Алматы облысын дамытудағы басымдық-теңгерімді аумақтық даму
20.10.2022
Алматы облысын дамытудағы басымдық-теңгерімді аумақтық даму Облыс халқы өңір аумағы бойынша біркелкі емес орналасқан. Экономикадағы жұмыспен қамтылған халықтың жартысына жуығы (48%) облыстың үш ауданында – Іле, Қарасай және Талғар аудандарында шоғырланған, олар Алматы мегаполисіне тікелей жақын орналасқан.
Алматы облысының жаңа әкімшілік шекараларына тоғыз аудан, үш шағын қала — Қаскелең, Талғар және Есік және әкімшілік орталығы – Қонаев қалалары кіреді. Халық саны 1439,8 мың адамды құрайды. Облыс Қырғызстанмен және Қытаймен шектеседі. Облыстың экономикалық мамандануы — индустриялық-аграрлық. Облыстың ірі кәсіпорындары: АҚ «Алель Агро», АҚ «Алатау-Құс», «Хамле Компани Лтд» шетелдік кәсіпорны » ЖШС, «Филип Моррис Казахстан» ЖШС, «Kz Recycling» ЖШС, «Маревен Фуд Тянь-Шань» ЖШС және басқалар. Облыс экономикасы өнеркәсіпке (30,0%), кәсіптік, ғылыми және техникалық қызметке (15,5%), көлік пен қоймалауға (8,0%), көтерме және бөлшек саудаға; автомобильдер мен мотоциклдерді жөндеуге (6,6%), ауыл шаруашылығына (6,3%) және өзге де қызмет түрлеріне негізделген.
Облыс экономикасында 660 мыңға жуық адам жұмыс істейді. Оның басым бөлігі қызмет көрсету саласында – 65% немесе 428,7 мың адам жұмыс істейді. Ауыл шаруашылығында 19,3% немесе 127 мың адам жұмыс істейді. Өнеркәсіп секторының үлесіне облыстың барлық жұмыспен қамтылған халқының 15,7% (103,9 мың адам) тиесілі. Өңірде өзін – өзі жұмыспен қамтыған халықтың жоғары деңгейі байқалады-28,5% немесе 188,6 мың адам. Облыс халқы өңір аумағы бойынша біркелкі емес орналасқан. Экономикадағы жұмыспен қамтылған халықтың жартысына жуығы (48%) облыстың үш ауданында – Іле, Қарасай және Талғар аудандарында шоғырланған, олар Алматы мегаполисіне тікелей жақын орналасқан. Іс жүзінде үлкен қалаға географиялық жақындық Алматы облысындағы көбею процестерінің ерекшеліктеріне әсер етеді. Мысалы, аталған үш ауданның тоғызынан (Іле, Қарасай, Талғар) бөлшек тауар айналымының 70% - ы, инвестициялардың 70% - ы, ШОБ салықтарының үлесінің 45% - ы, ШОБ өнімін шығарудың 44% - ы, ШОБ-та жұмыс істейтіндердің 55% - ы тиесілі. Осылайша, Алматы мегаполисінің экономикалық дамуы Алматы облысының жақын маңдағы аудандарына ғана оң әсер етеді. Мысалы, материалдық және материалдық емес активтердің 70% облыстың инфрақұрылымдық қаңқасын қалыптастыратын Іле, Талғар, Қарасай аудандары мен Қонаев қалаларында шоғырланған.
Балқаш және Ұйғыр сияқты шалғай аудандар "экономикалық толып кетуге" аз ұшырайды, бұл облыстың басқа аудандарымен салыстырғанда соңғы 10 жылда халық санының өсуінің болмауына әсер етеді (облыс бойынша соңғы 10 жылда халықтың орташа өсімі – 20,7%). Халықтың біркелкі емес демографиялық өсуінен туындаған облыс аудандары арасындағы әлеуметтік-экономикалық алшақтықтар, сондай-ақ жергілікті атқарушы органдардың уақтылы қабылдаған шешімдері үшін жауапкершілік арта түсетіні сөзсіз. Мысалы, 54-тен 38 үш ауысымды мектеп оқушы орындарының тапшылығы сияқты Алматы қаласының маңында орналасқан 3 ауданда орналасқан. Мегаполис маңындағы халықтың шоғырлануының өсуі облыстың денсаулық сақтау жүйесін де біркелкі жүктемейді (денсаулық сақтау объектілеріне барудың 54% - ы 3 ауданға тиесілі). Бұл ретте Алматы облысының "адами капиталының" болашақ келбеті (БҰҰ адами капиталын өлшеу жөніндегі басшылығы) білім беру және денсаулық сақтау жүйесінің сапасына байланысты болады. Сондықтан Мемлекет басшысы 19 қазанда Алматы облысына сапары барысында теңгерімделеген аумақтық дамуды бірінші кезектегі міндет деп анықтады.
Қарау саны: 3898 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
