«Өңірлік теңсіздік туралы 30 қорытынды» айдары
21.07.2023
№ 4 қорытынды – Халықтың саяси белсенділігі өсуінің кепілі ретінде халық үніне құлақ асатын мемлекет қағидаты Лондон экономика және саяси ғылымдар мектебінің (LSE) және Экономикалық зерттеулер институтының (ERI) сарапшылары орындаған Қазақстан өңірлеріндегі қала және ауыл тұрғындарының әл-ауқатын қабылдауды жалпыұлттық зерттеу шеңберінде. Қазақстан Республикасы Үкіметі мен Азия даму банкінің Білім және тәжірибе алмасудың бірлескен бағдарламасының «Өңірлік теңсіздікті зерттеу» жобасы шеңберінде халықтың табысын бағалау жүргізілді. 2022 жылы елдің әкімшілік-аумақтық құрылымында өзгерістер орын алды, 3 өңір құрылды: Абай, Жетісу және Ұлытау облыстары. Бұл өңірлерді жекелеген облыстарға бөлу тақырыбын жергілікті тұрғындар бірнеше рет көтерді, мәселе көптеген жылдар бойы шешілді. Айта кетерлігі, сауалнама нәтижелері бойынша (уақыт бойынша елдің жаңа аумақтық құрылымы туралы жарияланғаннан кейін жүргізілген), Жетісу және Ұлытау облыстарында басқа өңірлермен салыстырғанда Үкіметтің іс-қимылдарына «өте күшті әсерін» бағалаудың жоғары деңгейі байқалады (1-сурет). Солай, Ұлытау облысында «өте күшті әсерін» бағалау деңгейі 7,2%, Жетісуда - 7,8% құрайды, бұл ретте басқа өңірлерде берілген көрсеткіштің деңгейі 5,4%-тен аз, ал Қазақстан бойынша орташа бағалау 3%-ке тең.  Алайда, Абай облысындағы жағдай бұл үрдіске сәйкес келмейді, халықтың тек 3,3%-і Үкіметтің іс-қимылдарына «өте күшті әсерін» бағалады. Халықтың жергілікті атқарушы органдардың жұмысына деген сенімінің төмендігі ықтимал себеп болуы мүмкін. 2023 жылдың маусым айының басындағы қайғылы оқиғалар өңірдің қолданыстағы проблемаларын жер бетіне шығарды. Солай, жергілікті атқарушы органдардың әлсіз шоғырландырылуы мен өзара іс-қимылы, сондай-ақ өртке қарсы құрылымдарды материалдық-техникалық қамтамасыз ету проблемалары ауқымды өрттерге алып келді. Жүргізілген зерттеу нәтижелері бойынша халықтың мемлекеттік органдарға сыбайлас жемқорлықпен сенімі және халықтың Үкіметтің іс-қимылдарына ықпал ету мүмкіндіктерімен өзара байланысы анықталды: а) сыбайлас жемқорлық деңгейі неғұрлым жоғары болса, мемлекеттік органдарға, әсіресе полицияға (r=-0,239), Әкімдікке (r=-0,238), Сотқа (r=-0,234) сенім деңгейі соғұрлым төмен; б) тұрмыстық сыбайлас жемқорлық деңгейі неғұрлым жоғары болса, мемлекеттік органдарға: Саяси партияларға (R=-0,261), Мәслихаттарға (r=-0,254), Сайлауға (r=-0,253), Соттарға (r=-0,249) сенім деңгейі соғұрлым төмен; в) халықтың Үкіметтің іс-қимылдарына ықпал ету мүмкіндігі неғұрлым көп болса, халықтың мемлекеттік органдарға, әсіресе сайлауға (r=0,279), Мәслихаттарға (r=0,273), Парламентке (r=0,272), Әкімдікке (r=0,267), Үкіметке (r=0,257) сенім деңгейі соғұрлым жоғары. Осылайша, зерттеудің алынған нәтижелері мен соңғы оқиғаларды талдау өңірлердің жүйелік проблемаларын ашты. Нәтижесінде - саяси билік пен мемлекеттік органдардың транспаренттілігі, халықтың күтулерін орындау және «халық үніне құлақ асатын мемлекет» қағидатын ұстануға ұмтылу халық арасында елдің саяси өміріне қатысу белсенділігін арттырады.
Қарау саны: 1481 |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
