ERI сарапшысы ОКҚ-ның "Жолдау 2021: іске асыру жолдары" дөңгелек үстеліне қатысты 

Қ.Нығметов: Салық неғұрлым көп болса, бюджет те үлкен болады - ауылдағы өмір де соғұрлым жақсы болады.

Мемлекет басшысы әр Жолдауында өңірлік саясат мәселелеріне және адамдарды жергілікті маңызы бар мәселелерді басқаруға тартуға көп көңіл бөледі, деді "Экономикалық зерттеулер институты" АҚ (ERI) Орталығының директоры Қайсар Нығметов Орталық коммуникациялар қызметінің алаңында "Жолдау 2021: іске асыру жолдары" тақырыбын сараптамалық талқылау барысында.

ERI сарапшысы халықтық қатысу бюджеттерінің тәжірибесі, оның өткен жылғы нәтижелері және 2021 жылы іске асыру жоспарлары туралы айтты. Спикер бұл құралдың халық үшін артықшылықтарын атап өтті, сондай-ақ тыңдаушыларға Жергілікті өзін-өзі басқаруды дамытудың 2025 жылға дейінгі тұжырымдамасы мен өңірлік стандарттар жүйесі туралы хабарлады.

Қайсар Нығметовтің сөйлеген сөзінің нәтижелері бойынша (бастапқы орфография мен пунктуацияны сақтай отырып) ОКҚ сайтында жарияланған жаңалықтың мәтінін келтіреміз:

Президент өз Жолдауында көтерген маңызды мәселелердің бірі – өңірлердің дербестігін арттыру Қ.Нығметов

Халықтық қатысу бюджеттерінің тәжірибесі. Бұл қаншалықты тиімді құрал? Ол қарапайым қазақстандықтарға не ұсына алады? Неліктен мемлекет басшысы бұған тағы да назар аударады? Бұл сұрақтарға Орталық коммуникациялар қызметінде өткен дөңгелек үстел барысында Экономикалық зерттеулер институты Өңірлік зерттеулер орталығының директоры Қайсар Нығметов жауап берді.

Біріншіден, оның айтуынша, Президент әр жолдауында өңірлік саясат мәселелеріне және адамдарды жергілікті маңызы бар мәселелерді басқаруға тартуға көп көңіл бөледі. Тамызда Жергілікті өзін-өзі басқаруды дамытудың 2025 жылға дейінгі тұжырымдамасы қабылданды, оның шеңберінде тек ауылдық жерлерде ғана емес, қалаларда да жергілікті өзін-өзі басқаруды дамыту көзделеді. 

"Осындай құралдардың бірі-халық қатысатын бюджет. 2020 жылы үш ірі қалада жалпы қаржыландыру көлемі 2,3 млрд.теңгені құрайтын 81 жоба іске асырылды. Бұл тұрғындардың өздері ұсынған, олар дауыс берген жобалар. Келесі жылдан бастап 55-57 қала мен аудан халықтық бюджетке қатысады деп жоспарлануда. Президент айтқандай, ТКШ бағыты бойынша шығындар үлесі енді 5-10% - ға дейін артады. Енді тұрғындар қандай жобаларды жүзеге асыру керектігін өздері шешетін болады. Президент өз Жолдауында көтерген маңызды мәселелердің бірі-өңірлердің дербестігін арттыру, олардың орталықтан ресурстарды күту позициясында болмауы. Біртіндеп орталықсыздандыру жүріп жатыр. Бұл салықтық әлеует біртіндеп республикалық бюджеттен жергілікті бюджетке аударылатынын білдіреді. Айталық, 2019 жылы жергілікті жерлерде ШОБ-тан КТС берілді, тіпті 2020 жыл карантин жағдайында болғанына қарамастан, бүкіл ел бойынша түсімдер 25% - ға өсті. 2022 жылдан бастап салықтардың тағы төрт түрін республикалық бюджеттен жергілікті деңгейге, 2024 жылдан бастап тағы үш түрін беру жоспарланып отыр. Бұл өңірлерге жергілікті жерлердегі мәселелерді шешу үшін өкілеттіктер ғана емес, қаржы ресурстары да берілетінін білдіреді", - деп түсіндірді талдамашы. 

Ол сондай-ақ, 2019 жылдан бастап Өңірлерді дамытудың 2025 жылға дейінгі мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде өңірлік стандарттар жүйесі енгізілгенін айтты. Ол әрбір елді мекенде болуы тиіс объектілер мен қызметтердің ең аз міндетті тізбесін білдіреді. Шартты түрде, егер бұл жай ауыл болса - 12 объект пен қызмет, аудан орталығы болса 24 объект пен қызмет болуы тиіс. Елді мекен мәртебесінің артуына байланысты нысандар тізімі де артып келеді.  Қазір инфрақұрылыммен қамтамасыз ету 60,3% - ды құрайды, 2025 жылға қарай перспективалы ауылдарды 100% - ға дейін жеткізу жоспарлануда. 

Кездесу барысында бизнеске салықты қайда төлейтініне еш айырмашылық жоқ екені атап өтілді – орталыққа немесе ауылға. Сондықтан Президенттің бастамасы-жергілікті әкімдерді белсендіруді ынталандыру. Салық неғұрлым көп болса, бюджет те үлкен болады - ауылдағы өмір де соғұрлым жақсы болады.

ERI сарапшысы баяндамасының бейнесі: