Қазақстан 2021 жылғы Тұрақты даму

16.06.2021

2021 жылғы 14 маусымда БҰҰ шешімдер қоғамдастығының мүшелері (the UN Sustainable Development Solutions Network) «Тұрақты даму мақсаттарына арналған іс-қимылдар онкүндігі» аясында 2021 жылғы Тұрақты даму жөніндегі баяндаманың 6-шы басылымының нәтижелерін жариялады. Баяндамада әлемнің 165 елінің ТДМ жетістіктері ұсынылған.

2021 жылғы Тұрақты даму жөніндегі баяндамада ресми деректер көздерін (БҰҰ, Дүниежүзілік банк және т.б.), сол сияқты бейресми көздерді (зерттеу институттары мен үкіметтік емес ұйымдар) пайдалана отырып, ең соңғы қолжетімді деректер қамтылған. Сондай-ақ баяндамада ТДМ үшін ғылыми деректер негізінде алынған ТДМ-ға қолжетімділіктің сандық шектері ұсынылады.

Зерттеу нәтижелері бойынша Қазақстан 71,6 балмен 59-орынды иеленіп, өз позициясын 6 тармаққа жақсартты (2020 жылы-65-орын) Үздік 10 көшбасшыға Финляндия (1 орын, 85,9 балл), Швеция (2 орын, 85,6 балл), Дания (3 орын, 84,9 балл), Германия (4 орын, 85,5 балл), Бельгия (5 орын, 82,2 балл), Австрия (6 орын, 82,1 балл), Норвегия (7 орын, 82,0 балл), Франция (8 орын, 81,7 балл), Словения (9 орын, 81,6 балл) және Эстония (10 орын, 81,6 балл) кіреді. 

Сарапшылардың айтуынша, биылғы баяндама Тұрақты даму мақсаттарына инвестиция салуға ықпал ететін фискалдық және қаржы кеңістігін анықтауға бағытталғанДеректер есептілігінің уақыт кідірістеріне байланысты COVID-19-дың Тұрақты даму мақсаттарына әсері ағымдағы жылғы ТДМ Индексінде толық көрсетілмеген. Көптеген елдер үшін көрсеткіштердің шамамен 11%-ы ғана 2020 жылға арналған деректерді қамтиды. Қазақстан үшін ТДМ Индексі пайдаланатын 91 көрсеткіштің 12-сі (13%) 2020-2021 жылғы деректер бойынша қолданған.


Баяндаманың негізгі қорытындыларының түйіндемесі:


1.    2015 жылы ТДМ қабылданғаннан бері алғаш рет 2020 жылы ТДМ жалпы Индексі төмендеді.

2.    Дамушы елдер төтенше шараларды қаржыландыру және инвестициялар есебінен қалпына келтіру үшін фискалдық кеңістікті ұлғайтуды қажет етеді.

3.    2021 жылғы ТДМ индексін 85,9 балмен Финляндия басқардыДегенмен, ЭЫДҰ-ның басқа елдерінде ТДМ-ға қол жеткізу проблемалары әлі де сақталуда.

4.    ТДМ шеңберінде 2030 жылға қарай және одан кейінгі кезеңдерде елеулі өзгерістерге қол жеткізу үшін міндеттемелер мен іс-қимылдар арасындағы олқылықтар жойылуға тиіс.

5.    Тұрақты даму мақсаттары үшін іс-қимыл онкүндігі күшті көпжақты жүйені талап етеді. Тұрақсыз сауда немесе пайданың орын ауыстыруы сияқты теріс халықаралық ағындар елдердің ТДМ-ға қол жеткізу қабілетіне нұқсан келтіреді.

 

Қазақстан профайлында 17 мақсаттың біріне қол жеткізілді – «Кедейлікті жою» 1-мақсаты. Екі мақсат бойынша (3 «Жақсы денсаулық және әл-ауқат» пен 6 «Таза су және санитария») ТДМ қол жеткізуді қолдау белгіленеді. Бес мақсат бойынша (7-мақсат «Арзан және таза энергия», 8-мақсат «Лайықты жұмыс және экономикалық өсу», 9-мақсат «Индустрияландыру, инновациялар және инфрақұрылым», 11-мақсат «Тұрақты қалалар мен елді мекендер» және 16-мақсат «Бейбітшілік, сот төрелігі және тиімді институттар») бірқалыпты жақсару байқалады. Алты мақсат бойынша (2-мақсат «Аштықты жою», 4-мақсат «Сапалы білім беру», 5-мақсат «Гендерлік теңдік», 13-мақсат «Климаттың өзгеруімен күрес», 15-мақсат «Құрлық экожүйесін сақтау» және 17-мақсат «Тұрақты даму мүддесіндегі әріптестік») тоқырау байқалады.


ТДМ-2021 индексінде Қазақстанның жалпы оң үрдісіне қарамастан, теріс өзгерістер болған көрсеткіштер белгіленеді. Осы көрсеткіштер көбінесе 5 «Гендерлік теңдік» мақсатына және 15 «Экожүйелер мен құрлықты сақтау» мақсатына жатады (1-кесте).

 

 

1-кесте. Қазақстанның позициялары нашарлаған көрсеткіштер 

Көрсеткіштің атауы

2021 жылғы Индекстегі мәні 

2020 жылғы Индекстегі мәні

3-мақсат. Жақсы денсаулық және әл-ауқат

5 жасқа дейінгі балалардың өлім-жітім коэффициенті (1000 тірі туғандарға)

10,5 (2019)

9,9 (2018)

5-мақсат. Гендерлік теңдік

Отбасын жоспарлауға деген сұраныс қазіргі заманғы әдістермен қанағаттандырылады (15-тен 49 жасқа дейінгі некеде тұрған немесе одақта тұрған әйелдердің % - ы)

73,2 (2018)

79,4 (2018)

Әйелдер мен ерлер арасында алынатын білім берудің орташа ұзақтығының арақатынасы (%)

91,6 (2019)

101,7 (2018)

8-мақсат. Лайықты жұмыс және экономикалық өсу

Жұмыссыздық деңгейі (жұмыс күшінің жалпы санынан% )

6,1 (2020)

4,6 (2019)

12-мақсат. Жауапты тұтыну және өндіріс

Электрондық қалдықтар (жан басына шаққанда кг)

9,2 (2019)

8,2 (2016)

13-мақсат. Климаттың өзгеруімен күрес

Қазбалы отынды жағудан және цемент өндіруден СО2 шығарындылары (тСО2 / жан басына шаққанда)

16,9 (2019)

14,9 (2017)

15-мақсат. Құрлық экожүйелерін сақтау

Биоәртүрлілік үшін маңызды қорғалатын жер учаскелерінің орташа ауданы (%)

11,1 (2019)

15,7 (2018)

Биоәртүрлілік үшін маңызды қорғалатын тұшы су учаскелерінің орташа ауданы (%)

10,1 (2019)

17,0 (2018)

16-мақсат. Бейбітшілік, сот төрелігі және тиімді институттар

Баспасөз бостандығы индексі (ең жақсы 0-100 ең нашар)

54,1 (2020)

52,8 (2019)

17-мақсат. Тұрақты даму мүддесіндегі әріптестік

Денсаулық сақтау мен білім беруге арналған мемлекеттік шығыстар (ЖІӨ % )

4,4 (2018)

5,1 (2016)

Ескертпе: жақшада есеп айырысу базасы ретінде алынған жылдар көрсетілген

Дереккөзі: Sustainable Development Report 2021

 

Сонымен бірге, ТДМ-2021 индексіндегі Қазақстанның позициясының артуы негізінен 3 «Жақсы денсаулық және әл-ауқат» және 9 «Индустрияландыру, инновациялар және инфрақұрылым» мақсаттарының жақсаруы нәтижесінде орын алды. Оң үрдіс Интернетті пайдаланудың күтілетін өмір сүру ұзақтығы мен қолжетімділігі бойынша көрсеткіштердің жақсаруымен байланысты (2-кесте).


