ТДМ бюджеттеудің жол картасын әзірлеу

25 ақпанда "Экономикалық зерттеулер институты" АҚ (ERI) ТДМ жөніндегі Хатшылықтың сарапшылары Қазақстандағы БҰҰ Даму Бағдарламасының қолдауымен "Елдің бюджет процесіне ТДМ бюджеттеуді енгізу" тақырыбында талқылау семинарын өткізді. 

Семинар онлайн-форматта Қазақстанда ТДМ кешенді ұлттық қаржыландыру тетігін (бұдан әрі — КҰҚТ) әзірлеу бойынша зерттеуді жалғастыру шеңберінде өтті.

Іс-шараға ҚР Қаржы министрлігінің, ҚР Білім министрлігінің, ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің, ҚР Мәдениет және спорт министрлігінің, ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігінің, ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің, ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігінің өкілдері, Алматы, Қарағанды және Солтүстік Қазақстан облыстары әкімдіктерінің өкілдері қатысты.

БҰҰДБ жобалық менеджері Заур Ибрагимов КҰҚТ ТДМ қаржыландыру негізін қамтамасыз ететінін, өйткені КҰҚТ төрт негізгі құрамдауыш анықталғанын атап өтті:

1) талдау және диагностика

2) қаржыландыру стратегиясын әзірлеу

3) бақылауға, мониторингтеуге және есептілікке арналған тетіктер

4) басқару және үйлестіру тетіктері.

КҰҚТ-ты әзірлеудің бастапқы кезеңінде талдамалық құрал ретінде елдер үкіметтеріне КҰҚТ тұжырымдамасын өзінің ұлттық мәнмәтініне қабылдауға және бейімдеуге көмектесетін Дамуды қаржыландыруды бағалау (ДҚБ) қолданылады. Және ДҚБ дамуды қаржыландыру көлемін анықтау және ұзақ мерзімді перспективада қаржыландырудағы әлеуетті анықтау мақсатында өткізілді.

Қазақстанда ТДМ бюджеттеу жол картасын әзірлеу бойынша консультант ретінде халықаралық деңгейдегі сарапшы Питер Хейкуп (Peter Heijkoop) сөз сөйледі.

Анықтамалық:

Peter Heijkoop-дамыған және дамушы елдерде жеке секторда аудит және бухгалтерлік есеп саласында 10 жылдық тәжірибесі бар Австралиядан келген сертификатталған сарапшы. ТДМ бюджетін әзірлеу және басқару; қаржы жүйелерін жобалау және интеграциялау бойынша үлкен жұмыс тәжірибесі бар. Ол мемлекеттік сектордың саясатын реформалауға, қаржы мен бюджетті басқаруға, бағдарламалардың әсерін бақылауға және бағалауға мамандандырылған.

Семинар барысында бюджеттік саясат және бюджеттік заңнама, ТДМ сәйкес бюджетті және бюджеттік сыныптаманы қалыптастыру мәселелері талқыланды.

ERI Тұрақты даму мақсаттары жөніндегі Хатшылықтың директоры Бақытгүл Хамбар ТДМ-ды ұлттық саясатта, стратегиялар мен бағдарламаларда есепке алу арқылы стратегиялық жоспарлау мен бюджеттеуді жетілдіруге бағытталған осы жұмысты жүргізудің маңыздылығын атап өтті.

Ол ТДМ бюджеттеудің негізгі мақсаттары мен міндеттерін, ЭЫДҰ елдері мен дамушы елдерде (Норвегия, Финляндия, Мексика және басқалары) ТДМ бюджеттеуді енгізудің халықаралық тәжірибесін атап өтті.

Бұдан басқа, ол Қазақстанда қолданыстағы Бірыңғай бюджеттік сыныптамаға сәйкес 12 функционалдық топ бойынша барлық бюджеттік бағдарламаларды толық таңбалаумен Жылдам кешенді бағалау (бұдан әрі – ЖКБ) жүргізілгенін хабарлады.

"ЖКБ талдауы ТДМ міндеттерінің 50% — ға жуығы 2021 жылдың қорытындысы бойынша бюджеттің 4 деңгейін ескере отырып, ББС бюджеттік бағдарламаларымен өзара байланысты екенін көрсетті", - деді ERI сарапшысы.

Таныстырылым соңында Бақытгүл Хамбар стратегиялық және бюджеттік жоспарлауды ТДМ-мен үйлестірудің жеткіліксіздігіне назар аударды.

Питер Хейкуп ТДМ бюджеттеу жол картасын құру бойынша өзінің пайымын ұсынды. Ол семинар қатысушыларына Қазақстанда ТДМ бюджеттеуді енгізу шеңберінде алдағы жұмыстар туралы түсіндірді. Жол картасын әзірлеу кезінде ТДМ қағидаттары мен міндеттерін енгізу бөлігінде қолданыстағы бюджет процесіне өзгерістер енгізілетін болады.

Сондай – ақ, спикер ТДМ бюджеттеуді енгізу-бұл көп деңгейлі процесс және ұзақ уақыт алуы мүмкін екенін атап өтті. Болашақта ТДМ бюджеті бірыңғай автоматтандырылған жүйеде ұсынылуы тиіс.

Семинардың қорытынды бөлімінде ТДМ бюджеттеу жол картасын әзірлеу бойынша мәселелер егжей-тегжейлі талқыланды.

Осылайша, ҚР Қаржымині Бюджеттік заңнама департаментінің директоры Арман Бектұрова бюджеттік заңнама блогы бойынша барлық сұрақтарға жауап берді. Ол ТДМ қағидаттары мен іске асырылуын есепке алу мәселелері бойынша Бюджет кодексіне қажетті түзетулер дайындалатынын атап өтті.

ҚР Қаржымині Бюджеттік жоспарлау департаментінің директоры Медет Ақтанжанов бюджетті қалыптастыру және бюджеттік өтінімді жасау бойынша сұрақтарға жауап берді. 

ҚР ЕХӘҚМ өкілі Айнұр Сыздықова ТДМ іске асырудың бюджеттік саясаты бойынша шешімдер қабылдаудың және автоматтандырылған жүйені енгізудің маңыздылығын атап өтті.

Қорытындылай келе, семинарға қатысушылар ТДМ қағидаттарын іске асыру үшін қолайлы жағдайлар жасау мақсатында оларды ілгерілетудің маңыздылығын және ТДМ қолданыстағы заңнамаға интеграциялауға жәрдемдесуді атап өтті.