Елдегі экономикалық жағдай
11.03.2020
НҰР-СҰЛТАН. ҚАЗАҚПАРАТ – Елдегі және бүкіл әлемдегі экономикалық ахуал қандай болып келеді. Нарықта қандай өзгерістер күтілуде, Үкімет пен Ұлттық банк қандай тиімді әдістер әзірлеуде. Бұл сұрақтарға "Экономикалық зерттеулер институты" АҚ Макроэкономикалық зерттеулер және болжамдау орталығының жетекші ғылыми қызметкері Мадияр Кенжеболат жауап берді, деп хабарлайды "ҚазАқпарат" ХАА тілшісі.  "Жалпы жағдай біздің еліміз үшін ғана ауыр емес. Бұл жалпы әлемдік мәселе. Дүйсенбі күні барлық әлемдік тауар және қор нарықтары жаппай құлдырады. АҚШ тіпті қор нарығының қатты құлдырауына байланысты сауда-саттықты тоқтатты. Алайда сейсенбі күні "оң" өскіндер байқалды. Мысалы, дүйсенбі күні 30 пайыздан астам төмендеген мұнай бағасы сейсенбі күні жеті пайызға көтерілді. Теңге Ұлттық банктің алдын-ала жұмыс істеуінің арқасында пайыздық мөлшерлемені ұлғайтып, қажет болған жағдайда интервенция жасауға уәде беріп, көптеген талдамашылар болжағандай қатты құлдыраған жоқ. Қазіргі уақытта - бір доллар үшін шамамен 395 теңге. Ресей рублі де белгілі бір дәрежеде құлдырауын реттеді. Дүйсенбі күні ол бір долларға 75 рубльге дейін төмендеді, ал кешегі күннің нәтижелері бойынша доллар шамамен 72 рубль болды", - деп түсіндірді сарапшы. Оның айтуынша, Қазақстан соңғы он жылда жаһандық дағдарыстық құбылыстарға бірнеше рет тап болып, дағдарысқа қарсы шаралар есебінен бұл жағдайдан шықты. "Бұл 2007-2009 жылдардағы әлемдік қаржы дағдарысының қорытындысы бойынша және 2014 жылдан кейін мұнай бағасы үш есе төмендеген кезде қабылданған шаралар. Сондықтан Қазақстан бұл жағдайға тап болды. Үкімет Ұлттық банкпен бірлесіп, бұл жолы да жедел әрекет етіп, халық алдындағы барлық міндеттемелер орындалады деп ойлаймын", - деп толықтырды Мадияр Кенжеболат. Сарапшы жақын арада нарықта қандай жағдай болуы мүмкін көптеген факторларға байланысты екенін атап өтті. Дүйсенбі күні болған жағдайдың негізгі триггері-ОПЕК + негізгі мұнай экспорттаушылары арасындағы мұнай өндіруді шектеу бойынша келіспеушілігі. "Дәл осы жағдай мұнайдың әлемдік бағасының айтарлықтай төмендеуіне, қор нарықтарының құлдырауына әкелді. Егер ОПЕК+ негізгі елдері - Сауд Арабиясы мен Ресей Федерациясы наурыз айының соңына дейін келісе алса, онда жағдай белгілі бір дәрежеде реттеледі. Екінші мәселе коронавируспен байланысты, егер індет баяу тыныштала бастаса, бұл әлемдік тауар және қаржы нарықтарында да тыныштыққа әкеледі", - деді Мадияр Кенжеболат. Естеріңізге сала кетейік, Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың басты тапсырмасы – халық алдындағы барлық әлеуметтік міндеттемелерді толық көлемде орындау. Осы кеңестің қорытындысы бойынша 2020-2022 жылдарға арналған республикалық бюджетті нақтылау бойынша ұсыныс енгізілді. "Бұл шара алдын-алу шарасы болды. Ел Президенті күнтізбеде мерекелік демалыс күніне қарамастан кеңес өткізді. Осы кеңестің қорытындысы бойынша Үкімет Ұлттық банкпен бірлескен үндеу жасады. Қазірдің өзінде бірнеше қадамдар жасалды. Өздеріңіз білетіндей, Ұлттық