"Ашық НҚА" порталында "Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы" Заң жобасы орналастырылды

"Қазақстан-2050" стратегиясында заңнамалық негізде бизнестің өзі ұсынылатын тауарлардың, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердің сапасын бақылау мәселелерін реттейтін жағдайлар жасау, олар үшін сот шешімдерін қабылдаудың көп деңгейлі жүйесін алып тастай отырып, тұтынушылардың құқықтарын қорғаудың жаңа жүйесін әзірлеу қажеттігі атап өтілді.

Сонымен қатар, Мемлекет басшысының 2021 жылғы 1 қыркүйектегі "Халық бірлігі және жүйелі реформалар – ел өркендеуінің берік негізі" атты Қазақстан халқына Жолдауында айтылғандай, "Осыған орай тәуелсіз әлеуметтік сауалнама жүргізудің маңызы зор. Бұл тәсіл арқылы билік органдары жұмысының сапасына тұрғындардың көзқарасы туралы шынайы мәлімет алуға болады. Формальды есептерден гөрі сауалнамадан халықтың көңіл-күйі анық аңғарылады".

Осыған байланысты, 2020 жылы тұтынушылардың құқықтарын қорғау жөніндегі уәкілетті органның тапсырысы бойынша әлеуметтік зерттеу жүргізілді, бұл респонденттердің 71% - ы тұтынушылардың құқықтарының бұзылуына тап болғанын анықтады.

Егер олардың тұтынушылық құқықтары бұзылса, респонденттерге қайда жүгінер еді деген сұраққа мынадай жауаптар берілді:

• тұтынушылардың құқықтарын қорғау жөніндегі уәкілетті органға – 28,7;%;
• заңгерлердің қызметтеріне – 28,4;%; 
• мәселені өз бетінше шешеді-24,4%;
• тұтынушылардың қоғамдық бірлестіктеріне – респонденттердің 8,7%.

2021 жылғы әлеуметтік сауалнаманың нәтижелері көрсеткендей, сұралған респонденттердің тек 13,1% - ы "тұтынушылардың тұтынушылық құқықтары бұзылған жағдайда олардың қоғамдық (мемлекеттік емес) ұйымына жүгінер еді" деген сұраққа оң жауап береді.

2020 жылғы 10 желтоқсанда № 20-3/06-316 ҚР Премьер-Министрінің бірінші орынбасары Әлихан Смайылов тұтынушылардың құқықтарын қорғаудың біртұтас жүйесін құру үшін мыналарды көздейтін іс-шаралар жоспарын бекітті:

- тұтынушылардың құқықтарын қорғау саласындағы қауымдастық (одақ) түрінде тұтынушылардың қоғамдық бірлестіктерінің бірлестігін құру;

- тұтынушылардың құқықтарын қорғау жөніндегі омбудсмен институтын енгізу мәселесін пысықтау.

2021 жылғы 16 қарашада ҚР Президенті Ұлттық қоғамдық сенім кеңесінің отырысында сөйлеген сөзінде тұтынушылардың құқықтарын қорғау жөніндегі қолданыстағы заңнаманың әлі жетілдірілмегенін айтты және оған тұтынушылардың құқықтарын жан-жақты және тиімді қорғауға бағытталған түзетулер енгізуді тапсырды.

Заң жобасының негізгі нормалары тұтынушылардың құқықтарын жүйелі негізде қорғауды қамтамасыз етуге бағытталған құқықтық нормаларды:

- ҚР тұтынушылардың қоғамдық бірлестіктерінің ұлттық қауымдастығының жұмыс істеуі үшін заңнамалық негіз құру;

- тұтынушылардың құқықтарын қорғау жөніндегі омбудсмен институтын енгізу;

- тұтынушылардың шағымдарын қараудың үш сатылы алгоритмін жетілдіру;

- тауарларды қашықтықтан сату кезінде тұтынушылардың құқықтарын қорғаудың нақты құқықтық реттелуін белгілеу.

Осы нормаларды іске асыру және қолданыстағы заңнаманы сәйкес келтіру үшін ҚР СИМ ТҚҚК тұтынушылардың құқықтарын қорғау мәселелері бойынша кейбір заңнамалық актілерге тиісті өзгерістер енгізу үшін ілеспе заң жобасын әзірледі.

Негізгі заң жобасы құжатының толық мәтінімен "Ашық НҚА" сайтында сілтеме бойынша танысуға болады

Құжат 2022 жылдың 11 наурызына дейін көпшілік талқылауында.