Қант мәселесін қалай шешуге болады?
«Экономикалық зерттеулер институты» (ЭЗИ) АҚ сарапшысы Ернар Серік қант бағасының өсуіне және оны өндіру мен жеткізу ахуалына талдау жасады.
Бағалар
- Қант бағасының индексі жыл ішінде 192%, жыл басынан бері 186% құрады. РФ-да қант бағасының индексі жыл басынан бері 137% құрайды.
Өндіріс
- 2022 жылдың 5 айында қант өндірісі 12%-ға төмендеп, 84,4 мың тоннаны құрады.
- Отандық қант ресурстары өткен жылмен салыстырғанда 27%-ға төмен.
Қазақстанға импорт
- ЕАЭО Қазақстан Республикасына бөлген қант импортына арналған квотаның жалпы көлемі 2022 жылғы 31 қазанға дейін 350 мың тоннаны құрайды, яғни ҚР осы көлемді 5%импорттық баж салығымен импорттай алады.
- 2022 жылы 5 айда Қазақстанға 153 мың тонна импортталды, бұл өткен жылмен салыстырғанда 25%-ға аз.
- Ресейден экспорттауға тыйым салынғандықтан, ЕАЭО-дан қант импорты 5 ай ішінде 42%-ға төмендеді. Сәуір және мамыр айларында импорт іс жүзінде болмады. Бразилиялық қант ресейліктерді алмастыруға үлгермеи отыр - 5 айда Бразилиядан импорт небары 10% -ға өсті - 81,3 мың тоннаға дейін.
- Соңғы жылдары орташа есеппен Қазақстан қантының 2/3 бөлігін ЕАЭО елдерінен сатып алды. 2020 жылы ЕАЭО үлесі 85%-ға жетті.
Қорытынды
Ішкі нарықтағы бағаның өсуі мен тапшылық РФ экспортқа тыйым салуына байланысты орын алуда. Импортшылар ресейлік қантты бразилиялық немесе басқа қантпен алмастыруға үлгермеи отыр.
Қалай шешуге болады
Басқа жеткізушілерді іздеу қажет. Бразилиядан басқа (әлемдік экспорттың 36%) әлемдегі ең жақсы 3 қант экспорттаушыға сәйкесінше 15% және 6% бар Үндістан мен Таиланд кіреді. Алайда, олардың өнімдері бразилиялыққа қарағанда 24-26% қымбат. Қазақстан ресейлік қантты сатып алса да, оның экспорттық бағасы бразилиялықтан 66% - ға қымбат болған.
