Мал шаруашылығы мәселелері бойынша Ашық диалог өтті

ERI Стратегиялық талдау орталығының директоры Баян Әбдірахманова ет және ет өнімдерімен, үй құсымен қамтамасыз етілуіне талдау жасады. Ет және ет өнімдері бойынша 2017 жылдан 2021 жылға дейінгі кезеңде Азық-түлік тәуелсіздігі қамтамасыз етіледі- 80%-тен жоғары. Алайда, бұл өнімді тұтынудың өсу қарқыны оның өндірісіне қарағанда жоғары, бұл қол жеткізілген деңгейді жоғалту қаупін көрсетеді. Үйдегі құс үшін керісінше жағдай - Азық-түлік тәуелсіздігі жоқ (80% төмен), алайда тұтынуға қатысты өндіріс үлесінің өсуі байқалады. Ашық диалогқа қатысушылар ұсынылған қорытындылардың өзектілігін атап өтті.

ERI климаттың өзгеруі орталығының директоры Айдын Бакдолотов метан шығарындыларын азайту жөніндегі жаһандық бастаманы (Global Methane Initiative) ескере отырып, қарастырылып отырған салада осы көрсеткіштің бағасын ұсынды. Сарапшының бағалауы бойынша ірі қара мал "ішек ашытуынан" метан шығарындыларының негізгі көзі болып табылады (барлық мал шаруашылығының 74,5%): егер ІҚМ-нің 1 басына жылына 102 кг метан келсе, онда 1 атқа-18 кг (5,7 есе аз).

Қорытынды баяндамада ERI салалық талдау орталығының директоры Тимур Усеев жақында жарияланған осы Тұжырымдаманы жаңарту жобасын, сондай ақ күтілетін нәтижелерді ескере отырып толықтырылған Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіптік кешенін дамытудың 2021-2030 жылдарға арналған тұжырымдамасына (30.12.2021 ж. №960 ҚРҮК бекіткен) сәйкес мал шаруашылығы проблемаларының тізбесін талқылауға шығарды.

Қазақстанның Ет одағының төрағасы Мақсұт Бақтыбаев: "Мемлекеттің қазіргі саясаты 50-100 басты қамтып, өзін табыспен қамтамасыз ете алатын отбасылық үлгідегі фермерлердің тұрақты кластерін құруға бағытталуы тиіс. Мұндай фермерлер Австралия, АҚШ, Канада немесе Еуропа болсын, кез келген дамыған елдегі кез келген етті мал шаруашылығы саласының негізгі бөлігі болып табылады".

"Атамекен" ҚР ҰКП АӨК және тамақ өнеркәсібі департаментінің сарапшысы Әділ Қасқарауов: "Біз экспортқа шектеу шараларын енгізу саланың тоқырауына және оның деградациясына әкелетініне терең сенімдіміз. Мысал ретінде, тері экспортына енгізілген шектеу шаралары бағаның төмендеуіне әкелді, олар қазір ешкімге қажет емес, лақтырылады немесе өртеледі. Біз қысқа мерзімді перспективада мұндай шаралар қайта өңдеушілерге оң әсер етуі мүмкін екенін көреміз, бірақ ұзақ мерзімді перспективада олар бүкіл сала нарығының біртіндеп тоқырауына әкеледі. Оның орнына біз керісінше жаңа нарықтарды кеңейту және ашу бойынша жұмыс істеуді, қажетті мемлекетаралық шарттарға қол қоюды, өз өнімдерімізді біздің тауарларымызды сатып алуға дайын елдердің талаптары бойынша сертификаттауды ұсынамыз".

Қазақстан фермерлер қауымдастығы Басқарма төрағасының бірінші орынбасары Ермек Әбуов: "Мал басы бойынша ресми статистиканың деректері бізге белгілі бір күмән туғызады. Біз бұл жерде тіркелу бар деп санаймыз, өйткені сол жеке шаруа қожалықтары ірі ауылшаруашылық құрылымдарынан айырмашылығы ай сайынғы есептілікті тапсыра алмайды. Менің жеке пікірім, статистикалық деректерді ретке келтіру керек. Менің ойымша, бұл мәселеде көптеген әріптестер мені қолдайды. Сондай-ақ қазақстандық фермерлердің басты проблемасы өткізу нарықтары болып табылады, ішкі нарықта мұндай үлкен сұраныс жоқ, сондықтан фермерлер нарықтық бағадан төмен сатуға мәжбүр".

Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университетінің "Зооинженерия" кафедрасының профессоры, академик, А/ш.ғ. д. Төлеухан Садықұлов: "Соңғы онжылдықтарда бүкіл әлемде, қой шаруашылығы саласында қозылардың еті сұраныста болды. Қазақстанда бұл тауашаны иемдену үшін барлық жағдай жасалған, қазір елімізде қойлардың саны 19 миллионға жуық, олардың 80-85%  ет бағытындағы қойлар. Олар теңдесі жоқ Ерте жетілуімен, төмен энергия шығынымен ерекшеленеді, ал жас жануарлар төрт айда 35-40 кг жинайды, сондықтан біз Қозы өсіруге назар аударуымыз керек".

ҚазҒЗИ мал шаруашылығы және жемшөп өндірісі Басқармасы Төрағасының орынбасары, А/ш. ғ. д. Талғат Қарымсақов: "Елімізде малға арналған құрама жеммен қамтамасыз ету шамамен 60%  құрайды, яғни 40% -тік  тапшылық бар, демек, бізде бар орташа салмақ, ұсақ мал - 40 кг, әлемдік тәжірибе 50-55 кг болғанда, ірі қара – 333 кг, ал әлемдік тәжірибе-450 кг. Бұл қажеттілікті жабу үшін қолда бар 16 млн. га жемшөп дақылдарына 3 млн. га жер қосу қажет. Егер жемшөппен қамтамасыз ету есебінен мал шаруашылығының өнімділігін 10% -ке арттырса, онда ІҚМ, жылқы және қой етінен қосымша 177,7 млрд. теңге алуға болады. Сондықтан, жалпы мал шаруашылығын дамытпас бұрын, ең алдымен жем-шөп өндірісіне назар аудару қажет деп санаймын".