2022 жылы ТШИ ғаламдық ағындары 12%-ке қысқарды

Халықаралық жобалық қаржыландыру және трансшекаралық бірігу және жұтылулар (M&As) қаржыландыру шарттарын қатаңдату және проценттік мөлшерлемелерді көтеру нәтижесінде ерекше зардап шекті. Халықаралық жобаларды қаржыландыру бойынша мәмілелердің құны 25% -ке төмендеді, ал трансшекаралық бірігу мен жұтылу көлемі 4% -ке төмендеді. Алдын ала мәліметтер бойынша, халықаралық жобалық қаржыландыру мәмілелерінің саны 2023 жылдың бірінші тоқсанында айтарлықтай қысқарды және трансшекаралық бірігу мен жұтылу саласындағы белсенділіктің баяулауы байқалады. Бұл инвесторлардың жаңа жобалар мен инвестициялар туралы шешім қабылдаудан бұрын сақтық танытатынын көрсетеді.

Дамушы елдерде тікелей шетелдік инвестициялар 2022 жылы 916 млрд. АҚШ долл. белгісіне жетіп, 4% -ке өсті. Бұл көлем тікелей шетелдік инвестициялардың жалпы әлемдік ағынының 70%-тен астамын құрайды, бұл тарихи рекорд болып табылады. Дамушы елдерде жарияланған жаңа инвестициялық жобалардың саны 37% -ке, ал халықаралық жобаларды қаржыландыру бойынша мәмілелер 5% - ке өсті. Бұл оң тенденциялар өнеркәсіп пен инфрақұрылымға инвестициялардың болашағын көрсетеді. Теңізге шыға алмайтын дамушы елдерде (НВМРС) және шағын аралдық дамушы мемлекеттерде (МОРАГ) ТШИ-дің шамалы өсуі байқалды.

ЮНКТАД Орталық Азиядағы ТШИ көлемі 10 млрд. АҚШ долл. белгісіне жетіп, 39% -ке өсті. Атап айтқанда, Қазақстанда ТШИ екі есеге жуық өсіп және 6,1 млрд. АҚШ долл. құрады. Инвестициялардың едәуір өсуі өндіруші өнеркәсіпте байқалды, онда көлемі 4,1 млрд. АҚШ долл. құрады, негізінен Нидерланды мен Құрама Штаттарының көпұлтты кәсіпорындары есебінен. Бұл мән 2017 жылдан бері рекордтық көрсеткіш болып табылады, онда ТШИ жалпы көлемі 3,3 млрд. АҚШ долл. (өсім 1,8 есе).

Өзбекстанда ТШИ ағыны 2,5 млрд. АҚШ долл белгісіне жетіп 1,1 есеге артылды. Өзбекстан Статистика агенттігінің мәліметтері бойынша, 2022 жылға шетелдік капиталдың қатысуымен 15 497 кәсіпорын жұмыс істейді. Ең көп саны келесі елдерге тиесілі: Ресей - 3 055 кәсіпорын, Түркия – 2 171, Қытай – 2 115, Қазақстан – 1 235, Оңтүстік Корея – 919.

Қырғызстанда ТШИ-дің баяу өсуі байқалады, солай 2022 жылы инвестициялардың жалпы көлемі 291 млн. АҚШ долл. құрады.ҚР Ұлттық статистикалық комитетінің деректері бойынша Қырғызстанға 2022 жылғы инвестициялар негізінен Түркиядан (жалпы ТШИ-дан елге 33,5%), Қытайдан (22,9%), Нидерландыдан (5,9%) және Ұлыбританиядан (3,3%) келеді. 2021 жылмен салыстырғанда 2022 жылы ТМД елдерінен тікелей шетелдік инвестициялар көлемі Қазақстаннан 20,1%-ке және Ресейден 9,7%-ке қысқару есебінен 12%-ке төмендеді.

Түркіменстанда ТШИ төмендеу үрдісі байқалады. Мәселен, 2022 жылға арналған ТШИ жалпы көлемі 935 млн. АҚШ долл. құрады, бұл 2021 жылға арналған көлемнен 1,3 есе аз (1,2 млрд. АҚШ долл.).

Тәжікстандағы ТШИ жалпы көлемі 2022 жылға 174 млн. АҚШ долл. құрады, бұл Орталық Азия елдері арасында ТШИ ең төмен көрсеткіші болып табылады. ТШИ 2021 жылмен салыстырғанда 1,3 есе төмендегені байқалады(ТШИ көлемі 2021 жылға 1,2 млрд. АҚШ долл. құрады).