Экономикалық өсудің сапасы: теориялық-әдіснамалық негіздерден сандық бағалауға қарай

"Экономикалық зерттеулер институты" АҚ (ERI) Journal of Economy and Finance экономикалық ғылыми журналынан академиялық мақаланың бір бөлігі жарияланды.

"Экономикалық зерттеулер институты" АҚ (ERI) Journal of Economy and Finance экономикалық ғылыми журналынан академиялық мақаланың кіріспе бөлімі жарияланды.

Жұмыста соңғы онжылдықтағы экономикалық өсу сапасына деген қызығушылықтың артуының себептері келтірілген.

Соңғы онжылдықта экономикалық өсу сапасы мәселелеріне қызығушылық едәуір артып келеді, бұл, ең алдымен, әлемнің әртүрлі елдерінің даму қарқынының біркелкі еместігімен, оның ішінде индустриалды дамыған экономикалардың өсу қарқынының баяулауымен және дамушы елдердегі прогреспен, сондай-ақ олардың өсу сипатымен байланысты.

Авторлардың пікірінше, әдебиетте экономикалық өсудің табиғаты туралы екіұшты және қарама-қарсы көзқарастар бар.

Экономиканың қарқынды өсуін жақтаушылар негізгі макро­экономикалық көрсеткіштердің оң серпінін атап өтеді, бұл әлеуметтік бағдарламаларға және қоршаған орта мәселелерін шешуге көбірек қаражат бағыттауға мүмкіндік береді.

Зерттеушілердің тағы бір бөлігі жоғары өсу қарқыны халықтың барлық топтарының әл-ауқатының тез жақсаруына әкелмейді және экологиялық проблемалардың шиеленісуіне әкеледі дейді.

Экономикалық өсу сапасын өлшеуге бірыңғай тәсілдің болмауына байланысты (әртүрлі елдерде ол әртүрлі көрсеткіштер негізінде айқындалады) мақала авторлары экономикалық өсу сапасын анықтауда теориялық тәсілдерге талдау жүргізеді.

Жұмыста экономикалық өсудің қазіргі заманғы теориялары екі дерек көзі – макроэкономикалық тепе-теңдіктің кейнсиандық теориясы және өндірістің неоклассикалық теориясы негізінде қалыптасқаны атап өтілген

Кейнсиандық теория капиталдың шекті өнімділігі мен ұзақ мерзімді жинақтау нормалары тұрақты болған жағдайда экономиканың өсуін түсіндіреді

Өндірістің неоклассикалық теориясын жақтаушылар сұраныс автоматты түрде ұсынысқа тең деп санайды және сәйкесінше экономикалық тепе-теңдіктің тұрақтылығы бәсекелестік еркіндігімен және олардың шекті өнімдері деңгейінде өндірістік факторлардың бағасын белгілеумен қамтамасыз етіледі

"Жалпы алғанда, теориялық көзқарастарды талдау экономикалық әдебиетте экономикалық өсу сапасын бірыңғай түсіну және анықтау жоқ екенін көрсетті", — дейді зерттеушілер.

Бірқатар ғылыми еңбектер экономикалық өсу сапасының әртүрлі аспектілерінің белгілі бір өзара байланысын ғана сипаттайды және құрылымдық өзгерістердің жан-жақты сипатын қарастырмайды. Зерттелетін мәселені неғұрлым толық және терең түсіну үшін сапалы экономикалық өсу өлшемшарттарын зерттеуге жүгінген жөн.

Экономикалық өсу сапасын анықтаудағы көзқарастармен авторлар құрылымдық, ресурстық, экологиялық, әлеуметтік, әлеуметтік-психологиялық тәсілдерді ажыратады

Қазақстан экономикасының өсу сапасының серпінін бағалау үшін бес тәсілдің ішінен мақала авторлары құрылымдық, әлеуметтік және экологиялық тұрғыдан неғұрлым қолайлы деп санайды.

Бұл жұмыста экономикалық даму, әлеуметтік прогресс және қоршаған ортаға жауапкершілік сияқты үш жиынтық құрамдауышты қолдана отырып, сапалық индикаторларды сандық бағалау жүргізіледі.

Жүргізілген зерттеу нәтижелері экономиканың өсу сапасы бойынша Қазақстанның ЭЫДҰ елдері арасындағы орнын анықтауға мүмкіндік берді.

Ғылыми мақаланың авторлары:

Шолпан ҚАЙМОЛДИНА, "Экономикалық зерттеулер институты" АҚ Орталығы директорының орынбасары, экономика магистрі

Баян ӘБДІРАХМАНОВА, "Экономикалық зерттеулер институты" АҚ Орталығының директоры, э. ғ. к. 

Қымбат АХМЕТЖАНОВА, "Экономикалық зерттеулер институты" АҚ жетекші сарапшысы, экономика магистрі

Әсел ТАСБАУОВА*, "Экономикалық зерттеулер институты" АҚ жетекші сарапшысы, экономика магистрі

Наурыз БАЙЗАҚОВ, "Экономикалық зерттеулер институты" АҚ жетекші сарапшысы, экономика магистрі

Айтжан МЕЙРЕМБАЕВ, "Экономикалық зерттеулер институты" АҚ аға сарапшысы:

ERI 2004 жылдан бастап тоқсан сайынғы "Journal of Economy and Finance" экономикалық журналын шығарады (бұрынғы — "ЭФИ: Экономика. Финансы. Исследования"). Журналда ғылыми мақалалар мен зерттеулер жарияланады.

Сондай-ақ мынаны оқыңыз: Экономикалық өсудің сапасы: теориялық және әдіснамалық негіздерден сандық бағалауға қарай

Мақаланың толық нұсқасын сілтемеден жүктеп алуға болады