар көлемін біртіндеп азайтуға мүмкіндік береді.

"Бүгінгі тақырып өзекті мәселелердің бірі болып табылады және барлық өңірлер мен жалпы халықтың мүдделерін қозғайды", — деп түйіндеді ведомство басшысы.

Парламент Сенатының депутаттары өз кезегінде бюджетаралық қатынастарды одан әрі жетілдіру жөнінде бірқатар ұсынымдар мен ұсыныстар айтты.