Қазақстанда орта бизнесті қалай өсіру жоспарлануда және ол не үшін қажет?

ҚР-дағы орта бизнестің үлесіне тек 0,2% тиесілі. 2025 жылға қарай орта бизнес субъектілерінің санын 3600-ге дейін жеткізу күтілуде.

Қазақстандық бизнес бүгінде негізінен микро және шағын компаниялар, деп атап өтті "Экономикалық зерттеулер институты" АҚ (ERI) орталығының сарапшылары Салтанат Каменова мен Дарина Кеңес.

Елдегі 10 шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің (ШОК) 9 – ы-шағын бизнес субъектілері. Орта бизнестің үлесіне тек 0,2% ғана келеді. Соңғы жылдары орташа компаниялар санының төмендеуі байқалады. 

Сонымен қатар, орта бизнес көбінесе еңбек өнімділігінің жоғары көрсеткіштерімен, инновациялығымен және технологиялығымен сипатталады.

Орта компаниялардың әлеуетін ескере отырып, Қазақстанда орта және ұзақ мерзімді перспективада ШОК өсуінің негізгі драйвері болуға арналған орта бизнестің тұрақты қабатын өсіру бағыты қабылданды.

Ұлттық жоспарда орта бизнестің экономикаға үлесі 2025 жылға қарай екі есеге артып, 15% - ға жетеді деп көзделген.

Сарапшылардың пайымдауынша, мұндай өршіл міндетке қол жеткізу орташа жылдық табысы бойынша төменгі шекті мәнге жақын жұмыс істеп тұрған орташа компаниялардың белсенді өсуі және шағын компаниялардың орта бизнес өлшемшарттарына сәйкес келуіне дейін тұрақты өсуі жағдайында ғана мүмкін болады.

"Экспорттайтын және/немесе экспорттық әлеуеті бар, өсу әлеуеті жоғары бәсекеге қабілетті шағын және орта кәсіпорындар мемлекеттік саясаттың назарында болуы тиіс.  Бұл ретте компаниялардың өсуін жеделдету үшін өсу әлеуеті жоғары компанияларды, сондай-ақ табысты орта компанияларды ынталандыру құралдарының неғұрлым кең спектрін көздеу қажет. Бұл тұрғыда "лифт" қағидаты бойынша қолдауға бағытталған пакеттік шешімдер практикасын енгізу бойынша мемлекеттің жоспарлары дер кезінде жасалған", — деп толықтырды ERI сарапшылары.

Салтанат Каменова мен Дарина Кенестің пікірінше, Ресей Федерациясындағы "Инвестициялық лифт" жүйесіне ұқсас осындай қолдау тетігін ұсынуға көшу кәсіпкерлік санаттарын белсенді иерархиялық қайта құру үшін қажетті жағдайлар жасауға мүмкіндік береді.

"Бұл шара шағын және орта кәсіпорындарды да олардың өмірлік цикліне сәйкес дамуға мәжбүрлеуді қамтамасыз етеді.

Тұрақты экономикалық және саяси дамудың өзегі болып табылатын ШОК субъектілерінің тиімді жобаларын қолдаудың арқасында отандық кәсіпкерлікті жаңа экономикалық бағыттың қозғаушы күшіне айналдыру күтілуде. Бұл Қазақстанның 2050 жылға дейінгі даму стратегиясына сәйкес келеді".

"Қазақстанда ШОК дамыту жөніндегі саясатты жетілдіру ақша-кредит саясатын, салық саясатын, бәсекелестікті дамыту мен монополияларды шектеуді, мемлекеттің экономикаға қатысуын қысқартуды, әкімшілік жүктемені азайтуды және бизнесті жүргізудің реттеушілік нормаларын жеңілдетуді қоса алғанда, кәсіпкерлікті дамыту үшін жалпы қолайлы жағдайлар жасау арқылы отандық бизнесті сапалы трансформациялауды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді", — деп қорытындылады сарапшылар.