Қазақстан 2022 жылғы Заң үстемдігі индексінде 65 орында

26 қазанда 2022 жылғы Заң үстемдігі индексі бойынша нәтижелер жарияланды.
Зерттеуде 140 ел бағаланды.

Қазақстан 2022 жылғы рейтингте 0,53 балл нәтижесімен 65-орынға ие болып, өткен жылдың нәтижелерімен салыстырғанда позицияны бір тармаққа жақсартты.

Қазақстан Малави (66 орын), Молдова (68 орын), Венгрия (73 орын), Албания (87 орын), Қытай (95 орын), Қырғызстан (100 орын) сияқты елдерден озып тұр.

"Негізгі құқықтарды қорғау" факторы бойынша Қазақстан 7 позицияға 107-ден 100 орынға көтерілді. Неғұрлым күрт жақсартулар "Құпиялылыққа өндірістік араласудан бостандыққа тиімді кепілдік беріледі" (9 тармаққа жақсарту), "Негізгі еңбек құқықтарына тиімді кепілдік беріледі" (8 тармаққа жақсарту) және "Іс жүргізу құқығы" (7 тармаққа жақсарту) қосалқы факторлары бойынша атап өтіледі. Соған қарамастан, ел негізгі құқықтарды қорғау бойынша төмен позицияларда, бұл кепілдендірілген қауіпсіздік, іс жүргізу және еңбек құқықтары, сөз бостандығы мәселелерін мұқият қарауды және шешуді талап етеді.

"Қылмыстық сот төрелігі" факторы бойынша Қазақстан 68-ден 62-орынға 6-тармаққа көтерілді. Неғұрлым елеулі жақсару "Қылмыстық жүйе Үкіметтің қате ықпалынан босатылған" қосалқы факторы бойынша байқалады (17 тармаққа жақсару).

Қазақстанда "Билік институттарының өкілеттіктерін шектеу" факторы бойынша елеусіз жақсару байқалады, онда ел 106-орынға ие болып, позициясын 2 тармаққа жақсартты.

Дереккөз: WJP Rule of Law Index 2021-20222

Дания 7 жыл қатарынан Заң үстемдігі индексін басқарады. Үздік 5 елге Норвегия, Финляндия, Швеция және Нидерланды кіреді.

Бесінші жыл қатарынан заң үстемдігі жақсарып келе жатқан елдермен салыстырғанда көптеген елдерде әлсіреді (54 елге қарсы 85). Өткен жылмен салыстырғанда заң үстемдігі әлсіреген елдерде 4,4 миллиардтан астам адам тұрады, бұл әлем халқының 56% - на тең.

Пандемия заң үстемдігінің бұрыннан бар бұзылуын күшейтті. Егер 2021 жылы заң үстемдігінің жалпы мәні орта есеппен 1% — ға төмендесе, ағымдағы жылы-0,5% - ға төмендеді. 2021 жылы құлдырауды бастан өткерген елдердің үштен екісі 2022 жылы одан әрі төмендеді.

2022 жылы негізгі нашарлау мемлекеттік өкілеттіктердің шектеулеріне; азаматтық, қылмыстық және әкімшілік сот процедураларының уақтылығына; азаматтық кеңістікке; кемсітушілікке қатысты болды. Ағымдағы жылы осы бағыттар бойынша көрсеткіштер елдердің тиісінше 58%, 86%, 73% және 70% төмендеді.

Анықтамалық:

Заң үстемдігі индексі-бұл әлем елдерінің жетістіктерін заң үстемдігінің әмбебап принциптеріне негізделген құқықтық ортаны қамтамасыз ету тұрғысынан бағалайтын зерттеудің нәтижесі. \

Индекс 8 факторға біріктірілген 44 қосалқы фактордан тұрады:

1.      Билік институттарының өкілеттіктерін шектеу.

2.      Сыбайлас жемқорлықтың болмауы.

3.      Ашық үкімет.

4.      Негізгі құқықтарды қорғау.

5.      Тәртіп және қауіпсіздік.

6.      Реттеуші құқық қолдану.

7.      Азаматтық сот төрелігі.

8.      Қылмыстық сот төрелігі.

Көрсеткіштердің мәні 0-ден (минимум) 1-ге (максимум) дейінгі шәкіл бойынша бағаланады.