Көміртекті бейтараптыққа көшу: мемлекет қандай көмек көрсетеді

ERI сарапшысының Strategy2050.kz порталына берген сұхбаты

Мемлекет басшысы 2060 жылға қарай көміртегі бейтараптығына қол жеткізу міндетін қойды. Бұл мақсатқа қаншалықты қол жеткізуге болады, ауысу процесінде мемлекет қандай қиындықтарға тап болады және бұл халыққа қалай әсер етеді — "Экономикалық зерттеулер институты" АҚ (ERI) сарапшысы Қуаныш Бейсенғазиннің Strategy2050.kz порталына берген сұхбатында

ERI сарапшысының тезистері:

— Қазіргі уақытта әлемнің 137 елі көміртекті бейтараптыққа көшу туралы жариялады. Көп бөлігі-2050 жылға дейін. Қазақстан Қытаймен, Австралиямен, Сингапурмен, Украинамен тең дәрежеде 2060 жылға дейін көміртекті бейтараптыққа қол жеткізуді шешті.

— Бұл үрдіс "жаһандық энергияға көшу" деп аталады — қазбалы энергия көздерінен бас тарту және баламаға көшу (көміртектен төмен көміртекті көздерге).

— Егер біз көміртегі бейтараптығына өтпесек не болады? Қазба отынына деген сұраныс жаһандық деңгейде төмендейді. Қазақстан экспортында көміртегі көздері 70% алады. Тиісінше, ҚР-да экспорттық түсімнің төмендеуі орын алады. Егер біз бұдан әрі дәстүрлі "қоңыр" энергия көздеріне инвестиция салатын болсақ, компанияларда үмітсіз активтердің пайда болу тәуекелдері туындауы мүмкін: яғни сіз инвестиция салдыңыз, содан кейін оларды өтей алмайсыз. Осы факторлардың барлығы ЖІӨ-нің өсу қарқынының төмендеуіне әсер етеді, тиісінше бұл халықтың кірісіне тікелей әсер етеді.

— Кейбір юрисдикциялар парниктік шығарындыларды реттеуді енгізуде. Мысалы, ЕО 2023 жылдан бастап шекаралық көміртегі салығын енгізеді.

— Біздің экономикамыздың энергия сыйымдылығы өте жоғары = ЖІӨ-нің мың долларына мұнай эквивалентінің 0,47% - ы-әлем бойынша орташа көрсеткіштен екі есе көп. Тиісінше, шығарындылар жоғары-жан басына шаққанда 18 тонна CO2. Басқа елдерде бұл бір адамға 4-4,8 тонна. Осы сәттердің барлығы инвесторлардың шешімдеріне әсер етеді.

Сұхбаттың толық нұсқасы:

Strategy2050.kz сайтында жарияланған нұсқаға сілтеме