ТДМ оқшаулау және Қазақстанның Екінші ерікті шолуының жобасын талқылау мәселелері бойынша өңірлік семинарлар жалғасуда

17-25 наурыз аралығында "Экономикалық зерттеулер институты" АҚ (ERI) қызметкерлері ҚР Ұлттық экономика министрлігімен және БҰҰДБ-мен бірлесіп, Қостанай, Шығыс Қазақстан, Жамбыл және Солтүстік Қазақстан облыстары әкімдіктерінің қолдауымен жергілікті атқарушы органдар, азаматтық сектор және бизнес-қоғамдастық үшін Тұрақты даму мақсаттарын (ТДМ) оқшаулау бойынша бірқатар практикалық семинарлар және ТДМ бойынша Екінші ерікті шолу жобасының таныстырылымын өткізді.

Әр өңірде интерактивті пікірталастар өткізіліп, олардың қорытындысы бойынша ТДМ-ды оқшаулаудың жол карталарының жобалары әзірленді.  ERI сарапшылары әкімдіктер басқармалары қызметкерлерінің тұрақты даму мәселелеріне белсенді атсалысатынын атап өтті.

Жергілікті деңгейде тұрақты даму мақсаттарын іске асыру бойынша барлық өңірлерде ортақ мәселелер: "орталықтың" және "өңірдің" оқшаулануы, халықтың хабардар болуы, ТДМ іске асыруға азаматтық сектор мен әрбір адамның тартылуы және басқалар болып табылады.

Суретте: ERI ТДМ жөніндегі Хатшылық директорының орынбасары Ерлан Кәрімов пен ERI ТДМ жөніндегі Хатшылықтың жетекші сарапшысы Данна Гафятуллина Қостанай әкімдігінде интерактивті пікірталас өткізуде

Жекелеген өңірлерде тұрақты дамудың нақты міндеттері талқыланды.

Мысалы, Қостанай облысында ТДМ-ның екі міндеті бойынша шешу жолдары әзірленді: экономика салаларындағы білікті мамандардың сапасы (4 ТДМ) және автожолдардың сапасы (9 ТДМ). Денсаулық сақтау секторындағы бірінші проблеманың ерекше маңыздылығын атап өту қажет. Жолдардың сапасын қамтамасыз ету мәселесі бойынша институционалдық проблемалар мен мердігерлерді іріктеу процесі айтылды. 

ERI сарапшылары Қостанайдағы "Миссия 2030" ойынына қатысушылармен

 Шығыс Қазақстан облысының жергілікті атқарушы органдарының өкілдері өңір үшін ең өзекті мәселелерді интерактивті талқылау барысында: тұрмыстық қалдықтарды басқару (12 ТДМ), төтенше жағдайлардың алдын алу, тұрғын үй жағдайларын жақсарту (9 ТДМ) және басқаларын атап өтті. 

"Миссия 2030" іскерлік ойыны әр өңірде танымалдылыққа ие.

Ойын барысында жергілікті атқарушы органдардың, азаматтық қоғамның, жеке сектордың қызметкерлері және тәуелсіз сарапшылар ұсынған әрбір топ (әрбір өңірде барлығы 8-ден 10-ға дейін топ) өңір үшін тұрақты дамудың бір басым міндетін пысықтайды және ойын қорытындысы бойынша тұтас тұжырымдама әзірлейді.

Мәселен, Қостанайда "Миссия 2030" іскерлік ойынының қатысушылары ТДМ келесі басым міндеттері бойынша шешу жолдарын әзірледі: 9.1 "Тұрақты инфрақұрылым"; 4.1 "Жұмысқа орналастыру дағдылары"; 3.8 "Денсаулық сақтау қызметтерімен жаппай қамту"; 11.1 "Тұрғын үй мен негізгі қызметтердің қолжетімділігі"; 12.4" Химиялық заттар мен қалдықтарды басқару"; 12.5 "Қалдықтарды азайту, қайта өңдеу және қайта пайдалану", 15.1 "Жер үсті және ішкі тұщы су экожүйелері". Аталған проблемалармен қатар сыбайлас жемқорлық пен парақорлық ауқымын қысқарту мәселесі екі рет таңдалды. Және ол бойынша шешім келесідей болды:

"Сыбайлас жемқорлық-бұл біздің қоғамның қасіреті. Ол бізден өмір бойы – туылғаннан өлімге дейін артымыздан қалмайды. Сыбайлас жемқорлықты жеңу үшін біз бүкіл қоғамның қатысуын талап ететін менталитетімізді өзгертуіміз керек. Тәуелсіз сот жүйесі, саламатты бәсекелестік үшін жаңа саяси партиялар құру қажет. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет тиімдірек, ашық жұмыс істеуі және саяси элиталар күресінің құрбаны болмауы тиіс. Жаңа заңдар, есеп берушілікті арттыру, сыбайлас жемқорлық қылмыстары үшін санкциялар мен айыппұлдар қажет".

