Қазақстанның ЭЫДҰ-мен ынтымақтастығына арналған семинар
30.08.2020
28 тамызда Экономикалық зерттеулер институтында Қазақстанның ЭЫДҰ-мен ынтымақтастығына арналған семинар өтті. Онлайн-семинардың спикерлері ЭЗИ Кәсіпкерлікті дамыту орталығы мен Өңірлік зерттеулер орталығының сарапшылары: Әлібек Райпов, Дана Гафятуллина, Сандуғаш Мұсабекова, Қанат Толубаев болды.  ҚР – дың 2025 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарында басты мақсат-Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы (ЭЫДҰ) елдерінің деңгейіне адамдардың әл-ауқатын арттыруға әкелетін экономиканың сапалы және тұрақты көтерілуіне қол жеткізу көзделген. Осыған байланысты Қазақстанның ЭЫДҰ-мен ынтымақтастығының негізгі мақсаты әлемнің ең дамыған 30 елінің қатарына кіру жөніндегі ұлттық міндетті қолдау болып табылады. Өткен онжылдықта біздің еліміз осы бағытта алға ұмтылды. Бүгінгі таңда Қазақстан ЭЫДҰ-ның Елдік ынтымақтастық бағдарламасына қол қойған төрт елдің қатарына кіреді. Екі кезеңді іске асыру қорытындылары бойынша (2015-2016 жж., 2016-2017 жж.) бағдарлама ЭЫДҰ-ның үздік тәжірибелері мен стандарттарына негізделген маңызды құрылымдық және институционалдық реформаларды жүргізуге мүмкіндік берді. Ғылым және білім беру, бәсекелестік саясат, мемлекеттік басқару сияқты бағыттар бойынша біз ЭЫДҰ нормаларымен үйлестірудің жоғары деңгейіне қол жеткіздік және ынтымақтастықтың оң әлеуеті жинақталды. Экономикалық және әлеуметтік салалар туралы айтқанда, Қазақстан да ЭЫДҰ стандарттарына ұмтылады. Алайда, оларға қол жеткізу үшін әлі де ел ішінде ауқымды заңнамалық жұмыс жүргізу қажет. Мемлекет деңгейіндегі жетілдіру салалары Әртараптандыру және тұрақтылық ЭЫДҰ ҚР мемлекеттік қаржысының мұнайға шамадан тыс тәуелділігіне назар аударады, осыған байланысты ағымдағы өнеркәсіптік саясатты жағдайлардың өзгеруіне бейімдеуді қоса алғанда, өндірісті әртараптандыру үшін бірқатар шаралар жүргізуді; өнеркәсіптік саясаттың негізгі функцияларын және жауапты органдарды қайта бағалауды ұсынады; Экономика үшін қаржыландыруды тарту Үкіметтің іс-әрекеті Ұлттық мұнай қорын қоса алғанда, оффшорлық резервтер үшін бюджеттің тұрақты тапшылығы және басқарудың ашық, тұрақты стратегиялары арқылы тәуелсіз рейтингтің төмендемеуіне кепілдік беруі тиіс. Банктердің көтерме қаржыландыруға қол жеткізуін күшейту қажет. Сонымен қатар, жиынтық Зейнетақы қорының басқармасы ұзақ мерзімді перспективада қаражатты тиімді қауіпсіз инвестициялауға бағытталуы керек. Құбылмалы валюта бағамына көшу, ақша-кредит саясатын инфляциялық нысаналау қаражаттың кетуін тұрақтандыруы тиіс. Экологиялық реттеу Қоршаған орта сапасының стандарттары халықаралық тәжірибе мен техникалық ықтимал және орындалатын деңгейлердегі отандық мүмкіндіктер тұрғысынан қайта қаралуға тиіс. Қоршаған ортаны ластаудың ірі объектілері тек жазалауды көздейтін командалық-әкімшілік реттеуден бас тартуы керек-ластанудың кешенді алдын алу және бақылау арқылы объектілерді ынталандыру қажет. Жекешелендіру және мемлекеттің экономикадағы рөлі Қазіргі уақытта Қазақстанда мемлекет атынан меншік құқығын жүзеге асыратын бірыңғай меншік субъектісі жоқ. Мемлекеттік мүлік комитеті Үкімет атынан өкілеттіктерді жүзеге асырады және барлық республикалық құрылымдарда мүліктік құқықтарға ие болады. Үкіметтің шешімі бойынша ол меншік иесінің объектілерге құқығын жүзеге асыратын бірқатар жауапты салалық министрліктерді пайдалану және иелену құқығын берді. Сонымен қатар, ең маңызды салаларды қоса алғанда, ондаған