 

2-кесте. Қазақстанның позициялары жақсарған көрсеткіштер

Көрсеткіштің атауы

2021 жылғы Индекстегі мәні 

2020 жылғы Индекстегі мәні

3-мақсат. Жақсы денсаулық және әл-ауқат

Неонаталдық өлім-жітім коэффициенті (1000 тірі туғандарға шаққанда)

4,7 (2019)

5,6 (2018)

ЖКО салдарынан болатын өлім-жітім (100 000 тұрғынға шаққанда)

12,7 (2019)

17,6 (2016)

Туу кезіндегі күтілетін өмір сүру ұзақтығы (жыл)

74,0 (2019)

71,1(2016)

Жасөспірімдердің бала туу коэффициенті (15 жастан 19 жасқа дейінгі 1000 әйелге туу)

29,4 (2018)

29,8 (2017)

4-мақсат. Сапалы білім

Бастауыш білім берумен қамтудың таза коэффициенті (%)

90,4 (2020)

86,9 (2019)

Толық емес орта мектепті бітіргендердің үлесі (%)

117,9 (2019)

113,6 (2018)

7-мақсат. Арзан және таза энергия

Электр энергиясын жалпы өндіруге электр және жылу үшін отын жағудан СО2 шығарындылары (МтСО2 / ТВтч)

2,1 (2018)

2,6 (2017)

8-мақсат. Лайықты жұмыс және экономикалық өсу

Импортқа байланысты өндірістегі өліммен аяқталған жазатайым оқиғалар (100 000 тұрғынға шаққанда)

0,2 (2015)

0,3 (2010)

9-мақсат. Индустрияландыру, инновациялар және инфрақұрылым

Интернетті пайдаланатын халық (%)

81,9 (2019)

78,9 (2018)

Мобильді кең жолақты қолжетімділік абоненттері (100 адамға шаққанда)

90,3 (2019)

77,6 (2018)

Жоғары білім беру университеттерінің рейтингі (The Times Higher Education Universities Ranking): үздік 3 университеттің орташа балы (ең нашар 0-100 үздік)

17,7 (2021)

16,4 (2020)

11-мақсат. Тұрақты қалалар мен елді мекендер

Диаметрі 2,5 микроннан аз қатты бөлшектердің орташа жылдық концентрациясы (PM2,5) (мкг / м3)

13,6 (2019)

13,8 (2017)

16-мақсат. Бейбітшілік, сот төрелігі және тиімді институттар

Сыбайлас жемқорлықты түйсіну индексі (нашар 0-100 үздік)

38 (2020)

34 (2019)

Ескертпе: жақшада есеп айырысу базасы ретінде алынған жылдар көрсетілген

Дереккөзі: Sustainable Development Report 2021

 

Жалпы, әлі де жұмыс жасау қажет болатын мақсаттарға қарамастан, ТДМ-2021 индексіндегі Қазақстанның позициясы жақсарды.


Индекс нәтижелерімен мына сілтеме арқылы толығырақ танысуға болады: https://sdgindex.org/reports/sustainable-development-report-2021/ 


Сондай-ақ мынаны оқыңыз: 17 Тұрақты даму мақсаты




Қарау саны: 1574
Сақталған: 22.12.2024



Тұрақты даму мақсаттары

Тұрақты даму мақсаттары туралы Мақсаттар Бағыттар бойынша 5 жұмыс тобы Ерікті ұлттық шолу Оқиғалар Үйлестіру кеңесі ОДМ бойынша статистика Жұмыс топтары Кітапхана Табыс тарихтары
2024
Қаң Ақп Нау Сәу
Мам Мау Шіл Там
Қыр Қаз Қар Жел

2023
Қаң Ақп Нау Сәу
Мам Мау Шіл Там
Қыр Қаз Қар Жел

2022
Қаң Ақп Нау Сәу
Мам Мау Шіл Там
Қыр Қаз Қар Жел

2021
Қаң Ақп Нау Сәу
Мам Мау Шіл Там
Қыр Қаз Қар Жел

2020
Қаң Ақп Нау Сәу
Мам Мау Шіл Там
Қыр Қаз Қар Жел

2019
Қаң Ақп Нау Сәу
Мам Мау Шіл Там
Қыр Қаз Қар Жел

2018
Қаң Ақп Нау Сәу
Мам Мау Шіл Там
Қыр Қаз Қар Жел

2017
Қаң Ақп Нау Сәу
Мам Мау Шіл Там
Қыр Қаз Қар Жел

2016
Қаң Ақп Нау Сәу
Мам Мау Шіл Там
Қыр Қаз Қар Жел

2015
Қаң Ақп Нау Сәу
Мам Мау Шіл Там
Қыр Қаз Қар Жел





... күте тұрыңыз

Хорошая погода, не так ли?

Таратылымға жазылу


Операция сәтті аяқталды.



ҚАТЕ!