ERI ӨЗО сарапшылары
16.06.2021
«Экономикалық зерттеулер институты» АҚ Өңірлік зерттеулер орталығының (ӨЗО) сарапшылары Қазақстан өңірлеріндегі халықтың қартаю серпініне талдау жасады. Қазақстанда 2011 жылдан бастап 2019 жылға дейінгі кезеңде халықтың қартаю индексінің 5,2% - ға қысқару үрдісі байқалады[1]. Ел өңірлеріндегі халықтың қартаю процесі, егер қартаю индексінің статистикалық көрсеткішін қарастырсақ, біркелкі көрсетілмейді, ол 65+ жастағы халық санының 0 – 15 жас аралығындағы халық санына қатынасы ретінде есептеледі, деп хабарлайды ӨЗО сарапшылары (ел өңірлерінің салыстырмалылығы үшін индекс 100 балаға келтіріледі). Мысалы, Солтүстік Қазақстан, Қостанай және Павлодар облыстарында халықтың қартаю индексі елдік көрсеткіштен екі есе жоғары. Индекстің ең төменгі мәні Түркістан, Маңғыстау облыстарында және Шымкент қаласында белгіленеді. СҚО-да халықтың қартаю индексі Түркістан облысына қарағанда 4,7 есе жоғары. Диаграмма: 2019 жылғы ҚР өңірлеріндегі халықтың қартаю индексі  Мұндай серпін немен түсіндіріледі? Біріншіден, халықтың қартаюына бірнеше факторлар әсер етеді: туу, өлім-жітім және көші-қон. Индекстің ең жоғары мәні белгіленген елдің солтүстік өңірлеріне барлық осы факторлардың әсері байқалады. Оңтүстік өңірлер бойынша индекстің салыстырмалы түрде төмен мәндері туудың жоғары көрсеткіштерімен түсіндіріледі. ӨЗО сарапшыларының қорытындысы бойынша, қалыпсыз демографиялық процестер ел өңірлеріндегі экономикалық процестердің ұдайы өндірілуіне ықпал ететін болады. Мысалы, халықтың қартаю индексінің жоғары болуына байланысты солтүстік өңірлер қартаю индексі едәуір төмен оңтүстік өңірлерге қарағанда экономикаға зейнетақы салымдарына сезімтал болады.
Қазақстанның 2030 жылға дейінгі аумақтық-кеңістіктік дамуының қолданыстағы болжамды схемасында елдегі демографиялық ахуалдың мынадай сын-қатерлері келтірілген:
Бұл сын-тегеуріндерге, оның ішінде халық санындағы өңірлік сәйкессіздіктерді азайту бойынша жауап 2030 жылға дейін жаңа демографиялық саясатты қалыптастыру болуы тиіс, деп есептейді ӨЗО сарапшылары. БҰҰ-ның қартаю индексінің болжамы бойынша 65+ жас тобы басқа жас топтарына қарағанда тез өседі. Халықтың жас құрылымының өзгеруі әлемдік экономиканың даму ерекшеліктеріне әсер ететін болады.
ӨЗО мамандары БҰҰ сарапшылары халықтың қартаю процесін әлемдік үрдіс деп таниды және тұрақты әлеуметтік-экономикалық даму үшін егде жастағы адамдардың денсаулығы мен әл – ауқатын қамтамасыз ету үшін жағдай жасау, сондай-ақ қарттардың дамуға қатысу құралдарын – «күміс экономиканы» құру қажет деп атап өтті.
Экономикалық зерттеулер институты ел өңірлерінің ұзақ мерзімді дамуын айқындайтын маңызды құжаттардың әзірлеушісі болып табылады.
Өңірлік зерттеулер орталығы өңірлік саясатты талдамалық сүйемелдеу бойынша ғылыми және зерттеу жұмыстарын жүргізумен айналысады, оның ішінде: - елдің өңірлік, аумақтық-кеңістіктік дамуы мәселелері бойынша; - жергілікті өзін-өзі басқаруды дамыту; - қалаларды, облыстарды және т.б. дамыту стратегияларын әзірлеу.
Сондай-ақ мынаны оқыңыз: ERI Өңірлік зерттеулер орталығының жобалары
[1] «Қазақстан Республикасының өңірлеріндегі халықтың қартаю индексі» жедел-ақпарат деректері бойынша № 36-7 / 205 2020 жылғы 2 маусым. https://stat.gov.kz/official/industry/61/statistic/6
Қарау саны: 5607 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