кәсіпорындардың тікелей иелері болып табылатын заңды тәуелсіз ұлттық басқарушы холдингтік компаниялардың құрылымы бар. Мұның бәрі бірыңғай меншік қағидатынан ауытқиды. Меншік құқығы бойынша орталықтандырылған субъект мемлекеттік кәсіпорындардың Қазақстан экономикасындағы маңыздылығын ескере отырып, ПМК-да орналастыру орынды болады. Меншік құқығы жөніндегі субъект Парламентке есеп беруге және меншіктің жай-күйі туралы есеп берудің бірыңғай жүйесін дамытуға, жиынтық есепті кемінде жылына бір рет шығаруға тиіс. Осылайша, күн тәртібінде-экономикалық саясатты жетілдіру мәселесі тұр. Осы мақсатта мемлекеттік құжаттар қайта қаралады – заңнаманың жекелеген баптары толықтырылады. Сонымен қатар: - Индустрияландыру бойынша бірқатар шаралар қабылданды: Қазақстан Республикасын индустриялық-инновациялық дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы; Бизнестің жол картасы 2025. - Жекешелендірудің 2016-2020 жылдарға арналған кешенді жоспары әзірленді, нысаналы индикаторлар белгіленді. - 2015 жылдан бастап Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Ұлттық банкі инфляциялық нысаналау режиміне негізделген жаңа ақша-кредит саясатын іске асыруға кірісуге шешім қабылдады. - АХҚО шеңберінде функциялары Конституциялық заңның 12-бабында баяндалған Қаржылық қызметтерді реттеу комитеті құрылды - Экологиялық даму бөлігінде парниктік газдар шығарындыларына квоталар бөлудің 2018 - 2020 жылдарға арналған Ұлттық жоспары бекітілді. Өңірлер деңгейіндегі жетілдіру салалары ЭЫДҰ экономиканың өсу факторы ретінде өңірлік дамуға үлкен көңіл бөледі. ЭЗИ сарапшылары ұсыныстарды орындау және одан әрі реформалар жүргізу үшін үш негізгі бағытты айқындады: - жергілікті өзін-өзі басқару институттарын күшейту арқылы өңірлерде билікті одан әрі орталықсыздандыру; - әкімдердің сайлануы, салықтық орталықсыздандыру, айқын бюджет; - кономикалық даму, әлеуметтік әл-ауқат, тұрғын үймен қамтамасыз ету, коммуналдық шаруашылық және көліктік жоспарлау мәселелерін ескере отырып, аумақтық жоспарлау мен жер пайдалануда кешенді тәсілді әзірлеу; - қала құрылысын жобалауда оны ынталандыру және есепке алу үшін ішкі көші-қон саясатын жетілдіру және оңайлату. Өңірлік даму бойынша ұсынымдарды әзірлеу кезінде ЭЫДҰ мынадай қағидаттарды басшылыққа алады: инновацияларды дамыту, энергия үнемдеу, қоршаған ортаны қорғау. ЭЫДҰ стандарттарына сәйкес келу үшін Қазақстан: - барлық әкімшілік деңгейлерде статистикалық ақпаратты жинауы және өңдеу жүйесін жетілдіруі; - барлық мемлекеттік дерекқорларды, порталдарды және қызметтерді цифрландыруды және біріздендіруді қамтамасыз етуі; - мемлекеттік органдардың жұмысын үйлестіруі қажет. Іске асыратын аз шаруа қалды Қазақстан Ұйымның 37 жұмыс органына қатысады, оның ішінде: 18 Комитетте және жұмыс органдарында – «шақырылған» мәртебесі, 10 Комитетте және жұмыс органдарында – «қатысушы» мәртебесі, 2 комитетте – «Қауымдастырылған мүше» мәртебесі, 7 құрылымда – «әріптес» мәртебесі. Сондай-ақ, Қазақстан 20 құқықтық құралға қосылды: 12 ұсыным, 6 декларация, 1 конвенция және 1 іс-қимыл жоспары. Қазақстанның ЭЫДҰ-мен ынтымақтастығын барлық 38 қатысушы ел және бейінді комитеттер бақылайды (олар 30-ға жуық). Осы елдердің бірауыздан қабылдаған шешімімен, сайып келгенде, ЭЫДҰ-ға қосылу болып отыр. Мемлекетті Ұйымның әрбір комитетінде - алдымен уақытша, содан кейін тұрақты бақылаушы ретінде қабылдайды ЭЫДҰ-ға кіргеннен кейін Қазақстан үшін оның мүшелерінің барлық алуан түрліліктегі тәжірибесі қолжетімді болады. Бұдан басқа, ЭЫДҰ өзінің ауқымды талдамалық жұмысымен, оның ішінде инвестициялар, корпоративтік басқару, экология сияқты Қазақстан үшін маңызды салаларда танымал. Ұйым талдаушыларының Қазақстан үшін есептеулерінің құндылығын асыра бағалау қиын. Осылайша, ЭЫДҰ-ға кіру қазіргі Қазақстан үшін ең маңызды ынталандырушы мақсат болып табылады. Өз алдына жоғары мақсаттар қоятын жас өршіл ел үздіктердің тәжірибесіне назар аударуы тиіс. Аз ғана әрекет қажет - жұмыс жасау және өзін-өзі жетілдіру. Анықтамалық: Әлеуетті үміткер елдерге келесі негізгі блоктарды ескеру ұсынылады: Біріншіден, елдің ЭЫДҰ-ға кіруге дайындығының жай-күйі мынадай маңызды халықаралық конвенцияларға, декларациялар мен ұсынымдарға қосылу арқылы айқындалады: 1. Халықаралық инвестициялар және Көпұлтты кәсіпорындар мен байланысты құралдар туралы декларация-Қазақстан Декларацияға 2017 жылғы 20 маусымда қосылды. 2. Халықаралық бизнес операциялар процесінде шетелдік лауазымды адамдарды сатып алуға қарсы күрес туралы конвенция-Қазақстан Конвенцияға қосылмады. 3. Капитал қозғалысын және ағымдағы көрінбейтін операцияларды ырықтандыру жөніндегі жиынтық-Қазақстан Конвенцияға қосылмады. 4. Корпоративтік басқару қағидаттары бойынша ұсыным - Қазақстан ұсынымға қосылмады. 5. Интернет саясатын енгізу қағидаттары бойынша ұсыным - Қазақстан Ұсынымға 2018 жылғы 7 қарашада қосылды. 6. Тиісті статистикалық практика бойынша ұсыным - Қазақстан ұсынымға қосылмады. Екіншіден, институционалдық жүйенің «кемелдігі» ЭЫДҰ елдерімен де кіру өлшемшарты ретінде қарастырылады. Елдің институционалдық дамуы Адами даму индексі, Сыбайлас жемқорлықты түйсіну индексі, Заң үстемдігі индексі және т. б. ретінде танылған жаһандық рейтингтерде елдің позициясы арқылы қарастырылады. Үшіншіден, Өлшемшарттарда елдің ЭЫДҰ комитеттері мен басқа да жұмыс органдарына сапалы қатысуының маңыздылығы атап өтілді. Сондай-ақ ЭЫДҰ-ға қосылу процесінде Қазақстанды бағалау кезінде осы жұмыс органдарына – «салық салуды барынша азайтуға және пайданы шығаруға қарсы күрес жөніндегі инклюзивті топ» және «салық салу мәселелері бойынша ашықтық және ақпарат алмасу жөніндегі жаһандық форум» белсенді қатысу мәселесі ерекше маңызды болады. Төртіншіден, ел ЭЫДҰ-ға мүше елдер арасында орташаланған 22 негізгі макроэкономикалық индикаторға сәйкес келуі тиіс. Бұл мынадай индикаторлар - Халық; - Ел ауданы; - ЖІӨ, ПОҚ (2010 жылғы тұрақты бағамен); - ЖІӨ, жан басына шаққандағы ПОҚ (2010 жылғы тұрақты бағамен); - Ауыл шаруашылығы, қосылған құн (ЖІӨ - ден %); - Өндіріс, қосылған құн (ЖІӨ - ден %); - Қызметтер және т. б., қосылған құн (ЖІӨ - ден %); - Түпкілікті тұтынуға арналған мемлекеттік шығыстар (ЖІӨ - ден %); - Тауарлар мен қызметтер экспорты (2018 жылғы тұрақты бағамен); - Тауарлар мен қызметтер экспорты (ЖІӨ - ден %); - Тауарлар мен қызметтер импорты (2018 жылғы тұрақты бағамен); - Тауарлар мен қызметтер импорты (ЖІӨ - ден %); - Ағымдағы шот теңгерімі (ЖІӨ - ден %); - Сыртқы борыш қорлары (ЖҰТ-тан %); - Инфляция, тұтыну бағалары (жылдық %); - Еңбек ресурстары, барлығы; - Жұмыссыздық, барлығы (жалпы жұмыс күшінің % - ы, ХЕҰ-ның модельденген бағасы); - Даму мақсатындағы ресми көмек (ДРК) (Даму мақсатындағы көмек комитетінің анықтамасына сәйкес); Тікелей шетелдік инвестициялар ағыны - Номиналды (АҚШ доллары, 2018 жылдың соңына қарай); - ЖІӨ-ге %; Тікелей шетелдік инвестициялардың кетуі - Номиналды (АҚШ доллары, 2018 жылдың соңына қарай); - ЖІӨ-ге %.
Қарау саны: 2458 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
