Орталық Азиядағы климаттық көші-қон мәселелері жөніндегі халықаралық конференция
21.10.2022
19 қазанда Өзбекстанның Әлемдік экономика және дипломатия университетінде "Орталық Азиядағы климаттық көші-қон: сын-тегеуріндер мен шешімдер" тақырыбында халықаралық конференция өтті. Іс-шараға "Экономикалық зерттеулер институты" АҚ сарапшылары қатысты. Орталық Азиядағы климаттың өзгеруі өңір елдерінің ұзақ мерзімді экономикалық дамуы мен әлеуметтік тұрақтылығына септігін тигізеді. Өңірде қазірдің өзінде теріс климаттық әсердің ең үлкен ошағы бар-Аралқұм-іс жүзінде жойылып кеткен Арал теңізінің шөлді аумағы. Орталық Азиядағы су ресурстарының көп бөлігін құрайтын Тәжікстан мен Қырғызстандағы тау мұздықтарының еруі және Қазақстандағы Балқаш көлінің таяздануы таяу жылдары жаңа ауқымды экологиялық проблемаларға айналуы мүмкін.
Іс-шараны Өзбекстан Республикасы Олий Мәжілісі Сенаты Төрағасының Бірінші орынбасары, Әлемдік экономика және дипломатия университетінің ректоры Содык Сафоев ашты, ол Орталық Азияның су экожүйесін дамытудың маңыздылығын атап өтті, өйткені елдер климаттың өзгеруінен қатты зардап шегуі мүмкін. Роза Люксембург атындағы Қордың Орталық Азия Өңірлік кеңсесінің басшысы Марлис Линке Орталық Азия елдеріндегі климаттық көшіп қонушылардың өз үйлерін тастап, тұру үшін жаңа аумақтарды іздеуге мәжбүр болу қаупі туралы айтты. Спикер тұрақты даму жолындағы батыл қадамдарға дайын жаңа қозғаушы күшке айналатын "Friday for future" жастар қозғалысының маңыздылығын атап өтті. Олий Мәжіліс Сенатының Арал өңірін дамыту және экология мәселелері жөніндегі комитетінің төрағасы Борий Алиханов Арал теңізін қоректендіретін мұздықтардың 32% - ға қысқарғанын атап өтті. Мұздықтардың одан әрі азаюы қайтымсыз салдарға әкелуі мүмкін. БИОМ экологиялық қозғалысының (Қырғызстан) жетекшісі Владимир Коротенко адамның Жер планетасымен үйлесімді тұрақты дамуы үшін планетадағы аумақтардың 10%-ын адамдар қоныстануы, 30% -ы ауылшаруашылық мақсатта пайдалануы және 60% - ы табиғатта қалуы керек деген теорияны ұсынды. Ашық университеттің (Ұлыбритания) Өнер және әлеуметтік ғылымдар факультетінің (FASS) Әлеуметтік ғылымдар және жаһандық зерттеулер мектебінің экономика аға оқытушысы Лорена Ламбардоцци Орталық Азия елдері халқының демографиялық өсуін және климаттың өзгеруі мәселелерін ескере отырып, азық-түлік қауіпсіздігі қаупі артады деген ақпаратпен бөлісті. Сонымен, Қазақстан мен Өзбекстан ауыл шаруашылығы тауарлары экспортының үлкен үлесі бар елдер ретінде экспорттық кірістерінен айырылып, басқа елдерде азық-түлік дағдарысын тудыруы мүмкін. Тәуелсіз зерттеуші, Өзбекстанның экономикалық зерттеулер орталығының бұрынғы директоры, ФАО сарапшысы Баходур Эшонов Қырғызстандағы зерттеу нәтижелері туралы айтып, онда адамдардың бір өңірден екінші өңірге көшу себептерін анықтады. Сонымен, адамдардың көші-қонының басты себебі кедейлік болып табылады, ол адамдардың жер мен су ресурстарына қол жетімділігінің болмауынан туындады. «Кедейлер – климаттың өзгеруіне ең осал азаматтар санаты» – деп атап өтті спикер. БҰҰ-ның Есірткі және қылмыс жөніндегі басқармасы бағдарламасының Ұлттық үйлестірушісі Азат Ирманов климаттық көші-қон қаупінің артуын ескере отырып, мемлекеттер шекараларында сыбайлас жемқорлық тәуекелдерінің де өршіп тұрғанын атап өтті. Кедендегі сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін анықтаудың ұсынылған теориясы назар аударуға тұрарлық, ол А. Маслоу қажеттіліктерінің пирамидасы арқылы анықталады. ӘЭДУ Қолданбалы халықаралық зерттеулер институтының антропология және конфликтология зертханасының жетекшісі, ә. ғ. д. Азамат Сеитов мемлекеттерге қарапайым азаматтарға климаттық міндеттемелер жүктеудің қажеті жоқ, өйткені олардың климаттың өзгеруіне әсері маңызды емес деген пікірімен бөлісті. Спикердің пікірінше, монополиялық құрылымдардың, атап айтқанда мақта және басқа да ресурстарды қажет ететін дақылдарды өсіретін құрылымдардың қызметіне бақылауды күшейту қажет. «Экономикалық зерттеулер институты» АҚ ТДМ жөніндегі Хатшылық директорының орынбасары Ерлан Кәрімов елге климаттың өзгеруіне қарсы күреске қаржы ағындарын көруге және климаттың өзгеруіне бейімделу және митигация бойынша тиісті іс-шараларды күшейтуге мүмкіндік беретін бюджетті климаттық таңбалау құралын енгізу мәселелері бойынша Қазақстанның тәжірибесімен бөлісті.
Қарау саны: 3979 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
