Қазақстанның 3 облысында және 3 мегаполисінде халықтың әл-ауқатының төмендеуі жұмыспен қамту мәртебесіне байланысты

Лондон экономика және саясат ғылымдары мектебінің (LSE) және Экономикалық зерттеулер институтының (ERI) сарапшылары орындаған Қазақстан өңірлеріндегі қала және ауыл тұрғындарының  әл-ауқатты және сапалы өмір жағдайын қалай қабылдайтыны туралы жалпыұлттық зерттеу шеңберінде Қазақстан Республикасы Үкіметі мен Азия даму банкінің Білім және тәжірибе алмасудың бірлескен бағдарламасының «Өңірлік теңсіздікті зерттеу» жобасы шеңберінде жұмыспен қамту мәртебесі және оның халықтың әл-ауқат деңгейіне әсері бағаланды.

Зерттеу аясында аймақтық әл-ауқат индексі құрастырылды, оның құрамында материалдық жағдайлар бойынша аймақтық әл-ауқат индексі есептелді, оған жұмыспен қамту және еңбек жағдайы жөніндегі сауалнама көрсеткіштерін кірді.

Халықтың еңбек нарығының статистикалық көрсеткіштерін талдай отырып, жұмыссыздық проблемасы 20 өңірдің 8 өңірінде: Түркістан, Маңғыстау, Жетісу, Абай, Жамбыл, Батыс Қазақстан облыстары мен Алматы және Шымкент қалаларында аса өткір болып табылатыны атап өтілді.

 

Еңбек нарығына қатысты өте маңызды мәселе – бұл NEET жастарының үлесі, бұл көрсеткішті төмендету өңірдің әлеуметтік-экономикалық тұрақтылығының маңызды мәселелерінің бірі болып табылады. Осылайша, Ұлытау облысында NEET жастарының үлесі өте жоғары, ал Қарағанды, Қызылорда, Маңғыстау, Түркістан, Солтүстік Қазақстан және Ақтөбе облыстарында көрсеткіш айтарлықтай жоғары.

 

Материалдық жағдай бойынша өңірлік әл-ауқат индексі Қызылорда, Түркістан облыстарында, Абай облысында және еліміздің мегаполистерінде төмен, бұл адамның жұмыспен қамтылу жағдайы мен оның әл-ауқатының деңгейі арасындағы корреляцияны көрсетеді, ал жастардың жұмыспен қамтылу жағдайы мен әл-ауқат деңгейі арасындағы байланыс өте күшті байқалады. Нәтижесінде, аталған өңірлерде тұтастай алғанда өңірлік әл-ауқат индексінің көрсеткіштері төмен.

Өңірлік әл-ауқаттың төмен индексі және басқа өңірлердегі (мысалы, Павлодар облысы) материалдық жағдайлар бойынша өңірлік әл-ауқат индексі индекстер көрсеткіштерінің құрамына кіретін басқа факторлардың әсерімен байланысты.

Осылайша, адамның жұмыспен қамтылу мәртебесінің оның әл-ауқатына елеулі әсері халықтың, әсіресе жастардың жұмыспен қамтылуы мен жұмыссыздық мәселелерін шешуге басымдық береді. Қазақстанның барлық өңірлері арасында Қызылорда, Түркістан, Абай облыстарында, Астана, Алматы, Шымкент қалаларында тиімді және жедел шешімдер қажет.

 

Жүргізілген талдауға сәйкес, Түркістан, Абай, Шығыс Қазақстан облыстарында және еліміздің үш мегаполисінде материалдық жағдай бойынша субъективті әл-ауқат индексі, тиісінше, субъективті әл-ауқат индексі аймақтар тұрғындарын жұмыспен қамту мәртебесіне өте тәуелді.