Қазақстанда ТДМ-ға қол жеткізу үшін Қаржыландырудың кешенді ұлттық тетігін дамытуға жәрдемдесу үшін әріптестікті нығайту

Тұрақты даму мақсаттары жөніндегі Хатшылықтың (ТДМ) қатысуымен БҰҰ Бірлескен бағдарламасы әріптестерінің кездесуі 

Ұлттық қаржыландыру тетігін қалыптастыруға кешенді түрде қарау керек: құрылымды институционализациялау, жұмыс істеп тұрған институттардың қамту саласын анықтау, Жол картасын келісу қажет, — деді БҰҰДБ Өңірлік хабының ТДМ қаржыландыру жөніндегі кеңесшісі Сурен Погосян ағымдағы жылғы 16 шілдеде БҰҰ-ның Бірлескен бағдарламасы серіктестерінің кездесуінде.

БҰҰ Бірлескен бағдарламасы серіктестерінің кездесуі Қазақстанда әлеуметтік-экономикалық саясатты табысты іске асыру үшін маңызды қолданыстағы әріптестік қатынастарды қолдау және кеңейту мақсатында, оны іске асырудың бірінші жылында қол жеткізілген нәтижелерді бағалау және тиімді болашақ ынтымақтастық үшін жаңа мүмкіндіктерді зерделеу жолымен өтті.

Бағдарламаның барысы мен негізгі нәтижелерінің таныстырылымында БҰҰДБ Тұрақты өкілінің кеңесшісі Ирина Горюнова модераторболды . Қатысушыларға ҚР Ұлттық экономика вице-министрі Әлібек Қуантыров, ЕО-ның Қазақстандағы өкілдігінің ынтымақтастық бөлімінің басшысы Йоханнес Стенбаек Мэдсен, ЮНИСЕФ-тің Қазақстандағы өкілі Артур ван Дизен, БҰҰДБ-ның Қазақстандағы Тұрақты Өкілі Якуп Бериш сәлемдесу сөзімен жүгінді.

ТДМ қаржыландыру жөніндегі сарапшы Сурен Погосян кездесудің бірінші сессиясындасөз сөйледі , оның барысында қатысушылар дамуды қаржыландыруды бағалаудан (ДҚБ) ҚКҰТ Жол картасына көшу мәселелерін қарастырды. 

"ТДМ стратегиялық және бюджеттік жоспарлауды үйлестіру мәселесі өте маңызды болып қалуда: қандай да бір стратегиялық бастамаларды іске асыру үшін қанша қаржы ресурстары қажет болатынын анықтау қажет", — деп атап өтті сессия модераторы ТДМ жөніндегі Хатшылық директоры Бақытгүл Хамбар.

Сурен Погосянның айтуынша, Қаржыландырудың кешенді ұлттық тетіктерін (ҚКҰТ) іске қосудың негізгі құрамдауыштары мыналар болып табылады:

• Талдау және диагностика.
• Қаржыландыру стратегиясы.
• Бақылау, шолу және есеп беру.    
• Басқару және үйлестіру тетіктері

Баяндамашы сондай-ақ ҚКҰТ іске асырудың процесі мен негізгі кезеңдері туралы және оларды әртүрлі елдерде (Украина, Сиерра-Леоне және басқа елдердің тәжірибесі) енгізу ерекшеліктері туралы айтып берді.

Сессияның келесі спикері, ТДМ Хатшылығы директорының орынбасары Алтынгүл Өтебаева Қазақстандағы дамуды қаржыландыруды бағалаудың негізгі қорытындылары мен ұсынымдары туралы айтыпберді .

"Ең алдымен, әлеуеті бар қаржыландыру көздерін қарастыру қажет", — деп атап өтті Алтынгүл Өтебаева Қазақстанда ДҚБ өткізу бағыттары туралы айта отырып.

Сарапшы ДҚБ өткізудің негізгі қорытындыларын жинақтады және ҚКҰТ құраушыларын нығайту бойынша ұсынымдар жасады. Олардың ішінде:

1) ТДМ қаржыландырудың жаһандық стратегиясын әзірлеу.

2) Бюджетті жоспарлаумен және қаржыландырумен келісу.

3) ТДМ үшін мониторинг және есептілік тетіктерін нығайту.

Соңында спикер елімізде ҚКҰТ енгізу үшін нақты қадамдардың тізімін ұсынды.

Іс-шараның екінші сессиясында ТДМ ескере отырып, бюджеттеу мәселелері талқыланды. Сессия модераторы "Қолданбалы экономиканы зерттеу орталығы" ЖШС Бас директоры Жәнібек Айғазин болды .

Бірінші баяндамашы, ДҚБ бойынша халықаралық сарапшы Грегори Де Паепе Қазақстанда ТДМ бюджетін құрудағы тұжырымдамалық тәсілдемелерді (БҰҰДБ әдіснамасының 1-3 қадамы) және Мексиканың тәжірибесін және басқа да ықтимал тәсілдерді пайдалана отырып, ТДМ-мен ағымдағы бюджетті келісу мүмкіндіктерін таныстырды.

