ҚР Әлеуметтік кодексінің жобасын

ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі ведомствоның ресми сайтында алдын ала талқылау үшін Қазақстан Республикасының Әлеуметтік кодексінің жобасын жариялады, деп хабарлайды Kazpravda.kz.

Құжатпен мына сілтеме бойынша танысуға болады.

ҚР Әлеуметтік кодексінің жобасына қатысты түсініктемелерді келесі электрондық поштаға жіберуге болады: sockodeks@enbek.kz.

ҚР Әлеуметтік кодексін әзірлеу бойынша жұмыс Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша 2021 жылғы желтоқсандағы Реформалар жөніндегі жоғары кеңестің отырысында жүргізілді.

ЕХӘҚМ жанындағы Кодексті әзірлеу үшін Парламент Мәжілісі мен Сенаты депутаттарын қоса алғанда, жүзден астам сарапшылардың қатысуымен жұмыс тобы құрылды, 30-дан астам заңнамалық және 150 заңға тәуелді актілер зерделенді, халық пен қоғамдық бірлестіктерден 500-ге жуық ұсыныс қаралды, Кодекс тұжырымдамасы әзірленді.

"Қазіргі уақытта қазақстандықтарға Кодекспен, 16 заңмен және жүзден астам заңға тәуелді актілермен реттелетін әлеуметтік қамсыздандыру шараларының кең спектрі ұсынылады. Жаңа кодекстің негізгі мақсаты-халық үшін олардың түсінігін жеңілдету үшін осы саладағы қолданыстағы заңнаманың барлық нормаларын бір құжатта шоғырландыру. Кодексті қабылдау нормативтік құқықтық актілерді баяндаудың бірыңғай стилін қамтамасыз етеді, бұл әлеуметтік қамтамасыз ету саласындағы бірқатар заңдардың 90-шы жылдардың басында қабылдануына, содан бері НҚА-ны әзірлеу тәсілдерінің айтарлықтай өзгеруіне байланысты қажет. Бұдан басқа, Кодекс шеңберінде азаматтардың әлеуметтік құқықтарын жүйелеу жүзеге асырылады – бір құжатта өмірдің барлық салаларында адамның өмір жолында туындайтын барлық негізгі құқықтар, оның ішінде ең төменгі әлеуметтік стандарттар көрсетіледі", – деп хабарлады ЕХӘҚМ заң қызметі департаментінің директоры Анжелика Парсегова.

Ол сондай-ақ Батыс Еуропаның кейбір елдерінде (Англия, Италия, Бельгия және т.б.) әлеуметтік кодекстер жоқ екенін, бұл мұқтаж азаматтарды қамтамасыз ету деңгейінде көрініс табатынын атап өтті. Бұл мемлекеттер халықаралық қоғамдастықтың актілерін, атап айтқанда Еуропа Кеңесінің актілерін басшылыққа алады.

Әлеуметтік кодекстер, сондай-ақ әлеуметтік қамсыздандыру кодекстері Германия, Франция, Швеция, Австрия, Үндістан және т. б. Бұл ретте шет елдердің әлеуметтік кодекстерімен реттелетін мәселелер тізбесі өте кең және бірыңғай болып табылмайды. Мысалы, Францияда бұл құжат жұмыссыздық мәселелерін реттемейді, ал Үндістанда – көп бөлігі Еуропа елдерінің әлеуметтік кодекстерімен реттелмейтін еңбек қатынастарына арналған.

Оның айтуынша, жұмыс тобы екі бөліктен тұратын – жалпы және ерекше - Кодексті құруды ұсынды.

Жалпы бөлімде мемлекет пен азамат арасындағы әлеуметтік қатынастарды олардың өзара міндеттемелерін нақты айқындай отырып, құқықтық реттеудің негіздері белгіленеді.

Ерекше бөлім әлеуметтік тәуекелдердің жекелеген түрлеріне арналған, онда оларға ден қою шаралары, әлеуметтік көмек алушылардың санаттары, төлемдердің мөлшері, оларды тағайындау шарттары мен мерзімдері айқындалатын болады. Сондай-ақ әлеуметтік қызметкерлер мен әлеуметтік институттардың құқықтық мәртебесі регламенттелетін болады.

Әлеуметтік кодекстің тұжырымдамасында:

- әлеуметтік құқықтар мен кепілдіктерді қамтамасыз ету жөніндегі шараларды күшейту (азаматтардың құқықтық сауаттылығын арттыру; мұқтаж отбасыларды әлеуметтік сүйемелдеу институтын дамыту);

- азаматтарды әлеуметтік қолдауды жаңғырту (әлеуметтік қамсыздандырудың халықаралық ең төменгі нормаларынан кем емес деңгейде әлеуметтік төлемдерді қамтамасыз ету; сырқаттану кезінде жұмыс істейтін азаматтардың әлеуметтік қорғалуын арттыру; әлеуметтік қызметтерді жан басына шаққандағы қаржыландыруды енгізу; демографиялық трендтерді ескере отырып, зейнетақы жүйесінің тиімділігін арттыру);

- әлеуметтік стандарттарды ұсынудың интеграцияланған моделін енгізу ("Цифрлық әлеуметтік картаны" енгізу; отбасылардың мұқтаждық жағдайынан шығуын ынталандыру; әлеуметтік саланың бағыттары бойынша алдын алу шараларын қабылдау);

- мемлекеттік қызметтерді трансформациялау және реинжиниринг (өтініш беруден проактивті қызмет көрсетуге көшу; мүгедек адамдарды сырттай куәландыру; атаулы әлеуметтік көмек көрсету процестерін автоматтандыру; "әлеуметтік әмиянды" кезең-кезеңімен енгізу);

- әлеуметтік институттарды реформалау (зейнетақы мен жәрдемақы тағайындау жөніндегі функцияларды бере отырып, Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қоры базасында Мемлекеттік әлеуметтік қор құру; әлеуметтік саланың қаржылық ағынын шоғырландыру).

"Келешекте Әлеуметтік кодексті қабылдау: азаматтардың өздерінің әлеуметтік құқықтары мен міндеттері туралы бірыңғай білім көзін құруға; халықтың әлеуметтік әл – ауқатының автоматтандырылған мониторингін жүргізуге; әлеуметтік құқықтар мен кепілдіктерді қамтамасыз ету бойынша алдын алу шараларын қабылдауға; Мемлекеттік қызметтерді электрондық және проактивті форматта көрсетуге; азаматтарымыздың әлеуметтік қорғалуы мен өмір сүру деңгейін арттыруға мүмкіндік береді", - деп атап өтті Анжелика Парсегова.