ERI-дің жетекші сарапшысы Данна Гафятуллина Қарағандыда "Миссия 2030" ойынын модерациялайды  Өскеменде қатысушылар өңірдің

 тұрақты дамуы үшін келесі басым мақсаттарды анықтады: 1 ТДМ: "Кедейлікті жою", 3 ТДМ: "Салауатты өмір салтын қамтамасыз ету және кез келген жаста барлығына игілікке жәрдемдесу", 4 ТДМ: "Сапалы білім беру", 6 ТДМ:  "Таза су және санитария", 8 ТДМ: "Лайықты жұмыс және экономикалық өсу".

Солтүстік Қазақстан облысының тұрғындары өз назарын негізінен 8 ТДМ: "Лайықты жұмыс және экономикалық өсу", атап айтқанда, жастар арасындағы жұмыссыздық және дамуға бағытталған саясаттың жеткіліксіз жүргізілуі сияқты проблемалар бойынша аударды. Бұдан басқа, тұрғын үйге және негізгі қызметтерге қолжетімділік (11.1), әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықты жою (5.2), халықтың ең аз қамтамасыз етілген топтарының кірісінің өсуін қолдау (10.1), қалдықтарды қысқарту, оларды қайта өңдеу және қайта пайдалану (12.5) сияқты проблемалар өңір үшін өзекті болып айқындалды.

Жамбыл облысында іскерлік ойынға қатысушылардың 50% - ы бір-біріне тәуелсіз 4 ТДМ: "Сапалы білім беру" тұрақты дамуы үшін өңірдің негізгі проблемасын анықтады. Атап айтқанда, қымбат емес және сапалы кәсіптік-техникалық және жоғары білімге тең қол жеткізу, инклюзивті білім беру және тұрақты дамуға және тұрақты өмір салтына жәрдемдесу үшін білім мен дағдыларды беру мәселелері пысықталды.

ERI сарапшылары Тараздағы "Миссия 2030" ойынының қатысушыларымен кездесті

Жамбыл облысы үшін лайықты жұмыс пен экономикалық даму проблемалары да өзекті. Өңір үшін ерекше проблема психобелсенді заттардың, оның ішінде есірткі құралдары мен алкогольді теріс пайдаланудың алдын алу және емдеу болып белгіленді, бұл, мүмкін, халықтың әлеуметтік осал топтарында да проблеманың болуының салдары болып табылады.

Өздеріңіз білетіндей, тұрақты даму үш қағидатқа негізделген: экономикалық, әлеуметтік және экологиялық.

Өскеменде ойын өткізу барысында БҰҰДБ, PAGE және "Жасыл даму" АҚ сарапшылары Іс-қимыл онжылдығы контекстінде тұрақты дамуға назар аудара отырып, "Стокгольм 50+: жалпыға ортақ өркендеу үшін салауатты Жер — біздің жауапкершілігіміз, біздің мүмкіндігіміз" таныстырылымын ұсынды.  

Зерттеу нәтижелері БҰҰ Бас Ассамблеясының қарарына сәйкес ағымдағы жылғы 2-3 маусымда Стокгольмде өткізілетін халықаралық кездесуде ұсынылатын болады. Халықаралық кездесуде әзірленген ұсынымдар Қазақстанның ТДМ бойынша екінші Ерікті ұлттық есепті қалыптастыру кезінде пайдаланылатын болады.

ТДМ оқшаулау бойынша іс-шараларды өткізу және Екінші Ерікті ұлттық шолуды талқылау Қазақстанның барлық өңірлерінде жоспарланған. 28 наурыз бен 1 сәуір аралығында ТДМ жөніндегі Хатшылық қызметкерлері жергілікті атқарушы органдардың, азаматтық қоғамның, жеке сектордың қызметкерлерімен және Алматы қаласының, Алматы, Қызылорда және Ақмола облыстарының тәуелсіз сарапшыларымен кездеседі.

Халықтың барлық санаттарымен қарым-қатынас жасау - "Ешкімді артта қалдырмау" тұрақты даму мақсаттарына қол жеткізу қағидаттарының бірі және "халық үніне құлақ асатын мемлекет" тұжырымдамасын іске асыру үшін жақсы құрал.