Қазақстан көміртекті бейтараптыққа арналған жаһандық үрдістен қалмауы тиіс-Қ. Бейсенғазин
ERI сарапшысының "ҚазАқпарат" ХАА-дағы пікірі.
Қазақстан көміртектік бейтараптыққа арналған жаһандық үрдістен қалыс қалмауға тиіс. "Экономикалық зерттеулер институты" АҚ Орталығының директоры Қуаныш Бейсенғазин "ҚазАқпарат" ХАА тілшісіне осындай пікір білдірді.
Агенттіктің сайтынан мәтін келтіреміз:
"Көміртекті бейтараптық дегеніміз, белгілі бір ел шығаратын шығарындылардың барлығын тоқтату немесе басқаша өңдеу керек.
Егер сіз "лас технологиялар" деп аталатын электр энергиясын өндіретін болсаңыз – мысалы, көмір, газ, онда сіз атмосфераға белгілі бір мөлшерде СО2 тастайсыз. Бірақ, егер сіз экология тұрғысынан орман отырғызуды қарастыратын болсаңыз, онда, тиісінше, орман көмірқышқыл газын сіңіріп, оттегі шығарады. Сондықтан көміртегі бейтараптығы сізде атмосфераға шығарындылар болмауы керек дегенді білдірмейді. Бұл сізде бар шығарындылардың көлемін қандай да бір жолмен сіңіру керек дегенді білдіреді. Сіз шығарындыларды азайту үшін жұмыс істеуіңіз керек немесе көмірқышқыл газының шығарындыларын ормандарға сіңіріп, оттегі өндіре алатындай етіп жасылдандыруыңыз керек", – деді Қ. Бейсенғазин.
Оның айтуынша, қазір бүкіл әлемде көміртекті бейтараптыққа көшу қарастырылуда және бұл негізгі үрдіс болып табылады. Бұл процесті климаттың өзгеруі туралы Париж келісімі бастады.
Климаттың өзгеруіне қарсы күресте барлық елдер көмірқышқыл газының шығарылуын азайту үшін белгілі бір қадамдар жасауы керек, бұл ең алдымен планетадағы температураның көтерілуіне әсер етеді. Сондықтан бүкіл әлемде күн, жел, гидро және атом электр станциялары сияқты төмен көміртекті, жаңартылатын энергия көздеріне көшу жүріп жатыр.
Қ. Бейсенғазин бірқатар юрисдикцияларда, соның ішінде Еуропалық Одақта парниктік газдар шығарындыларын реттеудің жаңа тетігі енгізіле бастағанын атап өтті. Бұл көмірсутегі тауарларының осы нарықтардағы бәсекеге қабілеттілігін анықтайтын маңызды фактор болып табылады. Мысалы, Еуроодақта 2023 жылдан бастап бірқатар тауарларға шекаралық көмірсутек салығы енгізіледі. Бұл тауарларды Еуропалық Одаққа жеткізу кезінде елдер олардан белгілі бір салық алынатындығымен бетпе-бет келеді, бұл осы тауарлардың бәсекеге қабілеттілігін төмендетеді. Бұл дегеніміз, ірі компаниялар серіктестеріне белгілі бір стратегиялар мен талаптар қояды және осы өлшемшарттарға сәйкес келмейтін компаниялармен жұмыс істеуден бас тартады.
Сондықтан Қазақстан осы жаһандық үрдістен қалыс қалмауы тиіс, әйтпесе экспортталатын тауарларға – мұнай мен газға сұраныс төмендейтін болады. Яғни, егер елде көміртегі ізі жоғары тауарларды-металлургия, мұнай-химия, ауыл шаруашылығы, құрылыс индустриясы және басқа да өнімдерді өндіру жалғастырылса, осы тауарлардың бәсекеге қабілеттілігі төмендейді.
Естеріңізге сала кетейік, бүгін Орталық коммуникациялар қызметінің брифингінде ҚР Экология, геология және табиғи ресурстар министрі Серікқали Брекешев көміртекті бейтараптыққа қол жеткізу үшін Қазақстанға төмен көміртекті технологияларға шамамен 650 млрд АҚШ долларын инвестициялау қажет екенін хабарлады.
