Өнеркәсіпшілер мен кәсіпкерлер одағының El Tiregi

29 шілдеде Өнеркәсіпшілер мен кәсіпкерлер одағының "El Tiregi: "Мұқтаждардың барлығына - 42500. ӘРҚАШАН!" әмбебап базалық табысы»  бастамасының ашық талқылауы өтті.

Ой талқыға кезекті рет Экономикалық зерттеулер институтының жетекші ғылыми қызметкері Мадияр Кенжеболат қатысты.

Іс-шараның спикерлері: Қазақстанның қоғам қайраткерлері мен экономистері: Мұрат Әбенов, Қасымхан Қаппаров, Халида Әжіғұлова, Қанат Нұров, Әзиза Шөжеева, Бақыт Сыздықова және басқалар болды.

Көрсетілімде халықаралық сарапшылардың пікірлері ұсынылды: Далин Хасан – БАӘ Euronews атқарушы директоры және жүргізушісі; Джованни Капаннели – ҚР-дағы Азия даму банкі өкілдігінің директоры; Брэндон Боченски-Гранд Форкс қаласының мэрі, Солтүстік Дакота (Қазақстан құрамасының  және астаналық "Барыс" ХК бұрынғы капитаны).

Әмбебап базалық табыс-бұл covid-19 пандемиясы кезеңінде шиеленіскен теңсіздіктерге жауап.

COVID-19 өршуі кезеңінде көптеген елдер қатар өтіп жатқан дағдарыстарды: пандемия мен дамып келе жатқан экономикалық депрессияны жеңілдету үшін халықты қолдау шараларын қарастыруда.

Экономикалық бастамалар қажет, бірақ олар стратегиялық және тұрақты болуы керек, деп санайды отандық сарапшылар. Азаматтар үшін қаржылық "қауіпсіздік жастығы" ретінде үкіметтің қарауына әмбебап базалық табыс (ӘБТ) бойынша ұсыныс жасалды.

Қазақстанда ӘБТ енгізу қажет, өйткені, кедейшіліктен қорғау артықшылық емес, құқық болуы тиіс деп мәлімдеді ой-талқы қатысушылары.

Дүниежүзілік банктің соңғы болжамдары бойынша Қазақстандағы кедейшілік деңгейі 2020 жылы болжанып отырған 8,3 пайыздан 12,7 пайызға дейін өсуі мүмкін екенін атап кеткен жөн. Бұл дегеніміз, елдің 800 мың азаматы кедейшілік шегінен тыс қалуы мүмкін екенін білдіреді.

ӘБТ енгізудің тиімділігі туралы айта отырып, Мадияр Кенжеболат басқа елдердің тәжірибесіне жүгінеді.

Оның айтуынша, пандемия нәтижесінде Испанияда базалық табыс енгізілді, ал Аляска ондаған жылдар бойы штаттың барлық тұрғындарына осындай жәрдемақы төлейді.

"Шартсыз базалық табыс (ШБТ) азаматтардың базалық, ең төменгі қажеттіліктерін қамтамасыз етуге қабілетті. Алайда, Дүниежүзілік Банктің өлшемшарты бойынша ол табысы орташа табыс деңгейінің 60% - ынан төмен адамдарға арналуы тиіс. Соңғы 10 жылда мұндай халықтың үлесі ҚР-да орта есеппен 10% - ды (2019 жылы 9,7%) құрады. Сәйкесінше, 1,9 млн.адамға ай сайын ең төменгі күнкөріс деңгейі мөлшерінде (42 500 теңге) ШБТ ұсынған кезде оған жұмсалатын шығыстар жыл сайын 970 млрд. теңгені құрайды", - деп есептейді экономист.

Оның пікірінше, экономиканы қолдаудың аталған шарасын салық ставкаларын қосымша ұлғайтусыз енгізуге болады.

«Көлеңкелі экономика мәселесі бар. Ресми деректер бойынша – экономиканың 24%-ы көлеңкелі болып табылады. Бұл экономиканы көлеңкеден шығарсақ, бұл ЖІӨ-ден 4%-ды қамтамасыз ете алады. Бұл (ШБТ жыл сайын төлеуге қажетті соманы - ред.ескертп) үш есе өтейді. Яғни, біз салықтарды ұлғайтпай, төлем жасай алатын боламыз (ШБТ төлей аламыз - ред.ескертп.)»

Әлемдік тәжірибе көрсетіп отырғандай, мемлекеттен базалық төлемдер жұмысқа орналастыру және қылмыс деңгейін төмендету мәселелерін қоса алғанда, көптеген әлеуметтік және экономикалық көрсеткіштерге оң әсер етеді.

Қалыптасқан жағдайда әмбебап базалық табыс әлеуметтік теңсіздікті азайтуға ықпал ете отырып, дағдарыс кезеңінде Қазақстан экономикасы үшін түрткі бола алар еді.