Бизнесті жауапты жүргізу бойынша онлайн-семинар

Соңғы үш онжылдықта халықаралық іскерлік орта бірқатар маңызды құрылымдық өзгерістерге ұшырады. Жаңа мыңжылдықтың басынан  әлемдік экономиканың қозғаушы күші халықаралық инвестициялар болып табылады, соның арқасында Үкіметтер нарықтар ашты, ал бизнес бұрын-соңды болмаған экономикалық өсуге әкелетін жаңа мүмкіндіктерді пайдаланды.

2017 жылғы маусымда Қазақстан Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының Инвестициялар жөніндегі комитетінің қауымдастырылған мүшесі, ЭЫДҰ көпұлтты кәсіпорындары туралы декларацияға қосылған 48-ші ел болды.

Комитетке кіру шеңберінде Қазақстан Үкіметі бірқатар міндеттемелерді, оның ішінде ЭЫДҰ-ның Басқарушы қағидаттарына сәйкес бизнесті жауапты жүргізу қағидаттарын таратуды өз мойнына алды.

Басқарушы қағидаттар бұл үкіметтің көпұлтты компанияларға бағытталған бизнесті жауапты жүргізу саласындағы талаптары. Басқарушы қағидаттарды тарату және олардың сақталуын қамтамасыз ету мақсатында ЭЫДҰ-ның Ұлттық Байланыс Орталықтары (ҰБО) құрылды.

Бүгінгі күні ҰБО әлемнің 49 елінде тиімді жұмыс істейді, оларға тікелей шетелдік инвестициялардың шамамен 80% - ы тиесілі. 

Қызметі қандай да бір салада бір мемлекеттің шегінен шығатын қазақстандық кәсіпорындар бизнесті жауапты жүргізудің халықаралық стандарттарына сәйкес корпоративтік саясат жүргізеді. Олардың Басқарушы қағидаттарды тиімді орындауы мақсатында Қазақстанда Ұлттық байланыс Орталығы құрылды. 

• Тұжырымдамалар мен қағидаттар

• Жалпы саясат

• Ақпаратты ашу

• Адам құқығы

• Еңбек және өндірістік қатынастар

• Қоршаған ортаны қорғау

• Парақорлықпен күрес

• Тұтынушылардың мүдделері

• Ғылым және технологиялар

• Бәсекелестік

• Салық салу

Семинар барысында «Құқықтық саясатты зерттеу орталығы» қоғамдық қорының директоры, ҰБО-ның мүшесі Татьяна Зинович ЭЫДҰ-ның көпұлтты компанияларға арналған Басқарушы қағидаттары туралы толық ақпарат берді.

ЭЫДҰ-ның Басқарушы қағидаттары ел үкіметінің, бизнестің, қоғамның және еңбек ететіндердің мүдделерін қозғайды. Осыған байланысты кәсіпорындар өз қызметін жүзеге асыратын елдерде белгіленген саясат шараларын толық ескеруі, сондай-ақ басқа да мүдделі тұлғалардың пікірлерін есепке алуы тиіс. 

Басқарушы қағидаттардың Тұжырымдамалары мен Жалпы саясатына сәйкес, көпұлтты компаниялар тұрақты дамуға қол жеткізу үшін экономикалық, экологиялық және әлеуметтік прогреске ықпал етуі керек.

Халықаралық деңгейде танылған адам құқықтарын сақтау ерекше маңызды болып табылады. ҰБО қараған істердің көпшілігі (57%) адам құқықтарына, жұмыспен қамту мәселелеріне, сондай-ақ қоршаған ортаға қатысты екенін атап кеткіміз келеді.

Жалпы алғанда, 2000-2019 жылдар аралығында Ұлттық байланыс орталықтары әртүрлі елдерде 500-ден астам істі қарады.

1. Норвегияның ҰБО норвегиялық табиғатты сақтау қоғамының «Кермак АСА» (Cermaq ASA) компаниясына және оның еншілес «Мейнстрим Кэнэда» (MainstreamCanada) және «Мейнстрим Чили» (MainstreamChile) компаниясына қатысты үндеуін қарады.

ЭЫДҰ-ның Басқарушы қағидаттары талаптарының болжамды сақталмауы мыналарға қатысты болды, атап айтқанда: 

- жергілікті халықтың құқықтарын тиісінше сақтамау; 

- еңбек және жұмыспен қамту саласындағы тиіссіз практикалар (мысалы, негізсіз жұмыстан босату, қызметкерлерге кәсіподақ құруға кедергі жасау әрекеттері, әйелдерді кемсітетін жалақы мен сыйлықақы төлеу жүйелері); 

- экологиялық залалдан қорғау шараларының өткір жетіспеушілігі

Мәлімдеменің нәтижесі «Кермак» компаниясының корпоративтік міндеттері бойынша Мінез-құлық кодексіндегі өзгерістер болды, оның ішінде басшылықтағы ұсынымдарға негізделген адам құқықтарын сақтау саласындағы жеткізушілердің нақты міндеттері; жергілікті халықпен өзара тиімді келісімдер жасасу жөніндегі міндеттеме; және елеулі экологиялық залал келтіру тәуекелдерін барынша азайту жөніндегі іс-шараларды одан әрі әзірлеу жөніндегі міндеттеме. 

2. 2017 жылы Францияның ҰБО-ға Камбоджадағы VinciAirports Камбоджалық еншілес компаниясының қызметіне қатысты екі еңбек конфедерациясы ұсынған іс жіберілді. Камбоджа әуежайлары «multi-taskingscheme» аясында жұмысты ұйымдастырудың жаңа әдісін енгізген кезде 2012 жылы басталған еңбек дауы. 

ҰБО Vinci көтерген көптеген мәселелерге қатысты ЭЫДҰ Басқарушы қағидаттарының ұсынымдарын сақтағанын анықтады. Алайда, оның қорытындысында ол тиісті сақтық процесін нығайтуға бағытталған сегіз ұсынысты қамтыды. Сонымен бірге ҰБО өз ұсынымдарының орындалуын бір жыл бойы қадағалайтын болады. 

3. 2017 жылы үш ҮЕҰ голландиялық ҰБО өкіліне істі қарауға берді, оған сәйкес Брессер ғимараттарды көшіруге және қызмет көрсетуге мамандандырылған ШОК субъектісі бола отырып, ежелгі қабірді көшіру бойынша өзінің алдын-ала қызметін жүзеге асыра алмады. Мұның себебі жергілікті тұрғындармен қақтығыс болды, бұл қоғамның мәдени мұра құқығын бұзу фактісін анықтады. Іске қатысқан барлық тараптар голландиялық ҰБО-ның көмегіне белсенді қатысуға келісті. 

2018 жылғы 20 тамызда Голландия ҰБО қорытынды жариялады, онда Брессер «ЭЫДҰ Басқарушы қағидаттарының тиісті сақтық өлшемшарттарын қанағаттандырмайды» және Мәдени мұра құқығы «ЭЫДҰ Басқарушы қағидаттарына сәйкес адам құқығы ретінде қарастырылуы тиіс» деген қорытындыға келді. Бұл мәдени құқықты адам құқығы ретінде танудың алғашқы нақты жағдайы болды.

4. 2014 жылдың сәуірінде тоғыз үкіметтік емес ұйым австриялық ҰБО-ға Лаос Халықтық Демократиялық Республикасындағы Xayaburi су электр станциясын салуға, сондай-ақ пайдалануға арналған Аndritzhydro су энергетикалық турбиналарын жеткізуге байланысты істі қарау туралы өтініш жіберді.