ESG-рейтингтер

Әр түрлі рейтингтік ұйымның өз процесі және рейтингтер құру әдістемесі бар. Жалпы алғанда, бұл процесс үш негізгі бағытты қамтиды:

1. Маңыздылық-компаниялар мен секторлардың өзекті көрсеткіштерін анықтау.  

Рейтинг жасау кезінде пайдаланылатын көрсеткіштердің саны кейбір жағдайларда 1 000-ға жетеді.

Көрсеткіштер компания тікелей бақылайтын қызметпен де байланысты болуы мүмкін және компанияның тікелей әсерінен тыс болуы мүмкін — мысалы, жеткізу тізбегінде немесе клиенттердің өнімді пайдалануында немесе қабылдаушы елдердің заңнамасында.

Бұл ретте ESG-рейтингтер көп дәрежеде әртүрлі салалардағы компанияны бір өлшемшарттар бойынша бағалауға негізделген: әрбір сектор үшін түзету жоқ, қаралатын компаниялардың бизнес-операцияларының сипаты ескерілмейді.

2. Деректерді жинау: әр түрлі көздерден компания туралы ақпарат жинау.

Кейбір рейтингтер көбінесе компаниялар тікелей ұсынатын ақпаратты пайдаланады (сауалнамалар 300-500 беттен тұратын рейтингтік агенттіктердің сауалнамасы кезінде).

Анықтамалық: Еуропалық комиссияның 2020 жылы жүргізген сауалнамасы компаниялардың тұрақты даму туралы есептерді толтыруға жылына орта есеппен 316 күн және орнықтылыққа байланысты рейтингтерді басқаруға жылына орта есеппен 155 күн жұмсайтындығын көрсетті. Илон Маск экологиялық, әлеуметтік және басқарушылық мәселелерді өлшеудің қазіргі тәсілдерін "түбегейлі қате" деп атады: "Мен корпоративті ESG — бұл нағыз жамандықтың өзі екеніне сенімдімін".

Рейтингке негізделген деректер де күрделі және жүздеген тақырыптарды қамтиды, олардың кейбіреулері субъективті. Компаниялар сұралған ақпаратты ұсынбаған кезде, рейтингтік агенттіктер оны жиі "байланыстырады", яғни олқылықтарды олар жасаған күрделі модельдер арқылы алынған болжамдарға негізделген мәліметтермен толтырады (жасанды интеллектті қолдану).

3. Бағалау: рейтинг құру үшін деректерді өлшеу және бағалау.

ESG факторлары инвесторлар (тұтынушылар) үшін негізгі көрсеткіштердің біріне айналғанына қарамастан, компанияларға олардың негізінде рейтинг берудің бірыңғай әдіснамасы әлі жоқ, өйткені компаниялар үшін ESG жалпы танылған стандарттары жоқ. Бір компанияны әр түрлі рейтингтерде бағалаудың бірыңғай әдіснамасының болмауына байланысты олар әр түрлі болуы мүмкін.

Анықтамалық: State Street Global Advisors мәліметтері бойынша кредиттік рейтингтердің (Moody 's және Standard and Poor' s) корреляциясы — 0,99, ал компаниялардың тұрақтылығының 4 негізгі рейтингісінде — тек 0,48.

Осының салдарынан "greenwashing" деп аталатын құбылыс таралады, яғни компания қоршаған ортаға, сондай-ақ маңызды әлеуметтік көрсеткіштерге тигізетін әсерін жақсартудан гөрі өзін тұрақты маркетингке көбірек ресурстар бөлген кезде (маркетинг тұрақты дамудан бұрын "жұмыс істейді").

Демек, пайда болған ESG рейтингтері компания сатуға тырысатын әдемі "ораманы" ғана емес, нақты жағдайды да көрсетуі керек.

Анықтамалық: әлемдегі тұтынушылардың 88% - ы тәуелсіз сертификаттау немесе сыртқы сараптама ұйымы тексерген есептілігі бар брендтерге сенеді.