Ұлттық экономика министрі Әсет Ерғалиевтің халық алдында

Ағымдағы жылдың 11 маусымында Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрі Әсет Ерғалиевтің халық алдында есептік кездесуі өтті.

Кездесу барысында Ұлттық экономика министрлігінің басшысы ведомствоның 2020 жылғы қызметі туралы хабардар етті, 2021 жылға қойылған міндеттер туралы айтып, халықтан келіп түскен сұрақтарға жауап берді.

2020 жылы ұлттық экономика коронавирустық пандемия жағдайында дамыды. Әлемдік экономикада ғасырдың ең терең дағдарысы байқалды: әлемдік 

• ЖІӨ деңгейі 4,3%-ға,
  
  
• сауда 9%-ға,
  
  
• тікелей шетелдік инвестициялар 42% - ға  төмендеді.

"Бұл жағдайда ҚР Үкіметінің дағдарысқа қарсы ауқымды және уақтылы шараларының арқасында ел экономикасының құлдырауын 2,6% – ға дейін шектеуге қол жеткізілді, — деп атап өтті Әсет Ерғалиев.

Оның айтуынша, экономика тұрақтылығының негізгі факторы нақты сектор болды, оның өсімі өткен жылдың қорытындысы бойынша 2% - ды құрады.

Индустриялық саясатты іске асырудың он жылында алғаш рет өңдеу өнеркәсібінің үлесі (13%) ЖІӨ-дегі тау-кен өнеркәсібінің үлесінен (12,4%) асып түсті. Ауыл шаруашылығында соңғы жеті жылда ең жоғары өсім қамтамасыз етілді. Құрылыс секторында рекордтық көрсеткіштерге қол жеткізілді: өткен жылы 15,3 млн ш.м. астам пайдалануға берілді, бұл 2019 жылғы деңгейден 17% - ға жоғары. Тұрғын үй құрылысы бойынша Қазақстан екінші жыл қатарынан ТМД елдері арасында бірінші орын алып отыр.

Тау-кен өндіру өнеркәсібін есепке алмағанда, негізгі капиталға салынған инвестициялар 14,8% - ды құрады, бұл орта мерзімді және ұзақ мерзімді перспективада экономиканың орнықты және сапалы өсуі үшін негіз болады.

Жылдық инфляция берілген нысаналы дәлізден аспай 7,5% - ды құрады.

Жұмыссыздық деңгейі 4,9% құрады.

Moody 's, FitchRatings және Standard & Poor' s жетекші рейтингтік агенттіктері Қазақстан экономикасының пандемияға дейінгі инвестициялық рейтингтерін растады және ағымдағы жылы ұлттық өндірістің өсу қарқынына қатысты үміттерін арттырды.

Министр пандемия кезінде экономиканы қолдаудың дағдарысқа қарсы шаралары туралы айтты.

Әлеуметтік-экономикалық орнықтылықтың сақталуына жалпы сомасы 6,3 триллион теңгеге дағдарысқа қарсы шаралардың үш топтамасын іске асыру ықпал етті.

Өткен жылы халық пен бизнесті қолдау бойынша шұғыл шаралар, әлеуметтік-экономикалық тұрақтылықты сақтау бойынша жедел шаралар және 2020 жылға арналған экономикалық өсімді қалпына келтірудің кешенді жоспары қабылданды.

"700 мың кәсіпкер салықтық жеңілдіктерге ие болды. Қолжетімді пайыздық мөлшерлеме бойынша 40 мыңға жуық бизнес-жоба қаржыландырылды. Зардап шеккен салалар бойынша қарыз алушылардың 80% - ы несиелер бойынша кейінге қалдырылды. 4,6 млн қазақстандық ТЖ кезінде табысынан айырылу бойынша төлем алды", - деп атап өтті Ұлттық экономика министрлігінің басшысы.

Контрциклдық макроэкономикалық саясатты мемлекеттік қолдау және іске асыру шараларының арқасында ағымдағы жылдың төрт айының қорытындысы бойынша ЖІӨ-нің өсу қарқыны 2020 жылғы наурыздан бастап алғаш рет оң аймаққа шықты. Ағымдағы жылғы қаңтар—мамырда экономиканың қалпына келтіру өсу қарқыны 1,6% - ға дейін жеделдеді, тау-кен өндіру өнеркәсібін қоспағанда, нақты сектордағы өсім 7,4% - ды құрады.