банк базалық пайыздық мөлшерлемені 9,25 пайыздан 12 пайызға дейін көтерді. Біріншіден, бұл шаралар елдегі бағаның тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін, екіншіден, теңге бағамы айтарлықтай төмендемеуі үшін қабылданды. Үкімет өз тарапынан сыртқы күйзелістердің ҚР экономикасына кері әсерін азайтуға бағытталған бірқатар шараларды да атап өтті. Біріншіден, әлеуметтік маңызы бар тауарлар бойынша нарықтарда тауар интервенцияларын жүргізу үшін тұрақтандыру қорлары жұмысының тиімділігі қамтамасыз етілетін болады. Екіншіден, Ұлттық басқарушы холдинг ("Самұрық-Қазына "ҰӘҚ" АҚ, "Бәйтерек "ҰБХ" АҚ және т.б.) және Үкіметке есеп беретін басқа да ұйымдар валюта нарығындағы өз операцияларын ҚР ҰБ-мен келісуі қажет, бұл теңге бағамына негізсіз қысымның туындауын болдырмауға мүмкіндік береді. Үшіншіден, Қаржы министрлігі мемлекеттік органдармен бірлесіп басым емес инвестициялық жобаларды іске асыру мерзімдерін ауыстыра отырып, бюджет шығыстарының басымдықтарын қайта қарау бойынша ұсыныстар енгізеді. Төртіншіден, Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі уақтылы әлеуметтік төлемдерді толық көлемде қамтамасыз етіп, Жұмыспен қамтудың жаңа жол картасын әзірлейді. Сондай - ақ, инфрақұрылымдық жобаларды іске асыру, әлеуметтік нысандарды жөндеу және елді мекендерді абаттандыру бойынша жұмыстарды күшейтеді, сонымен қатар, әкімдіктермен бірлесіп, азаматтардың еңбек құқықтарының сақталуына қатаң бақылауды қамтамасыз етеді", - деді сарапшы. Мадияр Кенжеболаттың айтуынша, егер алдағы бір айдың болжамы туралы айтатын болсақ, мұның бәрі көптеген факторларға байланысты. "Қазіргі уақытта Сауд Арабиясы да, Ресей де өз мөлшерлемелерін көтеруде. Кеше Сауд Арабиясы өз хатында сәуір айынан бастап мұнай өндірісін тәулігіне 9,7 млн баррельден тәулігіне 12,3 млн баррельге дейін 26 пайызға арттыратынын хабарлады. Тәулігіне 2,6 млн баррель мұнай көлемі өте үлкен, оны олар әлемдік нарыққа қосымша жеткізуді жоспарлап отыр. Ресейлік өкілдер қысқа мерзімде өндірісті тәулігіне 300 мың баррельге дейін, ал орта мерзімді перспективада 500 мыңға дейін арттыра алатындығын айтты. Егер бұл қақтығыстың ушығуы жалғасатын болса, онда мұнай бағасы барреліне шамамен 30 доллар деңгейінде төмен болады. Тиісінше теңгеге де қысым түседі", - деп түсіндірді сарапшы. "Шаралар қабылданып жатыр. Үкімет тұрғысынан бұл фискалдық саясат, яғни 2020-2022 жылдарға арналған бюджет нақтыланатын болады. Сәуір айының ортасына қарай бюджетті нақтылау күтілуде. Қазіргі уақытта бюджет бір баррель үшін 55 доллар мұнай бағасына және бір доллар үшін 370 теңге бағамына сүйене отырып есептелген. Тиісінше, мұның бәрі өзгереді. Сонымен қатар, Президент Қасым-Жомарт Тоқаев айтқандай, мемлекет өз тарапынан барлық әлеуметтік міндеттемелерді орындайтын болады", - деп толықтырды "Экономикалық зерттеулер институты" АҚ Макроэкономикалық зерттеулер және болжамдау орталығының жетекші ғылыми қызметкері Мадияр Кенжеболат. Арайлым Мұрат
Қарау саны: 6600 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
