3 млн. қайтыс болғандар;

255 млн. жоғалған жұмыс орны;

кедейлік шегінен төмен тұрған 120 млн. адам;

соңғы 90 жылдағы ең ауыр рецессия;

оқу мүмкіндігінен айырылған 170 млн. бала, елдер арасындағы және олардың ішіндегі теңсіздіктің өсуі

Осы және басқа да көптеген проблемалар туралы 2021 жылғы 12 сәуірде БҰҰ Бас хатшысы Антониу Гутерриш БҰҰ Экономикалық және әлеуметтік кеңесінде (ЭКОСОС) дамуды қаржыландыру жөніндегі форумда мәлімдеді. БҰҰ Бас хатшысы КОВИД-19 пандемиясының салдарын жеңілдету үшін 6 тармақтан тұратын іс-қимыл бағдарламасын ұсынды:

1.      жаппай вакцинация;

2.      қолдауды қажет ететін елдер үшін жеңілдікті қаржыландыру;

3.      қаражатты әділ бөлу;

4.      борыш дағдарысын еңсеру;

5.      адами капиталға инвестициялар;

6.      пандемиядан кейін қалпына келу кезіндегі тұрақты және инклюзивті даму.

Жаппай вакцинация;

БҰҰ мәліметтері бойынша, барлық вакцинациялардың 75% - ы әлемнің он елінде жасалған, ал коронавирус тез таралады және мутацияға ұшырайды. Кейбір бағалаулар бойынша вакциналарға қол жетімділіктің теңсіздігі және осы дәрі-дәрмектердің қажетсіз жиналуы адамзат үшін 9 триллион АҚШ долларын құрайды.

Қолдауды қажет ететін елдер үшін жеңілдікті қаржыландыру;

Әлемдік қоғамдастық тарапынан ресурстарды бөлу кезінде ынтымақтастық таныту қажет. Сонымен, кейбір елдерде қолдау көлемі жағынан үлкен шаралар ерекшеленеді, ал басқа мемлекеттер бір уақытта қарыздық шұңқырға түседі. Егер жағдай жақын арада шешілмесе, онда Тұрақты даму мақсаттары бірқатар елдер үшін «қол жетімсіз» болуы мүмкін.

Қаражатты әділ бөлу;

Соңғы мәліметтер бойынша, әлемдегі ең бай адамдардың жағдайы тағы 5 трлн. АҚШ долларына артты Осы тұрғыда БҰҰ Бас хатшысы үкіметтерді пандемияға байығандар үшін «ынтымақтастық салығын» енгізуге шақырды.

Борыш дағдарысын еңсеру;

Сонымен қатар, БҰҰ Бас хатшысы басқа шаралар қатарында елдің қаржылық тұрғысынан ең осал тұстарын Арнайы қарыз алу құқықтарымен – Халықаралық валюта қоры (ХВҚ) құрған резервтік төлем құралдарымен қамтамасыз етуді, сондай-ақ оларға борыштық міндеттемелерді кейінге қалдыруды және дефолтты болдырмауға көмектесетін басқа да жеңілдіктер беруді ұсынады. 

Адами капиталға инвестициялар;

Елдерге халықпен ынтымақтастыққа негізделген және білім беруге, жұмыс орындарын құруға, әлеуметтік қорғауға және денсаулық сақтауға көбірек қаражат бөлуді көздейтін жаңа әлеуметтік келісімшарт жасасу ұсынылады.

Пандемиядан кейін қалпына келу кезіндегі тұрақты және инклюзивті даму.

БҰҰ Бас хатшысының айтуынша, коронадағдарыстан кейін елдерден тұрақты даму мақсатында және Климат жөніндегі Париж келісімінде белгіленген қағидаттарды ескере отырып, экономиканы қалпына келтіру талап етіледі.

Сарапшы пікірі

Шынында да, БҰҰ жария еткен КОВИД-19 пандемиясынан туындаған проблемалар әлемдегі экономиканы тұрақсыздандырудың жоғары қаупін тудырады. 2008 жылғы қаржы дағдарысын еңсеру тәжірибесі көптеген елдер үшін өзекті болуы мүмкін, онда өз уақытының ауқымы бойынша бұрын-соңды болмаған экономиканы құтқару шаралары қабылданды. Сонымен, Оксфорд кәсіпкерлік және қоршаған орта мектебі 2020 жылы "КОВИД-19-мен күресу үшін қаржылық шаралар топтамасы климаттың өзгеруін тездетеді немесе баяулатады ма?", онда 2008 жылғы қаржы дағдарысынан кейінгі кезеңде әртүрлі елдер қабылдаған экономиканы қолдау шараларының 700-ден астам топтамасына талдау жасалды, сондай-ақ ұлттық орталық банктердің, Қаржы министрліктерінің 231 өкілінен және «Үлкен жиырмалық» мемлекеттерінің сарапшыларынан төрт параметр: енгізу жылдамдығы, экономикалық мультипликатор, климаттың өзгеруіне әсер ету әлеуеті және жалпы мақсаттылық бойынша қаржылық қалпына келтірудің неғұрлым кең таралған шараларының тиімділігі тұрғысынан сауалнама жүргізілді.[1]

Талдау нәтижесінде «жасыл» жобаларды қолдау қысқа және ұзақ мерзімді перспективада өндіріс шығындарын азайту арқылы көбірек жұмыс орындарын құрып, үлкен пайда әкелетіні белгілі болды.

Осылайша, ел экономикасын дамыту үшін 5 перспективалы (экономика және экология тұрғысынан) бағыт айқындалды:

1.  «таза» инфрақұрылымды құру;

2.  ғимараттардың энергия тиімділігін арттыру;

3.  білім беруге және кәсіптік даярлауға инвестициялар;

4.  табиғи капиталға инвестициялар;

5.  «таза» технологиялар саласындағы ғылыми-зерттеу жұмыстары.