Қызмет көрсету секторын жандандыру жалғасуда, экономиканың жағымсыз секторларында жоғары инвестициялық белсенділік сақталуда. Ішкі сұраныстың тұрақтануы аясында қызмет көрсету саласының өсуі 0,8% - ға дейін жеделдеді.

Кен өндіру өнеркәсібін есепке алмағанда, негізгі капиталға салынған инвестициялардың өсуі 25,5% - ды құрады. Ең жоғары көрсеткіштер құрылыста — 2,3 есе, өңдеу өнеркәсібінде — 82 %, ақпарат және байланыс саласында-53% байқалады.

Министрдің баяндамасында 2021 жылдың қорытындысы бойынша Қазақстанның ЖІӨ-нің нысаналы өсімі кемінде 3,1% деңгейінде жоспарланғаны атап өтілді. Бұл ретте, әлемдік экономиканың дамуы бойынша өзекті нақты деректерді ескере отырып, болжамды деңгейден асып кету ықтималдығы жоғары. Мемлекет басшысының кешегі Шетелдік инвесторлар кеңесінің отырысында айтуынша, биыл экономика өсімі 3,5% деңгейінде болады деп күтілуде.

Әсет Ирғалиев мемлекеттің бюджеттік саясаты туралы айтыпберді.

2020 жылы пандемия жағдайында әлеуметтік көмекке, денсаулық сақтауға, білім беруге және ТКШ-ға бюджет шығыстары ұлғайды.

Республикалық бюджеттің кірісі 7 трлн теңгені құрады.

Шығындар 14,2 трлн теңгені құрады.

Ұлттық қордың қаражатын төмендету шеңберінде 2021 жылы кепілдік берілген трансфертті 2,7 трлн теңгеге дейін қысқартуды көздейтін "ҚР Ұлттық қорынан 2021-2023 жылдарға арналған кепілдендірілген трансферт туралы" ҚР Заңы қабылданды.

Жаңа бюджет ережесін регламенттеуге сәйкес кепілдік берілген трансферттің мөлшері Ұлттық қорға болжанатын түсімдерден аспауға тиіс.

Мемлекеттік органдардың ақпараттық ресурстарының бірыңғай порталында (МО АРБП) "Халық қатысатын бюджет" модулі енгізілді. Барлық тілек білдірушілер нақты уақыт режимінде азаматтар ұсынған жобаларды мәртебесін, дауыс санын және т.б. көрсете отырып қадағалай алады.

2021 жылы Министрлік:

• 2030 жылға дейінгі бюджет саясатының тұжырымдамасын қабылдауды,
  
  
• Жалпы сипаттағы трансферттерді есептеудің жаңа әдістемесін әзірлеуді,
  
  
• "Бюджет заңнамасын жетілдіру мәселелері бойынша" заң жобасын қабылдауды жоспарлап отыр.

Пандемия кезіндегі салық саясатына қатысты бірқатар салықтық жеңілдіктер мен босаңсулар бар:

• 2020 жылдың қазанына дейін экономиканың зардап шеккен секторлары үшін Еңбекақы төлеу қорынан салықтар мен төлемдер бойынша мөлшерлемелер нөлге тең болды.
  
  
• Әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарлары үшін ҚҚС ставкасы 8% - ға дейін төмендетілді. Өсімпұл сомасын есептен шығару бойынша жеке тұлғаларға салықтық рақымшылық берілді.
  
  
• Арнайы салық режимін қолданатын ШОБ субъектілері 2023 жылғы 1 қаңтарға дейін табысқа салынатын салықтардан босатылды.

Бұл шаралармен триллион теңге сомасындағы 700 мың салық төлеуші қамтылды.

Ағымдағы жылға арналған мерзімді салық шараларының топтамасы мыналарды көздейді:

• 2021 жылғы 1 сәуір мен 1 шілде аралығында зардап шеккен салаларда еңбекақы төлеу қорынан кейінге қалдыруды ұсыну.
  
  
• 2021 жылғы 1 шілдеден бастап екі жыл ішінде жаңадан құрылған кәсіпорындар үшін 70% мөлшерінде ҚҚС бойынша қосымша есепке алу құқығын беру.
  
  
• 1 шілдеден бастап салық төлеушілер үшін смс-хабарламалар енгізіледі.

Ұлттық экономика министрлігінде өткен жылдың инвестициялық саясатының қорытындылары туралы айтылды:

• Инвестиция тарту мәселелері жөніндегі үйлестіру кеңесінің 21 отырысы және Инвестштабтың төрт отырысы өткізілді.
  
