Қазіргі заманғы дамудың негізгі үрдістерінің бірі экологиялық, әлеуметтік және экономикалық құрамдастар тұрғысынан үйлесімді дамуды көздейтін тұрақты дамуға бағдар болады. ДДҰ сарапшыларының пікірінше, адам ауруларының 23%- ы қоршаған орта факторларының әсерінен болады.

Атмосфераға, су бассейндеріне, жер асты суларына миллиондаған тонна түрлі пайдаланылған газдар, қалдықтар, улы химикаттар, радиоактивті заттар және басқалар шығарылады. Адамға микродозалық, ұзақ және жасырын әсер ететін факторлар бар: электромагниттік өрістер және адам сезбейтін бірқатар улы химиялық заттар. Адам ағзасы осы микродозалық факторларға уақытша бейімделеді. Алайда, осы факторлардың жасырын әсері жинақталуы мүмкін және ерте ме, кеш пе белгілі бір бұзылулар мен аурулармен көрінеді. Сонымен, Калифорнияуниверситеті (Дэвис, АҚШ) көліктің ластануы мен деменцияның жоғары қаупі, оның ішінде өлімге әкелетін және емделмейтін Альцгеймер ауруы арасындағы байланысты анықтады. [1] Альцгеймер-бұл есте сақтау мен ақыл-ойдың прогрессивті нашарлауы. Ұмытшақтық және уақытты бағдарлау проблемалары-бұл аурудың алғашқы белгілері,ауадағы деңгейі бақыланбайтын ультра жұқа қатты бөлшектер табылды.

Қазіргі уақытта 5 миллионнан астам американдықтар Альцгеймер ауруымен өмір сүреді және 2050 жылға қарай олардың саны үш есе артады деп күтілуде. Болжам бойынша, бұл пациенттерге медициналық қызмет көрсету шығындары 2020 жылғы 305 миллиард доллардан 2050 жылға қарай 1,1 трлн долларға дейін артады. АҚШ-та Альцгеймер ауруы жасқа байланысты деменцияның ең көп таралған себебі және өлімнің алтыншы себебі болып табылады.

Осылайша, деменция барлық елдердегі адамдарға әсер етеді. Деменциямен ауыратын адамдардың жартысынан көбі (58%) табысы төмен және орташа елдерде тұрады, ал 2050 жылға қарай бұл көрсеткіш 70% - дан асуы мүмкін.[2] Қазіргі уақытта бүкіл әлемде деменциямен ауыратын адамдарды емдеу және оларға күтім жасау үшін жыл сайын 604 миллиардтан астам АҚШ доллары жұмсалады. Бұған медициналық және әлеуметтік көмек көрсету құны, сондай-ақ ақыл-есі кем адамдар мен оларға күтім жасайтындардың табысын азайту немесе жоғалту кіреді.

Сарапшы пікірі:

Жол қозғалысына байланысты ауаның ластануы Альцгеймер ауруының кеш басталуы үшін қауіп факторы болып табылады.Қазақстанда бұл ауру бойынша ресми статистика жүргізілмейді. Көптеген жағдайларда диагноз прогрессивті энцефалопатия, органикалық алдаудың бұзылуы, органикалық тұлғаның бұзылуы және басқалары сияқты басқалармен ауыстырылады. Деменциямен ауыратын адамдар аурумен жалғыз қалады. Сонымен қатар, Альцгеймер ауруы мемлекеттік қаржыландыру қолдайтын аурулар тізіміне кірмейді.Алдын ала есептеулер бойынша, бүгінгі таңда

Қазақстанда ақыл-есі кем адамдардың саны 170 мыңға жуық болды (2017 жылғы деректер).[3]Жібек Жолдасованың (жоғары санатты психиатр) айтуынша, "Альцгеймер" сөзін 50 жыл бұрын білетіндер аз, ол өзекті емес еді.Ал қазір Қазақстанда өмір сүру ұзақтығының шегі артып, ауырып қалу қаупі 60 жастан басталады.

Дамыған елдердегі денсаулық сақтау Альцгеймер ауруына басымдық береді. Олар өз азаматтарының өмір сүру ұзақтығы үшін күреседі, сондықтан олар ұзақ өмір сүреді және сонымен бірге мемлекетке барынша пайда әкеледі. Қазіргі уақытта әлемнің 8 елінде ғана деменцияға қатысты ұлттық іс-қимыл бағдарламалары бар. ДДҰ және "Alzheimer' s Disease International" федерациясы жариялаған "Деменция – Қоғамдық денсаулық сақтау басымдығы" атты жаңа баяндаманың ұсыныстарына сәйкес бағдарламалар ерте диагностикалауды жақсартуға, осы ауруға қатысты қоғамдық хабардарлықты арттыруға және күтім жасаушыларға қолдауды күшейтуге бағытталған.