ERI сарапшысы инфляция туралы

ҚР СЖжРА Ұлттық статистика бюросының деректері бойынша 2022 жылғы тамызда жылдық инфляция 16,1% - ды құрап, 2016 жылғы шілдеде өзінің тарихи максимумына 17,7% - ды жақындатты.

2022 жылғы тамыздағы инфляция компоненттері:

• Азық-түлік инфляциясы-20,8% (2022 жылғы шілдеде 19,7%);
• Азық-түліктік емес инфляция-15,5% (2022 жылғы шілдеде 14,2%);
• Ақылы қызметтер-10,1% (2022 жылғы шілдеде 9,2%)

"2020 жыл коронавирустық індет жылы, ал 2021 жыл жаһандық инфляция жылы ретінде тарихқа енеді. Азық-түлік пен басқа да тауарлардың бағасы бүкіл әлем бойынша өсті", - деп атап өтті "Экономикалық зерттеулер институты" АҚ (ERI) Орталығының аға сарапшысы Бақберген Тоқтасын.

Оның айтуынша, 2021 жылы инфляцияның өсуінің жаһандық себебі — әлемдік экономикалардың пандемия дағдарысынан қалпына келуге тырысуына байланысты шикізатқа сұраныстың артуы.

Қазақстан Республикасы шетте қалмады, сондай-ақ пандемиялық кезеңнен кейін қалпына келуге тырысты, бұл жиынтығында инфляцияның өсуіне алып келді. Азық-түлік инфляциясы 2021 жылғы маусымда 10,6% - ға дейін жеделдеді және жалпы инфляцияға негізгі үлес қосуды жалғастырды. Бұл көкөністердің, атап айтқанда картоп, сәбіз және қызылшаның күрт қымбаттауына байланысты. 2021 жылы инфляция шыңы қыркүйек пен қазанға келіп, 8,9% - ды құрады, бұл көбінесе әлемдегі азық-түлік бағасының жоғары болуына, жеткізілім тізбегінің үзілуіне, тасымалдау құнының өсуіне, шикізат пен энергия көздеріне, ішкі өнеркәсіптің қалпына келуіне байланысты болды.

2022 жылдың ақпан айының соңында Ресей Федерациясы мен Украинаға шикізат тәуелділігіне байланысты әлемдік экономика қатты соққыға жығылды. Еуропа Ресей газымен тығыз қарым-қатынаста болды және РФ-ға енгізілген шектеулер энергия бағасының өсуіне әкелді. Бұдан басқа, басқа елдерге теріс әсер негізінен бидай жеткізілімінің шектелуімен (экспорттың төмендеуі көптеген дамушы нарықтарда тапшылыққа айналады) және энергия ресурстары мен металдар бағасының өсуімен байланысты болады.

"Ресейге қарсы санкциялар тауарлар мен қызметтерді жеткізудің сыртқы экономикалық тізбегіне нұқсан келтірді, бұл ел нарығында тауарлардың жетіспеушілігін тудырады. Бүгінгі таңда жеткізілімдер мен ықтимал дағдарыстық жағдайлардың салдарынан бүкіл әлемде дауыл болып жатыр, бұл әлемдік инфляцияның өсуіне әсер етеді. Біздің еліміз мұның ажырамас бөлігі бола отырып, тұтыну бағалары индексінің компоненттерінде көрініс табатын бағалардың өсуін бастан кешуде", – деп қосты сарапшы.

Инфляцияны 4-6% нысаналы дәлізде ұстап тұрудың негізгі құралы-ҚР Ұлттық Банкі қабылдайтын базалық мөлшерлеме. Елімізде инфляция 2022 жылдың басынан бастап көтеріле бастады. 2022 жылғы ақпанда инфляцияның барлық компоненттері бойынша бағаның өсуі аясында жылдық инфляция 8,7% – ға дейін (2022 жылғы қаңтарда-8,5%) өсті. Осы әрекеттерге жауап ретінде қаржы реттеушісі базалық мөлшерлемені 10,25% - ға дейін көтерді, бұл елдің бірінші банкі тарапынан шешуші және дұрыс қадам болды.         

Бұдан басқа, Үкімет Ұлттық банкпен бірлесіп, 2021 жылғы қыркүйекте бірінші кезекте инфляцияның монетарлық емес факторларын тұрақтандыруға бағытталған 2021-2024 жылдарға арналған инфляцияға қарсы ден қою шараларының кешенін іске асыруды бастады.