  
• Жаңа құрал — Инвестициялар туралы келісім енгізілді.
  
  
• Инвестициялық преференцияларды алу үшін инвестициялар шегі 1 млн еселенген АЕК-ке дейін төмендетілді.

2021 жылы инвестициялар тарту үшін мынадай міндеттерді іске асыру жоспарлануда:

• Экономиканың басым секторларындағы ірі компаниялармен инвестициялар туралы келісім.
  
  
• 2025 жылға дейінгі инвестициялық саясат тұжырымдамасын әзірлеу және бекіту.
  
  
• Өңірлердің инвестициялық тартымдылығының рейтингін бағалау әдістемесін әзірлеу және инвестициялар бойынша жыл сайынғы Ұлттық баяндаманы дайындау.

Өткен жылы МЖӘ-ні дамыту саясатында мынадай міндеттерге қол жеткізілді:

• Инвестициялық шығындардың өтемақысын кемінде бес жыл мерзімге тең үлестермен төлеуді жүзеге асыру.
  
  
• МЖӘ пайдалану мерзімін бес жылдан бастап белгілеу.
  
  
• Құрылыс-инженерлік инфрақұрылымға МЖӘ шығындарын өтеу.

Ағымдағы жылдың жоспарланып отырған шараларына концессия туралы Заң мен МЖӘ туралы Заңды біріктіру, жеке қаржылық бастама тетігін ретке келтіру және басқалар кіреді.

Қазақстанда кәсіпкерлікті дамыту үшін 2020 жылы тексерулерге мораторий енгізу, Дүниежүзілік Банктің Doing Business рейтингіндегі позицияны жақсарту, бизнес-ахуалды жақсарту жөніндегі заңнамалық бастамалардың сегізінші пакетін қабылдау қабылданды.

Әсет Ерғалиевтің айтуынша, жаңа реттегіш құралдарды енгізуден бас тарту бизнес шығасыларының алдын алуға және кәсіпкерлік субъектілеріне жаңа реттегіш жүктемелердің алдын алуға мүмкіндік береді.

2020 жылы жеңілдетілген кредит алудың дағдарысқа қарсы шаралары шеңберінде "Даму" қорының кепілдіктері берілетін кредиттер сомасы ұлғайтылды; ШОБ кредиттері бойынша борыштық жүктемені төмендету үшін қолданыстағы кредиттерді қайта қаржыландыру мерзімі ұлғайтылды.

Ағымдағы жылы ШОБ-ты жеңілдетілген несиелендіру бойынша жұмыс жалғасады. Жылдың бірінші тоқсанында 13 мыңнан астам жоба жалпы сомасы 319 млрд теңгеге жеңілдетілген қаржыландыру алды.

Мемлекет иелігінен алуды жүзеге асыру шараларының ішінде Ұлттық экономика министрлігі басшысының баяндамасында 736 жобаны іске асыратын жекешелендірудің 2025 жылға дейінгі жаңа Кешенді жоспарын бекіту көрсетілген. Өңірлерді дамытуға 2021 жылы "Ауыл — ел бесігі" бағдарламасы аясында 106 млрд теңге сомасына 1140 жобаны іске асыру жоспарланған. Ағымдағы жылдың тарифтік саясаты табиғи монополиялар субъектілерінің (ТМС) сатып алуы мен есептілігінің барлық түрлерін электрондық форматқа көшіруді және ТМС реттеліп көрсетілетін қызметтеріне арналған тарифтерден инфляцияға салым дәлізін сақтау арқылы коммуналдық қызметтер тарифтерінің негізсіз өсуіне жол бермеуді көздейді.

"Ұлттық экономиканы дамытудың 2021 жылға арналған міндеттері экономиканың 3,1% — ға өсуін қамтамасыз етуге, ЖІӨ-нің 20% - ы мөлшерінде негізгі капиталға инвестициялар көлемімен инвестициялық циклді іске қосуға, шағын және орта бизнес секторында жұмыспен қамтылғандар санын 3,6 млн адамға дейін өсіруге бағытталған", - деп түйіндеді өз сөзін Ұлттық экономика министрі Әсет Ерғалиев халық алдындағы есептік кездесуінде.

Іс-шара онлайн форматта өтіп, ҚР Ұлттық экономика министрлігінің Facebook-тегі ресми парақшасында нақты уақыт режимінде көрсетілді.

Сондай-ақ мынаны оқыңыз: Әсет Ерғалиев 2021 жылдың қаңтар — сәуір айларына инвестициялар тарту шаралары туралы айтып берді