12-Мақсат. Тұтыну мен өндірудің оңтайлы үлгілеріне көшуді қамтамасыз ету

Дүние жүзіндегі тұтыну мен өндіріс – жаһандық экономиканың қозғаушы күші. Бұл процестердің біздің планетамыздың табиғи ортасы мен ресурстарына тигізетін кері әсері ерекше мән беруді талап етеді.

Мәселен, 20 ғасырдағы әлеуметтік және экономикалық прогресс қоршаған ортаның нашарлауымен қатар жүріп, болашақ ұрпақтарымыздың өмір сүруіне қауіп төндіруде. Егер, планетадағы адам саны 10 миллиардқа жетсе, онда қазіргі тұтынумен бізге 3 жер планетасының ресурстары қажет екен.

Жердің тозуы, топырақ құнарлылығының төмендеуі, суды тұрақсыз пайдалану, балық шаруашылығын шектен тыс пайдалану және теңіз ортасының нашарлауы – табиғаттың азық-түлікпен қамтамасыз ету қабілетін төмендетеді.

Сонымен қатар, адамзат өндірілген азық-түлікті шектен тыс тиімсіз пайдалануда. Мысалы, жыл сайын өндірілген барлық азық-түліктің шамамен үштен бірі тұтынушылар мен бөлшек саудагерлердің қоқыс жәшіктерінде шіріп, тасымалдау немесе жинау барысында бұзылып кетеді. Ал көлемі 1,3 миллиард тоннаға тең келетін ысырапталған бұл азық-түліктің құны шамамен 1 триллион АҚШ долларына тең.

Сонымен қоса, азық-түлік өндірісі қоршаған ортаны ластап, шектеулі ресурстарды көптеп қажет етеді. Мәселен, тамақ өндірісіне әлемнің электр қуатының 30% жұмсалса, көмірқышқыл газ шығарындыларының 22%-ы осы салаға тиесілі.

Ақпарат үшін: егер әлем халқы энергияны үнемдейтін шамдарды қолдануға көшсе, жыл сайын 120 миллиард АҚШ доллары үнемделетін еді.

Бұл проблемалардың бірден-бір себебі — ресурстардың тиімсіз жұмсалуы. Тұтынуға жарамды өмірдің нәрі, бүкіл әлем су ресурстарының тек 3%-ын ғана құрайды және оның 2,5%-ы мұздықтар болса, тек 0,5%-ы ғана адам тұтынуына жұмсалуда. Ресурстардың тиімді жұмсалмауының кесірінен бүгін 1 миллиардтан астам әлем халқы өмір нәріне зәру болып отыр. Сондықтан суды шамадан тыс, тиімсіз тұтыну жаһандық су тапшылығына тікелей әсер етеді.

Тұрақты тұтыну және өндіріс концепциясы аз ресурстармен көп және сапалы тауарларды өндіруге бағытталған. Сондай-ақ экономикалық өсу мен қоршаған ортаның нашарлауы арасындағы тікелей байланысты жеңуге, ресурстардың тиімділігін арттыруға және тұрақты өмір салтын насихаттауға бағытталған.

Сонымен қатар, тұрақты тұтыну мен өндіріс кедейлікті азайтуға, көміртегі шығарындыларын азайтуға және жасыл экономикаға көшуге айтарлықтай үлес қоса алады.