Өңірлік стандарттар жүйесі
09.03.2022
АОО және ТАЕМ – ауылдық округ орталықтары және тірек ауылдық елді мекендер ** АЕМ-ауылдық елді мекендер Күтілгендей, игіліктер мен көрсетілетін қызметтермен қамтамасыз етудегі елеулі алшақтық республикалық маңызы бар қалалар (100% - дан) мен қалалардың қалған санаттары (орташа алғанда 85% - дан аз) арасында тіркелген. Алайда, Нұр-Сұлтан мен Алматыда 100% қамтамасыз етілуіне қарамастан, кейбір жүйелі проблемалар әлі де күн тәртібінде тұр. Мысалы, мектептердің шамадан тыс жүктелуі, нәтижесінде оқу процесі мәжбүрлі түрде үш ауысымда құрылады. Әлеуметтік және инженерлік-техникалық инфрақұрылым объектілерінің жетіспеушілігі Ақтөбе облысының (67,3%), Түркістан облысының (67,9%), Жамбыл және Қарағанды облыстарының (76,9% және тиісінше 78,6%) тұрғындары тарапынан барынша байқалады. Атап айтқанда, мемлекеттік органдар тарапынан бірінші кезекте шешуді талап ететін бірқатар мәселелерді бөліп көрсетуге болады. Қалалардың едәуір бөлігі (44,4%) республикалық/ облыстық маңызы бар (31,1%) және ішкі (13,3%) жолдарды салу және қайта жаңарту қажеттігін көрсетті. Тұрғын үйлерді салу мен пайдалануға берудің оң серпініне қарамастан, тұрғын үймен қамтамасыз ету қажеттілігі Қазақстан қалаларының үштен бір бөлігінің (26,7%) әлеуметтік басымдықтарының бірі болып қалуда. Қала тұрғындары үшін келесі өзекті мәселе қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, қайта өңдеу және кәдеге жарату болып табылады. Белгілі болғандай, қалалардың 13,3% - ның халқы бұл қызметке ішінара қол жеткізе алады. Әрине, қалалық және ауылдық аумақтарды дамытудағы әлеуметтік-экономикалық сәйкессіздіктерді ескере отырып, ауылдық елді мекендер арасындағы қамтамасыз етілу әлдеқайда төмен. Бұл көрсеткіш 49,8% - дан (Ақмола облысы) 64,3% - ға дейін ерекшеленеді (Маңғыстау облысы), орташа елдік мәні 56,9% (диаграмманы қараңыз).
Егер аудандар, ауылдық округтер мен ауылдардың орталықтары тұрғысынан қарайтын болсақ, жағдай келесідей (кестені қараңыз): - аудандарда объектілер мен көрсетілетін қызметтермен орташа қамтамасыз етілу — 90,7%. Нысандар мен қызметтермен барынша қамтылу Павлодар облысында тіркелген – 97,5%. Ең азы-Жамбыл облысында 82,2%. - ауылдық округ орталықтарында бұл көрсеткіш 65,4% құрайды. Павлодар облысы жетекші орында-83,8%, ал Түркістан облысының елді мекендері 50,7% - ға ғана объектілер мен қызметтермен қамтамасыз етілген. - ауылдарда объектілер мен қызметтермен орташа қамтамасыз етілу — барлығы 48,9%. Бұл ретте объектілер мен көрсетілетін қызметтермен барынша қамтамасыз етілу Түркістан облысының АЕМ – де – 57,2%, ал ең төменгісі – БҚО-да-40,4% байқалады.
Сәуле Самекина мемлекеттік органдар тарапынан белсенді қатысуды талап ететін ауылдық проблемалардың тізбесі қалалықтан айтарлықтай ерекшеленетінін атап өтті. Мәселен, білім беру саласына, көлік инфрақұрылымына (атап айтқанда, ауылдық пункттерді аудан орталықтарымен және облыс орталықтарымен байланыстыратын жолаушыларға қызмет көрсету пункттері мен маршруттардың болмауы), сондай-ақ орталық сумен жабдықтауға және су бұруға байланысты объектілер өзекті болып тұр. "Бағалау нәтижелерінің негізінде әлеуметтік және инженерлік-техникалық объектілер мен көрсетілетін қызметтермен қамтамасыз етудегі өңіраралық теңсіздік соншалықты маңызды емес деген қорытынды жасауға болады (кестені қараңыз). Елді мекеннің типі (қала, ауыл) мен ӨСЖ қамтамасыз етілу деңгейі арасындағы тікелей тәуелділік өңірлер ішіндегі қала және ауыл халқының өмір сүру сапасы арасындағы теңгерімсіздікке баса назар аударуды қажет етеді. Бұл тұрғыдан алғанда, диспропорция маңызды: орташа алғанда, олар 1,5 еседен асады. Жекелеген өңірлер бойынша қалалық және ауылдық елді мекендердің әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылыммен қамтамасыз етілу арақатынасы 2 еседен асады. Атап айтқанда, БҚО-да қалаларды қамтамасыз етудің орташа көрсеткіші ауылдар көрсеткішінің 51,3% - ына қарағанда 100% - ды құрайды. Ақмола облысында: 88,5% қарсы 49,8%", — дейді сарапшы. Оның айтуынша, қалалық және ауыл тұрғындарының өмір сүру сапасындағы теңгерімсіздікті жою ӨСЖ тұрғысынан инклюзивті өңірлік саясаттың басым міндеті болуы тиіс. Осы аспектіде диспропорция мәселесінің шешілмеуі төмен әлеуметтік өзін — өзі сезінумен байланысты бірқатар жағымсыз салдарларды, соның салдарынан ресурстардың қалаларға бақылаусыз көшуін және ауылдық аумақтарды байқаусызда бақылап отыруды білдіреді. ӨСЖ объектілері мен қызметтерімен қамтамасыз ету туралы ақпарат қазір қалай қолданылады? Үкімет ауыл халқының өмір сүру сапасын арттыру саясатын құруға ерекше назар аударады. Өңірлік стандарттарды іске асыруды қолдау үшін сол 2019 жылы ауылдық аумақтардың әлеуметтік және инженерлік – техникалық инфрақұрылымын жүйе параметрлеріне келтіру арқылы ауылдағы тұрмыс сапасын жақсартуға бағытталған "Ауыл-Ел бесігі" жобасы енгізілді. Нәтижесінде даму әлеуеті бар ауылдар (3561, оның ішінде 1 173 тірек және 2 388 серіктік ауыл) айқындалды, объектілер бөлінісінде олардың қамтамасыз етілу деңгейі талданды және өңірдің әлеуметтік тартымдылығын арттыратын нақты жобаларды қаржыландырудағы басымдық айқындалды. 2019-2020 жылдары "Ауыл – Ел бесігі" аясында 150 жаңа нысан салынды және 1 360 нысан жөнделді, сондай-ақ 15 мыңға жуық жұмыс орны құрылды. Бүгінде бұл бағыттағы жұмыс жалғасуда.
Қарау саны: 4672 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
