Сарапшы пікірі: Бауыржан Мұқан

10 шілдеде Үкімет 2020 жылдың бірінші жартыжылдығындағы елдің әлеуметтік-экономикалық даму қорытындылары туралы есеп берді. Қазақстан Президенті Министрлер кабинетінің жұмысына төмен баға беріп, өрескел қателіктер жіберілгенін айтты.

"Жағдай өте қиын. Өткен аптада мен Үкіметке және әкімдерге бірқатар тапсырмалар бердім. Мемлекеттік комиссия өз жұмысын жандандырды. Пандемиямен күрес барысында шұғыл мәселелерді шешу үшін Үкімет пен өңірлерден 150 млрд теңге бөлінеді", – деді  Қасым-Жомарт Тоқаев.

Ақша неге бөлініп жатыр және Қазақстан экономикасын қалпына келтіру үшін не істеу керек?

Бауыржан Мұқан - "Экономикалық зерттеулер институты" АҚ Басқарма төрағасының орынбасары"

150 млрд теңге бекер бөлінбейді – бұл өңірлер бойынша белгілі бір қажеттілікке байланысты: ӨЖЖ, дәрі-дәрмек және дәрігерлердің еңбекақысы үшін. Салынған қаражаттан сөзсіз оң нәтиже болады. Бірінші-әлеуметтік-сауығатын науқастар санының өсуі және өлім-жітімнің төмендеуі. Екінші-экономикалық-нарықта 150 млрд теңге осы процеске тартылатын экономиканың кейбір салаларын жандандыра алады.

Біз зерттеу жүргізіп, мұндай парадокс анықтадық: Қазақстан облыстарының бірінде ШОБ субъектілерінің саны жоғары көрсеткішке ие, бірақ олардың жалпы өнім шығарудағы үлесі аз. Сегіз облыста ШОБ санының азайғаны-бұл сыртқы факторларға байланысты болатын ішкі факторлардың болуы. Факторлар деп басқа елдермен экспорттық-импорттық операцияларға тартылған ШОБ айтуға болады. Олардың операциялары төмендеді, демек, ішкі көрініс өзгерді.

"Жұмыспен қамтудың жол картасы" жұмыс орындарының 100 пайызға арттыруына жол бермейді. Бұл уақытша жобалар. Ал "Еңбек" бағдарламасы-бұл жаппай кәсіпкерлікті қолдау. Мұнда тұрақты жұмыс орындары құрылуы керек. Барлық жобалардың жұмыспен қамтылуының тек 6% - ы ғана дұрыс көрсетілген. Бірақ мұның бәрі бағдарламаны қаржыландыратын мемлекеттік органға байланысты.

Жергілікті қамтуды ұлғайту жөнінде: бұл үшін жалпы мемлекеттік сатып алу жүйесін жетілдіру талап етіледі. Бір жерден сатып алуды қысқарту, мемлекеттік сатып алуды цифрландыруды дамыту, өнім берушіні сайлау рәсімін автоматтандыру арқылы сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін төмендету қажет.

егістіктен сөреге дейін кооперациялық тізбекті дамыту қажет. Бұл аграрлық сатып алу мен өнімді өткізу жүйесін реттейді. Бұл жағдайда жергілікті қамту 70% - ға жетеді.