66,5%-дан (Алматы облысы) 90,9%-ға дейін (ШҚО) - Қазақстан тарихында алғаш рет ауыл әкімдерінің жаппай тікелей сайлауына сайлаушылардың келуі

ERI сарапшысы: "Сайлаудағы ауыл тұрғындарының белсенділігі олардың жергілікті маңызы бар маңызды мәселелерді шешуге мүдделі қатысуға дайын екендіктерін білдіреді".

"Өңірлердегі сайлаушылардың келуі өте жоғары. Сайлаудағы ауыл тұрғындарының белсенділігі жергілікті маңызы бар маңызды мәселелерді шешуге мүдделі қатысуға дайын екендіктерін білдіреді", - деген пікірді ERI сарапшысы Қайсар Нығметов өткен сайлаудың алдын ала нәтижелеріне қатысты білдірді.

Өңірлерде сайлаушылардың келесі келуі тіркелді: Алматы облысында 66,5%-дан Шығыс Қазақстан облысында 90,9% - ға дейін.

Оның айтуынша, жексенбі күні өткен аудандық маңызы бар қалалар, ауылдар, кенттер мен ауылдық округтер әкімдерін сайлау қорытындылары 3 күн ішінде жарияланады.

Бір апта ішінде — аумақтық сайлау комиссиялары сайланған әкімді тіркейді, содан кейін ол өз өкілеттігіне кіреді.

Ауылдық округ әкімдеріне кандидаттардың 62% - ы-өзін-өзі ұсынған азаматтар.

"Қазірдің өзінде бар ақпаратқа сүйене отырып, еліміз үшін осындай маңызды, тіпті тарихи реформаға бастау берілді деп айтуға болады", — деді Қайсар Нығметов.

Оның айтуынша, жергілікті өзін – өзі басқару формасы тек саяси ғана емес, кешенді реформа болып табылады.

"Менің ойымша, жергілікті өзін — өзі басқаруды дамытудың маңызды аспектісі-аудандық маңызы бар қалалардың, ауылдардың, кенттер мен ауылдық округтердің әкімдерін тікелей сайлауды енгізу экономикалық шаралармен де кешенді түрде толықтырылады, бұл жергілікті өзін-өзі басқару органдарының экономикалық дербестігі қағидатына сәйкес келеді және ауылдық округтер деңгейінде экономикалық база құруға мүмкіндікбереді", - деп атап өтті ERI сарапшысы.

Жергілікті деңгейде кірістерді одан әрі ұлғайту үшін 2022 жылы бюджеттің төртінші деңгейіне беру жоспарлануда:

• бірыңғай жер салығы;
• жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төлем;
• жер учаскелерін сатудан түсетін түсімдер;
• жер учаскелерін жалдау құқығын сатқаны үшін төлем.

2024 жылы мынадай салықтар мен төлемдерді беру жалғасады:

• су ресурстарын пайдаланғаны үшін төлемақы;
• жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін лицензиялық алым;
• қызметтің жекелеген түрлерімен айналысуға лицензияларды пайдаланғаны үшін төлемақылар.

"Мысалы, шағын және орта бизнестен (ШОБ) корпоративтік табыс салығын (КТС) республикалық бюджеттен жергілікті бюджеттерге беру 2020 жылы түсімдердің ұлғаюынаалып келді", — деп хабарлады сарапшы.

Анықтамалық: Covid-19 пандемиясына байланысты өңірлерде экономикалық белсенділіктің төмендеуіне қарамастан, 2020 жылы жергілікті атқарушы органдар ШОБ-тан КТС-тен 482 млрд теңге (жоспарланған 386 млрд теңге кезінде) жинады. 2021 жылға жоспар-451 млрд теңге.

Көлеңкелі экономиканы төмендету мақсатында азаматтардың жалпыға бірдей декларациясын енгізгеннен кейін жергілікті өзін-өзі басқару бюджетіне төлем көзінен салық салынатын табыстардан жеке табыс салығын және әлеуметтік салықты беру мәселесі қаралатын болады.

"Осылайша, жергілікті өзін-өзі басқару органдары жергілікті маңызы бар мәселелерді шешу үшін қаржы ресурстарымен нығайтылған жеткілікті өкілеттіктер мен құралдарға ие бола алады", - деп атап өтті Қайсар Нығметов.

Ауылдық округтердің салық базасының ұлғаюын ескере отырып, ауылдық округтердің өзін-өзі қамтамасыз етуі 2025 жылы орта есеппен 35% - ға жетеді деп жоспарлануда (қазір ауылдық округтердің жеке табысы олардың жалпы кірісінің 13,4% - ын құрайды), деп қорытындылады ERI сарапшысы. 

Сондай-ақ мынаны оқыңыз: ERI Орталығы директорының "Казахстанская правда"  газетіне ауыл әкімдерін тікелей сайлау туралы сұхбаты