Атап айтқанда, сарапшы ТДМ қол жеткізу жолындағы ықтимал сын-тегеуріндерге және Қазақстанда ТДМ бюджеттеуді қолдау құралдарына талдау жасады.

Оның айтуынша, ТДМ-ды Қазақстандағы бюджет процесіне табысты интеграциялау үшін жоғары деңгейдегі саяси қолдау, елдегі ТДМ-ды ұлттандыру және оқшаулау, мемлекеттік органдармен және мүдделі тараптармен диалог пен ынтымақтастықты ресімдеу және т.б. сияқты факторлардың болуы қажет. 

Екінші баяндамашы, ҚР Білім және ғылым министрлігі Балалардың құқықтарын қорғау комитеті төрағасының орынбасары Дулат Жекебаев шоғырландырылған балалар бюджетін және Қазақстан балаларының әл-ауқат индексін әзірлеу бойынша жүргізіліп жатқан жұмыстар туралы айтып берді.

"Қазақстанда балалар бюджеттеуі бойынша балалар үшін қауіпсіз және жайлы орта құруға арналған мемлекеттік шығындардың тиімділігін арттыру бөлігінде талаптар күшейтіледі", — деп атап өтті спикер. Ол сондай-ақ балалар бюджетін қалыптастыру әдістемесін жасау бойынша жұмыс елімізде жыл басынан басталғанын айтты.

"НҚА бөлігі бойынша, білім мен ғылымды дамытудың 2025 жылға дейінгі мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде балалар бюджеті ұғымы енгізілді, нысаналы көрсеткіштердің нақты мәндері белгіленді және жыл сайын мемлекет тарапынан балаларға арналған шығыстар көлемін ұлғайту мақсаты қойылды", — деді Балалар құқықтарын қорғау комитеті төрағасының орынбасары.

БҰҰДБ-ның Стамбулдағы өңірлік хабының өкілі Елена Данилова-Кросс ТДМ ұлттық бюджеттерге интеграциясы туралы айтыпберді .

Спикер ұлттық бюджеттерді жылдам кешенді бағалау (ЖКБ) әдіснамасын одан әрі жетілдіру бойынша жүргізіліп жатқан жұмысты атап өтті.

"Біз ЖКБ-ға арналған бюджеттік бағдарламалар бойынша үш министрлік: ҚР БҒМ, ҚР Денсаулық сақтау министрлігі және Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі бойынша сараптамалық бағалау әдісімен деректерді жинадық", - деді сарапшы.

 Оның айтуынша, ЖКБ арқылы ТДМ-ға мемлекеттік шығыстарды шоғырландыру шеңберінде: жұмыс стратегиялары мен бағдарламалары шеңберінде мәлімделген қаржы қаражатын бағалаудан ҚР Бірыңғай бюджеттік сыныптамасының кодтарын таңбалауға көшу; жаһандық ТДМ-дан ҚР-да қабылданған ұлттық мақсаттар мен міндеттерге көшу; балалар мен гендер мәселелері бойынша ТДМ ұлттық тапсырмаларын таңбалау бойынша жұмыс жүзеге асырылды.

Талқылау сессиясы аясында қатысушымен келесі мәселелер бойынша пікір алмасу ұсынылды:

1) Сіз ТДМ іске асыру бөлінетін қаржыландыру көлемдеріне сәйкес индикаторлар бойынша прогресті неғұрлым объективті бағалау үшін елдің бюджет жүйесіне қосымша интеграциялануға тиіс екендігімен келісесіз бе?

2) Қазақстанда Мексикада ТДМ бюджеттеу моделі қаншалықты қолданылады?

3) Қазақстанда ТДМ-ды бюджет процесіне интеграциялау алгоритмін енгізудің қандай кезеңдеріне баса назар аудару қажет және неге?

ТДМ жөніндегі Хатшылық директоры Бақытгүл Хамбар талқылаудың бірінші мәселесі бойынша былай деді: "Біз ТДМ іске асыру ТДМ ұлттық индикаторларын мониторингтеумен ғана шектелмеуі тиіс деген пікірмен келісеміз. "Тұрақты даму" ұғымы бүгінгі күні әзірленген және қабылданған индикаторлармен ғана шектелмеуге тиіс. Себебі тұрақты даму-бұл барлық экономикалық, әлеуметтік, экологиялық процестердің бірлігі. Біз әр адамға оның тұрақты дамудың бір бөлігі екенін жеткізуіміз керек.» 

"ТДМ — ға тиімді қол жеткізу үшін ТДМ қағидаттарын бюджет жүйесіне енгізу және ықпалдастыру қажет", - деп қорытындылады ТДМ жөніндегі Хатшылық директоры.

 Сондай-ақ мынаны оқыңыз: ТДМ жөніндегі Хатшылықтың жұмыс кездесуі: ТДМ нығайту және бюджеттеу тәсілдері