Мемлекеттік басқарудың жергілікті өзін-өзі басқарудан айырмашылығы неде?
Қайсар Нығметов: Жауапкершілік аймақтарын нақты айқындау әрбір деңгейдегі басқару сапасын арттыруға, функциялардың қайталануын болдырмауға мүмкіндік береді.
"Экономикалық зерттеулер институты" АҚ (ERI) Орталығының директоры Қайсар Нығметов "Kazinform" ХАА-ға мемлекеттік басқарудың жергілікті өзін-өзі басқарудан айырмашылығы туралы айтып берді.
Сұхбат барысында ERI сарапшысы "Жергілікті өзін-өзі басқару" туралы заң жобасын әзірлеу қандай сатыда екенін, онда қандай аспектілерді қосымша ескеру қажет екенін және жергілікті референдумдарды енгізудің маңызы қандай болатынын хабарлады.
"Kazinform" ХАА сайтынан материалдың толық мәтінін жариялаймыз (бастапқы орфография мен пунктуацияны сақтай отырып):
Сарапшы мемлекеттік басқарудың жергілікті өзін-өзі басқарудан айырмашылығын түсіндірді
НҰР-СҰЛТАН. ҚАЗАҚПАРАТ-Мемлекеттік басқарудың жергілікті өзін-өзі басқарудан айырмашылығы неде екенін "Экономикалық зерттеулер институты" АҚ Орталығының директоры Қайсар Нығметов түсіндірді, деп хабарлайды "ҚазАқпарат" ХАА тілшісі.
— "Жергілікті өзін-өзі басқару" туралы заң жобасын әзірлеу қандай сатыда екенін айтып беріңізші?
— Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі "Қазақстан Республикасындағы жергілікті өзін-өзі басқару туралы" Заңды әзірлеу бойынша жұмыс тобын құрды. Қазақстан Республикасында жергілікті өзін-өзі басқаруды дамытудың 2025 жылға дейінгі тұжырымдамасына сәйкес Заң жобасын 2022 жылғы ақпанға дайындау жоспарлануда.
Осы Заңда жергілікті өзін-өзі басқару органдарының құрылымы, қалыптастыру тәртібі және өкілеттіктері айқындалатын болады. Бұл жергілікті өзін-өзі басқарудың орталықсыздандыруға және пәрменді жүйесін құруға, мемлекеттік және жергілікті өзін-өзі басқару деңгейлері арасындағы функциялар мен өкілеттіктерді қайта бөлуге және олардың қайталануын болдырмауға мүмкіндік береді. Бұл ретте жергілікті өзін-өзі басқаруға өкілеттіктерді ғана емес, ресурстарды, оларды орындау мүмкіндіктерін де бекіту маңызды болып табылады.
— Мемлекеттік басқару мен жергілікті өзін-өзі басқарудың айырмашылығы неде?
— Өзін-өзі басқару-бұл оның қызметіне тікелей қатысатын тұрғындарға жақын базалық немесе төменгі деңгей.
Мемлекеттік басқару-бұл жергілікті өзін-өзі басқару деңгейінен жоғары және биліктің вертикалын білдіретін сатылар: мемлекеттік органдардың жиынтығы ретінде ауданнан (қалалықтан) облысқа дейін. Бұл жерде қандай функциялар бекітілетіні маңызды болып отыр. Қарапайым сөзбен айтқанда, кім не үшін жауап береді және оған өкілеттіктер мен ресурстар бар ма.
Жауапкершілік аймақтарын нақты айқындау осы деңгейлердің әрқайсысында басқару сапасын арттыруға, функциялардың қайталануын болдырмауға, жергілікті маңызы бар міндеттерді шешу үшін ресурстарды ұтымды пайдалануға мүмкіндік береді.
— Әзірленіп жатқан "Қазақстан Республикасындағы жергілікті өзін-өзі басқару туралы" заңда тағы қандай аспектілерді ескеру қажет?
— Жергілікті өзін-өзі басқару қызметінің көптеген аспектілеріне демографиялық фактор-ауыл, ауылдық округ, аудандық маңызы бар қала халқының саны әсер ететін болады. Мысалы, Кеңес өкілді органының құрамы, жергілікті өзін-өзі басқарудың атқарушы органының штат санын халық санымен, оның динамикасымен байланыстыру қажет болады.
Бұдан басқа, экономикалық факторлар – елді мекеннің жалпы даму деңгейі, географиялық орналасуы, мысалы, агломерациялар шегінде, ірілендіру перспективалары және басқалары да қалалар мен ауылдардағы жергілікті өзін-өзі басқару деңгейіне бекітілетін функциялар тізбесіне әсер ететін болады. Сондай-ақ, жергілікті халыққа құқық беруді регламенттеу, тікелей демократияның элементі ретінде жергілікті референдумдарды өткізуге бастамашылық жасау жеке қаралатын болады.
— Жергілікті референдумдарды енгізу не береді?
— Консультативтік референдум азаматтардың көпшілігінің белгілі бір мәселе бойынша еркі мен пікірін анықтауға мүмкіндік береді. Референдум тиісті билік органдарының белгілі бір елді мекен халқының мүдделерін ескеру негізінде одан әрі шешімдер қабылдауы мақсатында тұрғындардың пікірін анықтау нысаны ретінде қаралатын болады.
— Әңгімеңізге рахмет!
